مراکز تمدن عهد باستان معمولا پس از ویرانی و انهدام در اثر حملات دشمنان دوباره بازسازی نمی‌شدند اما شهر سراب بعد از شکست اورارتوها در دوران حکمرانی پارت‌ها نیز از رونق کافی برخوردار شد و مورد توجه حکمرانان پارتی بود. وجود تپه‌های باستانی، تل‌ها و سفالینه‌های کشف شده در منطقه شاهد این مدعا است. در منطقه سراب آثار متعددی از جمله معابد سنگی، قلاع و یک چهار طاقی متعلق به دوران تمدن ساسانی بر جای مانده‌اند که مبیّن اهمیت آن در دوره [[ساسانی]] است.
=== س از اسلام ===
{{منبع-بخش|کوچک=بله}}
در دوران بعد از حاکمیت اسلام در ایران و آذربایجان شهر سراب همچنان ارزش و اعتبار شهری خود را حفظ کرد و به لحاظ موقعیت ویژه جغرافیایی و حاصلخیزی خاک همیشه مورد توجه حکمرانان بود.
شهر سراب در دوران حکومت مغولان از مراکز عمده حکومتی آذربایجان بود. نوشته‌اند که سلطان احمد تکودار که اسلام آورده بود از دست ارغون خان و سرداران مغول به اردوی مادر که در سراب مستقر بود پناه برد و در آنجا دستگیر شد و به دستور ارغون به سال ۶۸۳ کشته شد. بعد از شکست سلطان احمد تکودار ارغون خان مغول شورای مغولان را در گردنه صائین به سال ۶۸۳ تشکیل داد.
در زمان حکومت چوپانیان نیز سراب مورد توجه بود و حکومت آن با جانی بیگ خان از اولاد جوجی خان بود که در سال ۷۵۸ در این شهر کشته شد. در اوایل حکمرانی صفویه که شهرهای تبریز و اردبیل و میانه از شهرهای مهم به شمار می‌رفتند سراب به دلیل نزدیکی به این شهرها و موقعیت سوق الجیشی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود. شاه اسماعیل صفوی بعد از شکست در جنگ چالدران به سراب روی آورد و در سال ۹۳۰ در این شهر درگذشت. جنگ شاه اسماعیل و خلیل پاشا در سراب روی داد و باعث ویرانی و خسارات شد ولی شاه عباس قوای عثمانی را در این شهر شکست داد.
به سال ۱۲۰۵ آقامحمدخان قاجار با صادق خان شقاقی در این منطقه جنگید و بعد از گریختن صادق خان از شهر آقامحمدخان سراب را فتح کرد. صادق خان شقاقی در جنگ با فتحعلی شاه نیز شکست خورده به سراب عقب نشینی کرد و بعد از این که جواهرات آقامحمدخان را به فتحعلی شاه پس دارد از طرف شاه قاجار بخشوده شد و به حکومت سراب منصوب شد. شهرستان سراب هم‌اکنون دربرگیرنده شهرها، بخش‌ها و روستاهای زیادی است و از مناطق آباد و سرسبز استان آذربایجان شرقی به شمار می‌رود.
در دهه ۵۰ یک بار محمدرضاشاه پهلوی و همسرش فرح پهلوی به سراب آمدند.
این آمدن اکنون در ذهن برخی از مردم سراب (افراد میانسال و پیر) باقی مانده است.
