برهان نظم: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
HECTOR LAD (بحث | مشارکتها) برچسب‌ها: خنثی‌سازی ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه ویرایش پیشرفتهٔ همراه |
HECTOR LAD (بحث | مشارکتها) برچسب‌ها: خنثی‌سازی ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه ویرایش پیشرفتهٔ همراه |
||
خط ۴:
{{به انگلیسی|Design or Teleological argument}}{{رچ}}<ref>'''نام اصلی برهان همان نظم یا اتقان صنع است و برهان تلئولوژیک (غایت‌شناختی) یکی از حالات خاص آن است، اما در منابع اروپایی عموماً نام ''تلئولوژیک'' به کل تقریرها اطلاق شده‌است.'''</ref> یکی از رایج‌ترین، کهن‌ترین و آشناترین [[برهان‌های اثبات وجود خدا]] است، و در کنار [[برهان (منطق)|برهان‌های]] [[علیت]] و [[برهان وجودی|وجودی]]، چارچوب کلی براهین دیگر را می‌سازد.<ref name=motahari4>{{یادکرد|فصل= |کتاب=مجموعه آثار، ج ۴|نویسنده=مرتضی مطهری|ناشر=انتشارات صدرا|شهر=تهران|صفحه=|سال=۱۳۸۸ |شابک=}}</ref>
پدیده‌های طبیعی، آنچنان ساختار، عملکرد یا ارتباط درونی دقیقی را نشان می‌دهند، که بسیاری، این فرض را که ورای آن‌ها، یک طراحِ خلاق وجود دارد، نتیجه‌ای طبیعی - اگر نه اجتناب ناپذیر
به عبارت دیگر، [[جهان]] ما نشان دهندهٔ وجود نوعی انتخاب است، نه اتفاقی کور و [[تصادف|تصادفی]]. مدافعان برهان نظم، این انتخاب‌کننده را [[خدا]] می‌نامند.<ref name=APH1>{{یادکرد |فصل= |کتاب=[[الفبای فلسفه]] |نویسنده=[[نایجل واربرتون]] |ترجمه=[[مسعود علیا]] |ناشر=ققنوس |شهر=تهران |کوشش= |ویرایش= |صفحه=صص ۲۶ تا ۲۹ |سال=۱۳۸۶ |شابک=978-964-311-503-6}}</ref>
به نوشته [[دائره المعارف بزرگ اسلامی]] منکران وجود خدا، عمدتاً، نظم موجود را معلول عوامل درون طبیعت قلمداد می‌کنند و غایت را به نهاد طبیعت، نسبت می‌دهند. برخی معتقدند برهان نظم به لحاظ فلسفی از اثبات وجود مبدأی بی‌نیاز از طبیعت، ناتوان است. با این حال، این رهیافت با همه اشکال‌هایی که بر صورت برهانی آن گرفته‌اند، نسبت به دیگر استدلال‌ها، به فهم عموم نزدیک‌تر است و با تجربه‌های دینی مؤمنان نیز، سازگاری بیشتری دارد.<ref>{{پک|محمدجواد انواری|2014|ف=براهین اثبات باری|ک=دائره المعارف بزرگ اسلامی|زبان=en}}</ref>
برهان نظم در میان [[علم کلام|متکلمان]] مسلمان رواج بیشتری داشته‌است؛ اما فلاسفه ی مسلمان از اندیشه نظم در اثبات ذات خدا کمتر بهره گرفته‌اند، هرچند، شواهد نظم، جهان را در مبحث علم و [[حکمت]] الهی و در بیان آموزه‌هایی چون عنایت و نظام احسن به کار برده‌اند.<ref>{{پک|محمدجواد انواری|2014|ف=براهین اثبات باری|ک=دائره المعارف بزرگ اسلامی|زبان=en}}</ref> [[تفسیر قرآن|مفسرین]]، بسیاری از [[آیه|آیات]] [[قرآن]] را بیان‌کنندهٔ این برهان می‌دانند.<ref name=Ai>{{یادکرد |فصل= |کتاب=[[اندیشه اسلامی (۱)|اندیشهٔ اسلامی (۱)]] |نویسنده=[[جعفر سبحانی]] و [[محمد محمدرضایی]] |ناشر=دفتر نشر معارف |شهر= |کوشش= |ویرایش= |صفحه=صص ۷۳ تا ۷۶ |سال=۱۳۸۷ |شابک=978-964-531-059-0}}</ref><ref>حسین وحید خراسانی: آشنایی با اصول دین-۱۳۸۶- صفحه ۲۱ تا ۳۳</ref>
== پیشینه ==
خط ۲۳:
== مشروح ==
=== تعریف نظم ===
[[نظم]] در برابر آشفتگی و [[هرج‌ومرج]] به کار می‌رود، و به باور [[جعفر سبحانی]] مقصود از آن گردآمدن اجزای متفاوت با [[کیفیت]] و [[کمیت]] ویژه‌ای در یک مجموعه‌است به گونه‌ای که
=== تقریر مشترک برهان ===
خط ۸۴:
[[پرونده:Thai lottery.jpg|بندانگشتی|نمونهٔ بلیت بخت آزمایی ملی [[تایلند]] در سال [[۲۰۰۴ (میلادی)|۲۰۰۴]]. احتمال برد در چنین لاتاری‌هایی بیش از ۱ از چند میلیون نیست؛ اما آیا برنده شدن فقط با فرض انجام تقلب ممکن است؟]]
فرض کنیم فاصلهٔ زمین از خورشید از میزان فعلی کمتر یا بیشتر بود؛ در این صورت امکان [[پیدایش حیات]] در زمین از میان می‌رفت و این امکان در [[بهرام (سیاره)|بهرام]] یا [[ناهید (سیاره)|ناهید]] مهیا می‌گشت.
طرفداران [[اصل انسان نگر]] و برهان تنظیم‌شدگی فرض را بر این می‌گذارند که وقتی چیزی نامحتمل رخ می‌دهد، لزوماً باید تبیینی پذیرفتنی تر از این وجود داشته باشد که بگوییم آن چیز به‌طور طبیعی حاصل شده‌است. ما می‌توانیم حضور خود را در این گوشهٔ عالم بدون توسل به علل فوق طبیعی تبیین کنیم. تعجبی ندارد که ما در جهانی به سر می‌بریم که در آن شرایط دقیقاً برای پیدایش موجوداتی از نوع ما مناسب بوده‌است؛ ''زیرا به هیچ وجه محتمل نبود که ما در جای دیگری پدید آییم''.<ref name=APH2>{{یادکرد |فصل= |کتاب=[[الفبای فلسفه]] |نویسنده=[[نایجل واربرتون]] |ترجمه=[[مسعود علیا]] |ناشر=ققنوس |شهر=تهران |کوشش= |ویرایش= |صفحه=صص ۳۰–۳۳ |سال=۱۳۸۶ |شابک=978-964-311-503-6}}</ref><ref>گراهام پریست: منطق-۱۳۸۷-صفحه ۱۳۳ تا ۱۳۸</ref>
خط ۹۰:
=== نقد برهان هماهنگی در کل جهان ===
[[هیوم]] در این باره در کتاب ''مکالماتی دربارهٔ دین طبیعی'' از زبان شخصیت ''فیلو'' بیان کرد که باید تصدیق نمود که برای ما، از نگاه محدودی که داریم، غیرممکن است بتوانیم بگوییم آیا این نظام، در مقایسه با نظام‌های ممکن و حتی واقعی دیگر، حاوی هر گونه خطای چشمگیری هست یا خیر؟ به تصریح او، آیا یک نفر کشاورز و دهقان، اگر منظومهٔ [[انه‌اید]] بر وی خوانده می‌شد، می‌توانست آن شعر را کاملاً عاری از خطا و اشتباه بداند؟ او که هیچ سروده دیگری را به عمر خویش ندیده بود.<ref name="جان هیک، وجود خدا-۱۳۸۷-ص ۱۲۸" />
=== ناظم الهی بیش از سایرین نیازمند ناظم است ===
سطر ۱۴۷ ⟵ ۱۴۱:
;تلاش جهت دخالت دادن عامل فراطبیعی در نظریه تکامل:
ایدهٔ ناظم الهی اخیراً بار دیگر با شمایلی نوین ارائه شده‌است؛<ref>[http://www.intelligentdesign.org/whatisid.php What is Intelligent Design?]</ref> اما
*# List of scientific societies explicitly rejecting intelligent design
*# Kitzmiller v. Dover page 83.
| |||