جزیره خارگ: تفاوت میان نسخه‌ها

ظهور خارک در نقشه‌های اروپایی خلیج‌فارس و اقیانوس هند از سده 16.م، مشاهده می¬شود. درست از زمان¬هایی که نقش آن در امور بازرگانی و نظامی هلند و انگلیس و همچنین رویکرد موثر آن در منطقه به سبب پشتیبانی از دریانوردان و ناخدایان کشتی‌های بادبانی در مسیر بندر بصره اهمیت یافته و از همین روی این جزیره با وجود کوچک بودن، مدت‌ها پیش از انجام هر گونه کار باستان‌شناسی در محل، مورد توجه دانشجویان «عصر روشن‌گری» و دانشجویان قرن نوزدهم تاریخ و جغرافیای تاریخی قرار گرفته¬است. یکی از اولین بحث‌های طولانی خارک در سال ۱۷۶۴.م، توسط نقشه‌کش مشهور فرانسوی «ژان باپتیست بورگیگنون د/آنویل» 1782.م – 1697) ‏منتشرمنتشر شد و شایسته مطالعه و بررسی است.

در میان جزایر خلیج، بطلمیوس دو جزیره را ذکر کرده‌است که به دلیل موقعیت آن‌ها درست در مقابل محلی که او آن را تائو می‌نامد، به راحتی به عنوان «کارک» و «کارگو» شناخته می‌شوند. او به آن¬ها «تابیانا» و «سوفتها» ‏میمی گوید. با این همه، گمان می‌رفت که می‌توان نام کارک را در «ایچارا» یا «ایکاروس» که در عهد عتیق نام جزیره‌ای در خلیج‌فارس بود، تشخیص داد. پنهان نمی‌کنم که برخی از نقشه‌هایی که من تهیه کرده‌ام گواهی بر این واقعیت است که من جرات کرده‌ام این نام [‏از‌از ایچارا]‏ را برای کارک ببرم که نامی باستانی است و شباهت زیادی با نام امروز جزیره دارد. با این حال، باید اعتراف کرد که شرایطی که استرابون از «آیکواریوم» یاد می‌کند، یا آریانوس ایکاروس، به گفته پلینی و بطلمیوس، اصلااصلاً با کارک جور در نمی‌آید، چه رسد به موقعیت ایچارا. استرابون که در سفرهایش با اندروس توسوس صحبت می‌کرد و همراه نایرخوس بود، می‌گوید که در بررسی زمین و رسیدن به سمت راست جزیره ایکواریوم را پیدا می‌کنیم. با توجه به فاصله ۱۲۰ ایستگاه از دهانه فرات در دریا، چون به نظر می‌رسد که این فاصله از ایکاروس نوعی شکل زمین را در آریانوس به سوی دهانه باستانی فرات نشان می‌دهد، این امر ممکن است مانعی بر سر راه شناسایی ایکاروس براساس چنین نشانه‌ای باشد. علاوه بر این، اگر مکان آن ها را براساس توصیفی که پلینی در مقابل آن قرار دارد و ایکاروس است قضاوت کنیم، این فاصله ناقص و ناکافی به نظر خواهد رسید و در فاصله پنج تا شش درجه عرض جغرافیایی میان دهانه‌های دجله و محل ایچارا که بطلمیوس نشان داده بود قرار خواهد داشت. شاید اگر ساحل عربی خلیج‌فارس هم به همان اندازه ساحل ایرانی برای ما به طور مفصل شناخته شده‌بود، این مسأله ناشناخته نمی ماندنمی‌ماند.

د- آنویل ابتدا خارک را با تابیانا از بطلمیوس، معرفی می‌کند در حالی که او قبلاقبلاً آن را با جزیره ایکاروس ایچارا که توسط آریانوس، استرابون، پلینی و دیگر نویسندگان ذکر شده بود، شناسایی کرده بود. با اینکه مشاهدات د-آنویل نشان می¬دهد، این شناسایی اخیر بعید است درست باشد. زیرا هنگام ترک دهانه فرات، ایکاروس در سمت راست و نزدیک شبه‌جزیره عربستان و نه در سمت چپ، دور از ساحل ایران قرار دارد.

همانطور که د- آنویل اشاره کرد، نام دیگری که توسط بطلمیوس ذکر شد، سوفتا بود. در ۱۷۹۷.م، ویلیام وینسنت(‏18151815.م-1739)‏‏،، رئیس کلیسای وستمینستر، اشاره کرد که "«مارسین از جزیره سوفاث، سوفتا از بطلمیوس نام می‌برد، که این جزیره کاراک است.» اما یک دهه بعد، وینسنت این احتمال را به وجود آورد که آن جزیره، خارک باشد:

«... مارسین از سوفاث اشاره می¬کند که سوفتای بطلمیوس، جزیره‌ای است که ممکن است نماینده کاراک امروزی باشد و من به دنبال راه حلی برای حل این معما بودم. اما موقعیت آن به قدری مجهول تعریف شده‌است که نمی‌توانستم چیزی را تعیین کنم، مگر اینکه واقعاواقعاً کاراک باشد، هر چند که شک نداشتم که آراکیا از بطلمیوس، که پیش از این با د- آنویل تصور کرده بودم باید لارک یا بوشعیب باشد، احتمالااحتمالاً همان کاراک است! از آنجا که فرض محال، محال نیست، من آن را به عنوان یک حدس تلقی می‌کنم. ...» بعدها آراکیا وینسنت، ویلهلم توماسکوک و سارر و هرتسفلد نیز به دنبال شناسایی پیشینه تاریخی خارک بودند. با این حال، شناسایی خارک با ایکاروس که به طور مشخص توسط د- آنویل اشتباه نشان داده شد در آثار قرن 19.م، قابل مشاهده¬است و تا زمانی که با کشف کتیبه‌ای در جزیره فیلکا(‏کویتکویت) ‏آنآن فرضیه رد شد، ادامه یافت. <ref>ویلیم، فلور؛ خلیج فارس، ناگفته های جزیرهٔ خارک، ترجمه الناز بلوری فرد، انتشارات نگاه، 1399.</ref>

[[پرونده:Khalk.jpg|thumbبندانگشتی]]

نحوه ساخت و ساز در جزیره خارگ را می‌توان به دو گروه عمده ساخت و ساز سنتی و مهندسی تقسیم نمود. ساخت و ساز سنتی بیشتر به دست اهالی بومی و در گوشه شمال شرقی جزیره صورت گرفته‌است. مطابق قانون اهالی بومی اجازه اسکان و ساخت و ساز در ضلع شرقی باند فرودگاه جزیره را دارند و سایر نواحی جزیره در تسلط [[شرکت پایانه‌های نفتی ایران]] و [[وزارت دفاع جمهوری اسلامی ایران]] است. در این منطقه از جزیره بافت شهری فشرده و کوچه‌ها باریک و پیچ در پیچ و تراکم جمعیت بالا است. ساختمان‌ها یک طبقه و دارای حیاط کوچکی هستند. در سال‌های اخیر با پیشرفته شدن صنعت ساختمان سازی، به تعداد ساختمان‌های چند طبقه افزوده شده‌است. مصالح ساختمانی عمدتاً از بیرون جزیره تهیه می‌شوند. با افزایش جمعیت اهالی بومی و محدود بودن زمین، روز به روز بر اهمیت زمین‌های موجود افزوده می‌شود. شهر خارک دارای می‌دانی کشیده و طولانی است که در مرکز آن فضای سبز و جدول‌بندی زیبایی دارد و دور تا دور میدان ردیف مغازه‌های کوچک خواربار فروشی و بوتیک‌های لباس و سایر مایحتاج اهالی قرار دارند. پیاده‌روی این میدان مسقف بوده دارای ستون و طاق نصرت است. این میدان مرکز امور تجاری جزیره است. سایر اداره‌ها و دایره‌های دولتی از قبیل [[بانک]]‌هاها (ملی، ملت، صادرات، تجارت، حکمت ایرانیان، انصار، سپه) [[آموزش و پرورش]]، [[سازمان تأمین اجتماعی]]، [[کمیته امداد امام خمینی]]، [[بهزیستی]]، [[مرکز بهداشتی درمانی]]، در این جزیره شعبه دارند.

در این جزیره یکی از مهم‌ترین [[پایانه]]‌هایهای صادرات [[نفت]] جهان بنا شده‌است. در طول [[جنگ ایران و عراق]] بیش از ۹۰٪ از صادرات [[نفت]] ایران از این جزیره انجام می‌گرفت.<ref name=TONY>{{یادکرد|فصل=THREE TO ONE|کتاب=IRANIAN F-14 TOMCAT UNITS IN COMBAT|نویسنده =Tony Holmes & Bruce Hales|ناشر =Ospreypublishing|شهر=London |سال=۲۰۰۴ |شابک=1-84176-787-5}}</ref> از اینرو بود که نیروی هوایی عراق، ۲۸۰۰ حمله را به این جزیره انجام داد.<ref>[http://www.irdiplomacy.ir/fa/page/1938557/با+مکافات+یک+قطره+نفت+صادر+می‌کردیم.html با مکافات یک قطره نفت صادر می‌کردیم] ''دیپلماسی ایرانی''</ref>

دین مردم جزیره خارگ اسلام می‌باشد، و مردمان آن پیرو دو مذهب [[شیعه]] و [[سنی]] می باشند؛ و اینگونه اشاره شده که حدود ۵۰٪ جمعیت آنرا شیعیان و ۵۰٪ دیگر آن را اهل سنت تشکیل می‌دهند.<ref>[https://www.hamshahrionline.ir/news/313162/%D8%AE%D8%A7%D8%B1%DA%A9خارک-%D9%88و-%D8%AA%D8%B9%D8%B2%DB%8C%D9%87تعزیه-%D8%A7%DB%8Cای-%D8%A8%D9%87به-%D9%82%D8%AF%D9%85%D8%AAقدمت-%D8%AF%D9%88دو-%D9%88و-%D9%86%DB%8C%D9%85نیم-%D9%82%D8%B1%D9%86قرن خارک و تعزیه] همشهری دریافت شده در ۱۶ آگوست ۲۰۲۰</ref>

=== تعزیۀتعزیهٔ کربلا ===

بنا بر گفتۀگفتهٔ مردمان محلی جزیره خارگ، تعزیه [[حسین بن علی]] و نمایش‌های مرتبط با [[حادثه کربلا]] دارای سابقه ای بالای ۲۵۰ سال در این جزیره است و هر ساله در ماه محرم برپا می‌گردد.<ref>[http://parsinews.ir/news/page/65933a082626cdba05e04a5d19c5291a خارک و تعزیه‌ای به قدمت دو ‌وو نیم قرن] پارسی نیوز دریافت شده در ۱۶ آگوست ۲۰۲۰</ref>

* [http://stnews.ir/content/news/93832/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8کتاب-%C2%AB%D8%AE%D9%84%DB%8C%D8%AC«خلیج-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3فارس-%D9%86%D8%A7%DA%AF%D9%81%D8%AA%D9%87ناگفته-%D9%87%D8%A7%DB%8Cهای-%D8%AC%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D9%87جزیره-%D8%AE%D8%A7%D8%B1%DA%AF%C2%BBخارگ»-%D8%9B%D8%A7%D8%AB%D8%B1؛اثر-%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%85ویلیم-%D9%81%D9%84%D9%88%D8%B1فلور-%D8%A8%D9%87به-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8Cفارسی-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87بازگردانده-%D8%B4%D8%AFشد/ خلاصه کتاب خلیج فارس، ناگفته های جزیره خارگ از زبان مترجم، الناز بلوری فرد]