نظام جمهوری اسلامی افغانستان: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
نجات ۵۳ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.8 |
جز ویرایش به‌وسیلهٔ ابرابزار: |
||
خط ۱۸:
}}
{{سیاست‌های افغانستان}}
'''نظام جمهوری اسلامی افغانستان''' عنوان حکومت [[افغانستان]] است که مطابق قانون اساسی این کشور در سال ۱۳۸۲ بر پایه [[جمهوری|جمهوریت]] و [[اسلام‌گرایی|اسلامیت]] بنا نهاده شده‌است.<ref name=":0">{{یادکرد کتاب|نشانی=www.gmic.gov.af/pdfs/Afghanistan-constitution.pdf|عنوان=قانون اساسی افغانستان|سال=۲۰۰۴|صفحات=۳}}</ref> نظام جمهوری در افغانستان در سال ۱۳۵۲ پس از [[کودتای ۲۶ سرطان]]/شهریور ۱۳۵۲ بواسطه [[محمد داوود خان]] نهان گذاشته شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=fa|تاریخ=۲۶ سرطان - شهریور ۱۳۹۲|وبگاه=رادیو آزادی|نشانی=https://da.azadiradio.com/a/25048852.html|عنوان=نظام جمهوری در افغانستان چهل ساله شد|بازبینی=18 ژانویه 2018|archive-date=20 ژانویه 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180120124313/https://da.azadiradio.com/a/25048852.html}}</ref> جمهوری اسلامی در افغانستان پس از سقوط [[طالبان]] روی کار آمد. در ساختار سیاسی نظامی جمهوری اسلامی افغانستان، [[قوه مجریه جمهوری اسلامی افغانستان|قوه مجریه]] (دولت)، [[قوه مقننه جمهوری اسلامی افغانستان|قوه مقننه]] ([[شورای ملی افغانستان|شورای ملی]] که نهادی دو مجلسی شامل [[مجلس نمایندگان افغانستان|مجلس نمایندگان]] و [[مشرانو جرگه|مجلس سنا]] هست)، [[قوه قضائیه افغانستان|قوه قضائیه]] و از نهادهای دیگری شامل [[شوراهای شهر و روستا افغانستان|شوراهای شهر و روستا]]، [[شوراهای ولایتی افغانستان|شوراهای ولایتی]] تشکیل شده‌است. نظام افغانستان ریاستی هست و شخص رئیس‌جمهور بالاترین مقام را در افغانستان دارد. قانون اساسی جمهوری اسلامی افغانستان در سال ۲۰۰۴ توسط مجلس بزرگ قانون اساسی و در
== پیدایش ==
محمد داوود خان در ۲۶ سرطان/تیر ۱۳۵۲ و طی یک کودتای بدون خون‌ریزی به حکومت پادشاهی پایان داد و از طریق رادیو پایان نظامی شاهی و آغاز نظام جمهوری را در افغانستان خبر داد. داوود خان پس از کودتا یک کمیته مرکزی که متشکل از چند تن از افراد محدود و نیروهای نظامی تشکیل داد و تا سال ۱۳۵۶ که قانون اساسی افغانستان به تصویب رسید وی در راس این گروه قرار داشت و هم‌زمان رهبر کودتا، رئیس‌جمهور، صدراعظم، وزیر دفاع، وزیر خارجه و وزیر پلان (برنامه‌ریزی) افغانستان بود. از ۱۱ تا ۲۴ دلو/بهمن ۱۳۵۶ لویه جرگه‌ای در کابل برگزار شد تا قانون اساسی جدید و رئیس‌جمهور را در افغانستان تعیین نماید و برای اولین بار سیستم اداره مرکزی پایه‌گذاری شد. انتخاب رئیس‌جمهور در سال ۱۳۵۶ برخلاف دیگر نظام‌های جمهوری از طریق انتخابات سراسری نبود بلکه از طریق اعضای لویه جرگه که آن‌ها نیز از طرف زورمندان و قدرتمندان محلی انتخاب شده بودند تعیین شد و مردم هیچ نقشی در تعیین رئیس‌جمهور نداشتند. کمتر از سه ماه از انتخاب داوود خان در [[انقلاب ثور|کودتا ۷ ثور]] ۱۳۵۷ بوقوع پیوست و [[حزب دموکراتیک خلق افغانستان|حزب دموکراتیک خلق]] با از میان برداشتن محمد داوود قدرت را در دست گرفتن. در دوره حکومت حزب دموکراتیک خلق رئیس شورای انقلابی و منشی عمومی حزب دموکراتیک خلق قدرت و جایگاه رئیس‌جمهور را در اختیار گرفت که در دوره‌های زمامداری [[نورمحمد تره‌کی|نور محمد تره‌کی]]، [[حفیظ الله امین]]، [[ببرک کارمل]]، [[محمد نجیب‌الله|نجیب الله]] به همین شکل باقی ماند. دفتر سیاسی حزب و کمیته مرکزی حزب دموکراتیک خلق افغانستان مقامات عالی تصمیم‌گیری بودند که اکثر اعضای آن‌ها افراد بی‌نام و نشان و فاقد تجربه دولت داری تشکیل می‌داد. با سقوط دولت نجیب الله در ۸ ثور ۱۳۷۱ قدرت به دست مجاهدین افتاد. طبق توافق تشکیل حکومت مجاهدین در شورای راولپندی [[صبغت الله مجددی]] به مدت دو ماه و [[برهان الدین ربانی]] به مدت چهار ماه به عنوان رئیس‌جمهور موقت فعالیت کنند و پس از آن انتخابات برگزار و حکومت انتقالی تشکیل شود. اما پس از اتمام دوره چهارماهه ربانی انتخاباتی برگزار نشد و وی از طریق شورای اهل حل و عقد خود را رئیس‌جمهور افغانستان تعیین کرد که منجر به بروز جنگ‌های داخی در افغانستان شد. [[طالبان]] با تصرف کابل در سال ۱۳۷۴ نظام امارات اسلامی افغانستان را در کشور اعلام نمود و [[ملا محمد عمر]] با دایر کردن یک مجلس دو هزار نفری در [[قندهار]] خود را امیرالمؤمنین اعلام کرد و طبق قوانین اسلامی وی تا آخر عمر بالاترین مقام را کشور در اختیار داشت. پس از [[حملات ۱۱ سپتامبر]] نیروهای بین‌الملل با [[جنگ در افغانستان (۲۰۰۱–۲۰۱۴)|حمله]] به افغانستان در سال ۲۰۰۱ به حکومت ۵ ساله طالبان پایان داد و نظام کنونی جمهوری اسلامی شکل گرفت.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=آرمان ملی|نشانی=http://www.armanemili.com/posts/1597|عنوان=به بهانه 26 سرطان، کودتای محمد داوود خان و ایجاد نظام جمهوریت: آیا نظام جمهوری درافغانستان نهادینه شده‌است؟|بازبینی=18 ژانویه 2018|archive-date=12 ژانویه 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190112111815/http://www.armanemili.com/posts/1597}}</ref>
سطر ۳۸ ⟵ ۳۷:
=== قانون اساسی ===
طبق توافق‌نامه بن، حامد کرزی رئیس‌جمهور دولت انتقالی دو ماه پس از تشکیل کمیسیون تسوید قانون اساسی را در ۱۳ میزان ۱۳۸۱ که متشکل از ۹ نفر بود را تعیین کرد تا پیش مسوده ابتدایی قانون اساسی را تهیه و آن را در اختیار کمیسیون تدقیق قانون اساسی بسپارد. کمیسیون تدقیق قانون اساسی متشکل از ۳۵ نفر بود که از طرف رئیس‌جمهور تعیین شده بودند و وظیفه داشت با مشاوره از مردم مسوده قانون اساسی را برای ارائه به لویه جرگه قانون اساسی ارائه کند. این کمیسیون از ماه ثور/اردیبهشت ۱۳۸۲ آغاز به کار کرد. در ۲۳ قوس/آذر ۱۳۸۲ لویه جرگه قانون اساسی برگزار و قانون اساسی افغانستان را در ۱۴ جدی/دی ۱۳۸۲ به تصویب رسانید.<ref name=":3"/><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=
=== انتخابات ===
سطر ۴۴ ⟵ ۴۳:
=== اصول حکومت جمهوری اسلامی افغانستان ===
طبق ماده سوم و چهارم قانون اساسی اصول نظام بر پایه جمهوریت و اسلامیت بنا شده و قوانین کشور نباید در تضاد با عقاید و احکام دین [[اسلام]] باشد و حاکمیت ملی در افغانستان به مردم تعلق دارند و مردم به‌طور مستقیم یا بواسطه نمایندگان منتخب خود آن را اعمال می‌کنند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=وزارت عدلیه|نشانی=http://moj.gov.af/fa/page/legal-frameworks/168329941684|عنوان=قانون اساسی افغانستان|بازبینی=18 ژانویه 2018|archive-date=30
== ساختار سیاسی ==
سطر ۱۶۹ ⟵ ۱۶۸:
اعضای مجلس ۱۰۲ نفر است که ۳۴ تن توسط شوراهای ولسوالی‌ها (۳ ساله)، ۳۴ تن توسط شوراهای ولایتی (۴ ساله) و یک سوم دیگر توسط رئیس‌جمهور و ۲ نماینده از طرف معلولین و ۲ نماینده از طرف کوچی‌ها تعیین می‌شوند. نیمی از نماینده‌های تعیین شده توسط رئیس‌جمهور را باید زنان تشکیل دهد.<ref name=":7">{{یادکرد کتاب|عنوان=ماده هشتاد و چهارم قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref> هر فردی که کاندید مجلس سنا می‌شود باید تابعیت افغانستان را داشته یا حداقل ۱۰ سال از کسب تابعیت وی گذشته باشد، مرتکب جنایت بشری نشده و در روز کاندید شدن حداقل ۳۵ سال داشته باشد.<ref name=":5"/>
==== جدول سهمیه‌بندی ====
{{جدول سهمیه‌بندی شورای ملی افغانستان}}
سطر ۱۸۷ ⟵ ۱۸۶:
==== شوراهای محلی ====
در ماده یک صد و چهلم قانون اساسی آمده‌است که به منظور تنظیم امور و تأمین اشتراک فعال مردم در اداره محلی، در شهرها و روستاها مطابق با احکام قانون شوراهای محلی تشکیل می‌شود. اعضای شوراها از طریق انتخابات ساکنین محل و برای یک دوره ۳ ساله انتخاب می‌شوند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ماده یک صد و چهلم قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref> هرچند در قانون اساسی آمده‌است که اعضای شوراهای محلی از طریق انتخابات تعیین شوند اما تاکنون انتخاباتی برای تعیین شورای محلی در افغانستان برگزار نشده‌است.<ref name=":9">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۴ مرداد ۱۳۸۸|وبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2009/08/090811_a-af-other-elections|عنوان=انتخابات شوراهای محلی افغانستان کی برگزار می‌شود؟|بازبینی=18 ژانویه 2018|archive-date=29
==== شهرداری‌ها (شاروالی) ====
سطر ۲۳۵ ⟵ ۲۳۴:
|'''[[محمد اشرف غنی]]'''
|۵ سال
|۱۳۹۳–۱۳۹۸
|در [[انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان (۱۳۹۳)|انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۳]] و طبق توافق‌نامه با [[عبدالله عبدالله]] به عنوان رئیس‌جمهور تعیین شد.
|-
سطر ۲۴۶ ⟵ ۲۴۵:
=== چالش‌های بین‌المللی ===
از چالش‌های بین‌المللی که حکومت افغانستان با آن روبرو هست می‌توان به رابطه با کشورهای پاکستان و ایران، حمایت کشورهای خارجی از گروه‌های تروریستی همچون داعش و طالبان، مسئله مهاجرین افغانستانی و مرز دیورند با پاکستان را نام برد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=شفقنا|نشانی=http://af.shafaqna.com/FA/66513|عنوان=مشکل افغانستان و پاکستان چیست؟|بازبینی=18 ژانویه 2018|archive-date=20 ژانویه 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180120124355/http://af.shafaqna.com/FA/66513}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=روزنامه اطلاعات روز|نشانی=http://www.etilaatroz.com/40023|عنوان=روابط با پاکستان، بزرگترین مشکل افغانستان|بازبینی=18 ژانویه 2018|archive-date=20 ژانویه 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180120124530/http://www.etilaatroz.com/40023}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=دویچه وله|نشانی=http://www.dw.com/fa-af/نیروهای-مرزی-افغانستان-و-پاکستان-در-تورخم-درگیر-شدند/a-19325757|عنوان=نیروهای مرزی افغانستان و پاکستان در تورخم درگیر شدند|بازبینی=18 ژانویه 2018|archive-date=22 فوریه 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170222062937/http://www.dw.com/fa-af/%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%AE%D9%85-%D8%AF%D8%B1%DA%AF%DB%8C%D8%B1-%D8%B4%D8%AF%D9%86%D8%AF/a-19325757}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=خبرگزاری خاورمیانه|نشانی=http://middleeastpress.com/درگیری-تورخم-و-تاثیرات-اقتصادی-آن-بر-مر/|عنوان=درگیری تورخم و تأثیرات اقتصادی آن}}{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot
در ۲۰ دلو/بهمن ۱۳۹۶ به‌دلیل برخی تظاهرات پشتون‌های پاکستان، محمد اشرف غنی حمایت کامل خود را از آن‌ها اعلام کرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۰ دلو/بهمن|وبگاه=آریانا نیوز|نشانی=https://ariananews.af/
=== چالش‌های داخلی ===
سطر ۲۶۰ ⟵ ۲۵۹:
از پرونده‌های بزرگ فساد اداری در افغانستان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
* [[انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان (۱۳۸۸)|'''انتخابات ۸۸''']]: تقلب گسترده در انتخابات منجر شد که عبدالله عبدالله برای ادامه مبارزه انتخاباتی کنار بکشد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۰ آبان ۱۳۸۸|وبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2009/11/091101_ram_abdullah_election.shtml|عنوان=عبدالله: در دور دوم انتخابات شرکت نمی‌کنم|بازبینی=18 ژانویه 2018|archive-date=28 مه 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170528105216/http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2009/11/091101_ram_abdullah_election.shtml}}</ref>
* '''[[انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان (۱۳۹۳)|انتخابات ۹۳]]''': تقلب گسترده در انتخابات منجر شد که رئیس‌جمهور منتخبی تعیین نشود و دولت ائتلافی تشکیل شود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=خبرگزاری جمهور|نشانی=http://www.jomhornews.com/fa/news/52366/print/|عنوان=نماینده سازمان ملل: تقلب در انتخابات، بیش از اندازه‌ای بود که تصور می‌کردیم|بازبینی=18 ژانویه 2018|archive-date=20 ژانویه 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180120182202/http://www.jomhornews.com/fa/news/52366/print/}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۱ سرطان ۱۳۹۳|وبگاه=شفقنا|نشانی=http://afghanistan.shafaqna.com/topic/item/33518-کنفرانس-خبری-مشترک-جان-کری-و-نامزدان-ریاست-جمهوری-افغانستان/داکترعبداللهبن-بست-شکسته-شد؛به-توافق-رسیدیم.html|عنوان=کنفرانس خبری مشترک نامزدان ریاست جمهوری افغانستان}}{{پیوند مرده|date=ژوئیه 2020 |bot=InternetArchiveBot
* '''تقلب در کنکور''': هر ساله در امتحانات کنکور خبرهایی از تقلب گسترده منتشر شده‌است که واکنش منفی زیادی در پی داشته‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=دویچه وله|نشانی=http://www.dw.com/fa-af/هشدار-نمایندگان-پارلمان-افغانستان-درباره-تقلب-در-کانکور/a-17341255|عنوان=هشدار نمایندگان پارلمان افغانستان دربارهٔ تقلب در کانکور|بازبینی=18 ژانویه 2018|archive-date=22 فوریه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210222093024/https://www.dw.com/fa-af/%D9%87%D8%B4%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%A7%D9%86%DA%A9%D9%88%D8%B1/a-17341255}}</ref>
* '''اختلاس در [[وزارت شهرسازی و مسکن افغانستان|وزارت شهرسازی]]''': بسیاری از مقامات بلندپایه وزارت شهرسازی بیش از ۳۰ میلیون دلار در پروژه‌های شهرک‌سازی اختلاس کردند. در این پرونده ۲۶ تن از اعضای ارشد وزارت شهرسازی و مسکن تحت پیگرد قضایی قرار گرفته و دستگیر شدند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=خبرگزاری افق|نشانی=http://www.ufuqnews.com/archives/17781|عنوان=بررسی پرونده اختلاس میلیون‌ها دالر در وزارت شهرسازی تکمیل شد|بازبینی=18 ژانویه 2018|archive-date=20 ژانویه 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180120124313/http://www.ufuqnews.com/archives/17781}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=خبرگزاری پژواک|نشانی=https://www.pajhwok.com/dr/2015/08/17/بیش-از-۳۰-میلیون-دالر-در-وزارت-شهرسازی-اختلاس-شده-است|عنوان=بیش از ۳۰ میلیون دالر در وزارت شهرسازی اختلاس شده‌است|بازبینی=18 ژانویه 2018|archive-date=22 فوریه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210222093027/https://pajhwok.com/fa/2015/08/17/%d8%a8%db%8c%d8%b4-%d8%a7%d8%b2-%db%b3%db%b0-%d9%85%db%8c%d9%84%db%8c%d9%88%d9%86-%d8%af%d8%a7%d9%84%d8%b1-%d8%af%d8%b1-%d9%88%d8%b2%d8%a7%d8%b1%d8%aa-%d8%b4%d9%87%d8%b1%d8%b3%d8%a7%d8%b2%db%8c-%d8%a7/}}</ref>
| |||