یاقوت حموی: تفاوت میان نسخه‌ها

[نسخهٔ بررسی‌شده][نسخهٔ بررسی‌نشده]
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
آخرین تغییر متن رد شد (توسط 89.196.115.143) و برگردانده شد به نسخهٔ 31247968 توسط GodNey
برچسب: واگردانی دستی
برچسب‌ها: برگردانده‌شده ویرایش کاربر تازه‌وارد در مقالهٔ خوب یا برگزیده ویرایشگر دیداری
خط ۵۹:
در سال ۵۷۰ قمری (۱۱۷۴ میلادی) [[نورالدین زنگی]] در [[دمشق]] در گذشت و [[صلاح‌الدین ایوبی]] پس از تثبیت حاکمیت خود در مصر، توانست با تسلط بر [[شام]] ([[دمشق]])، [[ایوبیان|سلسله ایوبیان]] را تأسیس کند. با قدرت گرفتن صلاح‌الدین در منطقه و در نتیجهٔ آن شکست دادن صلیبیون در [[نبرد حطین]] و [[محاصره اورشلیم (۱۱۸۷)|بازپس‌گیری اورشلیم]]، زمینه‌های شروع [[جنگ صلیبی سوم]] بین مسلمانان و [[صلیبیان]] فراهم شد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=صلاح‌الدین فاتح جنگ‌های صلیبی|نام خانوادگی=داون پورت|نام=جان|ناشر=انتشارات جویا|دیگران=مترجم: رضا جولایی|سال=1390|شابک=978-964-2895-58-8|مکان=تهران|صفحات=54 تا 58|زبان=fa}}</ref> این جنگ با دوران کودکی و نوجوانی یاقوت حموی مصادف بود.<ref name=":3">{{یادکرد کتاب|نشانی=https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/13857|عنوان=معجم البلدان|نام خانوادگی=حموی|نام=یاقوت|ناشر=سازمان میراث فرهنگی کشور|سال=1380|شابک=964-7483-00-7|نام خانوادگی ویراستار=منزوی (مترجم)|نام ویراستار=علینقی|جلد=اول|مکان=تهران|صفحات=|زبان=fa|فصل=پیشگفتار مترجم|editor-last2=مهرپرور|editor-first2=اصغر| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/77Ey0KlRY | تاریخ بایگانی = ۲۹ مارس ۲۰۱۹}}</ref> [[بغداد]]، شهری که کودکی و نوجوانی یاقوت در آن طی شد، در آن دوران یکی از بزرگ‌ترین شهرهای دنیا محسوب می‌شد و از زمان شروع [[خلافت عباسیان|حکومت عباسیان]] به عنوان [[پایتخت]] انتخاب شده بود. به همین سبب، اقوام مختلف و پیروان مذهب‌های گوناگون در این شهر ساکن بودند. تنوع قومی و مذهبی در بغداد و رقابت رهبران اقوام و مذاهب برای کسب قدرتِ بیشتر، باعث شده‌بود که در این شهر چندین‌بار نزاع‌های قومی و مذهبی و حتی در بعضی موارد، آشوب‌های شهری شکل بگیرد. گرایش مذهبی [[خلیفه]] و افراد صاحب‌منصب حکومت نیز گاهی باعث تشدید درگیری‌ها می‌شد.<ref name=":5">{{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=کریمی قهی|نام=منصوره|عنوان=منازعات مذهبی در بغداد|ژورنال=تاریخ اسلام|شماره=21|ناشر=پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی|تاریخ=1384|زبان=fa|پیوند=http://ensani.ir/fa/article/38464/منازعات-مذهبى-در-بغداد|تاریخ دسترسی=16 دی 1397}}</ref>
 
در همین دوران در ایران (مناطق [[خراسان]] و [[عراق عجم]]،) [[خوارزمشاهیان]] قدرت و نفوذ خود را توسعه می‌دادند. [[علاءالدین تکش]] از سال ۵۶۸ به عنوان شاه خوارزمشاهی حکومت می‌کرد. او موفق شد در سال ۵۹۰ با شکست دادن [[طغرل سوم]] آخرین شاه [[سلجوقیان عراق]]، عجم، قلمرو خوارزمشاهیان را تا [[فلات ایران]] گسترش دهد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=روزگاران|نام خانوادگی=زرینکوب|نام=عبدالحسین|ناشر=انتشارات سخن|سال=1390|شابک=978-964-6961-11-1|جلد=پنجم|مکان=تهران|صفحات=470|زبان=fa}}</ref> در دوران سلجوقیان، در مناطق مختلف ایران، پیروان فرقه‌های مختلف مذهبی زندگی می‌کردند؛ [[الساندرو بوزانی|بوزانی]] در ''[[تاریخ ایران کمبریج]]''، وجود ۱۲ فرقهٔ [[تسنن|سنی]] در مناطق مختلف ایران را گزارش کرده و همچنین گفته‌است که [[شیعه|شیعیان]] در مناطقی از [[طبرستان]] و [[ری]] و [[خوارج]] در منطقه [[سیستان]] می‌زیسته‌اند. در این دوران کشمکش‌های مذهبی بسیار رایج بود که گاهی حتی با [[کشتار جمعی|قتل‌عام]] همراه می‌شد.<ref dir="ltr" name=":10">{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Bausani| نام = Alessandro| پیوند نویسنده = الساندرو بوزانی| نام خانوادگی۲ = | نام۲ = | پیوند نویسنده۲ = | نام ویراستار = John Andrew| نام خانوادگی ویراستار = Boyle| پیوند ویراستار = جان اندرو بویل| فصل = 3 (Religion in the Saljuq Period)| نشانی فصل = | نویسندگان سایر بخش‌ها = | عنوان = The Cambridge History of Iran | ترجمه عنوان = | کوشش = | ترجمه = | دیگران = | نشانی = | نشانی بایگانی = | نوع = | ویرایش = | سری = | جلد = 5| تاریخ = | سال = 2007 | سال اصلی = 1968 | ناشر = Cambridge University Press| مکان = Cambridge, UK | زبان = en| شابک = 978-0-521-06936-6 | صفحه = 284| صفحات =}}</ref> همچنین در سده ششم هجری، نخستین طریقت‌های سازمان‌یافته [[صوفی‌گری|صوفیه]] پایه‌گذاری شد.<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = بوزانی | نام = الساندرو | پیوند نویسنده = الساندرو بوزانی | فصل = فصل سوم (دین در دوره سلجوقی) | نشانی فصل = | نویسندگان سایر بخش‌ها = | عنوان = [[تاریخ ایران کمبریج]] | ترجمه عنوان = | کوشش = [[جان اندرو بویل]] | ترجمه = [[حسن انوشه]] | دیگران = | نشانی = | نشانی بایگانی = | تاریخ بایگانی = | فرمت = | تاریخ بازبینی = | نوع = | ویرایش = | سری = | جلد = جلد پنجم (از آمدن سلجوقیان تا فروپاشی دولت ایلخانان) | تاریخ = | سال = ۱۳۶۶ | سال اصلی = | ناشر = [[انتشارات امیرکبیر]] | مکان = تهران | زبان = | شابک = | صفحه = ۲۸۲| صفحات =}}</ref> اکثریت مردم در سرزمین ایران، در آن دوران، مذهب اهل تسنن را داشتند.<ref name=":10"/> با این حال، با رو به زوال رفتن [[دودمان سلجوق|سلجوقیان]] که حامی پیروان اهل سنت بودند و به خلافت رسیدن [[ناصر (خلیفه)|الناصر]] (۵۷۵–۶۲۲ قمری) در حکومت عباسیان، [[شیعه|شیعیان]] قدرت و نفوذ بیشتری پیدا کردند و توانستند به منصب‌های دیوانی دست یابند.<ref name=":5"/>
 
از نظر فرهنگی، دوره سلجوقی یکی از مراحل اوج‌گیری فرهنگ و تمدن ایرانی محسوب می‌شود. یکی از نمودهای این توسعه فرهنگی، رشد شهرها و تأسیس مدرسه‌های بزرگ مانند [[نظامیه]] در بغداد و سایر شهرها بود.<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = ریپکا | نام = یان | پیوند نویسنده = یان ریپکا | فصل = فصل هشتم (شعرا و نثرنویسان اواخر عهد سلجوقی و دوره مغول) | نشانی فصل = | نویسندگان سایر بخش‌ها = | عنوان = [[تاریخ ایران کمبریج]] | ترجمه عنوان = | کوشش = [[جان اندرو بویل]] | ترجمه = [[حسن انوشه]] | دیگران = | نشانی = | نشانی بایگانی = | تاریخ بایگانی = | فرمت = | تاریخ بازبینی = | نوع = | ویرایش = | سری = | جلد = جلد پنجم (از آمدن سلجوقیان تا فروپاشی دولت ایلخانان) | تاریخ = | سال = ۱۳۶۶ | سال اصلی = | ناشر = [[انتشارات امیرکبیر]] | مکان = تهران | زبان = | شابک = | صفحه = ۵۲۲ | صفحات =}}</ref> هنر در این دوره در سراسر ولایات ایران دگرگونی‌های زیادی داشت و در [[معماری]]، شکل، [[تصویرسازی|تصویرنگاری]] و [[زیبایی‌شناسی]] تغییراتی رخ داد که آثار آن در ادوار بعدی قابل مشاهده است. [[اولگ گرابر]] این دوره را پربارترین دوره هنری ایران و یک «انفجار هنری» می‌داند. به‌طور مثال، در قرن ششم هجری، ساختمان‌سازی‌های وسیعی در [[اصفهان]]، [[خراسان]] و [[ری]] در جریان بود.<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = گرابر| نام = اولگ | پیوند نویسنده = اولگ گرابر | فصل = فصل نهم (هنرهای تجسمی، ۴۴۲–۷۵۱ ق/ ۱۰۵۰–۱۳۵۰ م) | نشانی فصل = | نویسندگان سایر بخش‌ها = | عنوان = [[تاریخ ایران کمبریج]] | ترجمه عنوان = | کوشش = [[جان اندرو بویل]] | ترجمه = [[حسن انوشه]] | دیگران = | نشانی = | نشانی بایگانی = | تاریخ بایگانی = | فرمت = | تاریخ بازبینی = | نوع = | ویرایش = | سری = | جلد = جلد پنجم (از آمدن سلجوقیان تا فروپاشی دولت ایلخانان) | تاریخ = | سال = ۱۳۶۶ | سال اصلی = | ناشر = [[انتشارات امیرکبیر]] | مکان = تهران | زبان = | شابک = | صفحه = | صفحات = ۵۸۹–۵۹۰}}</ref>