جمهوری خلق آذربایجان: تفاوت میان نسخه‌ها

'''جمهوری خلق آذربایجان''' {{آذریترکی آذربایجانی|آذربایجان خالق جمهوریتی| Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti (AXC)}} نخستین تلاش موفق برای تأسیس دولتی سکولار و دمکراتیک در [[جهان اسلام]] بود.<ref>Tadeusz Swietochowski. Russia and Azerbaijan: A Borderland in Transition. Columbia University Press, 1995. {{ISBN|0-231-07068-3|en}}, {{ISBN|978-0-231-07068-3|en}} and Reinhard Schulze. A Modern History of the Islamic World. I.B.Tauris, 2000. ISBN 1-86064-822-3, {{ISBN|978-1-86064-822-9|en}}.</ref> این جمهوری که در [[۲۸ مه]] سال [[۱۹۱۸ (میلادی)|۱۹۱۸]] در [[گنجه|گنجهٔ]] آذربایجان توسط سیاست‌مداران ملی‌گرای [[شورای ملی آذربایجان]] بعد از انحلال روسیه تزاری و بعد از منحل شدن [[جمهوری فدرال دموکراتیک قفقاز جنوبی]] اعلام استقلال کرد در نتیجه حمله دولت شوروی برچیده شد و دولتی بود نسبتاً کم عمر (۲۳ ماه). مرزهای این جمهوری از شمال به روسیه و جمهوری دمکراتیک گرجستان و از غرب به [[اولین جمهوری ارمنستان]] و از جنوب به ایران محدود می‌شد. جمعیت این جمهوری ۲٫۸۶ میلیون بود و نخست گنجه به پایتختی گزیده شد چون باکو در آن زمان تحت کنترل بلشویک‌ها بود. [[تهاجم ارتش سرخ به جمهوری خلق آذربایجان]] منجر به انحلال این جمهوری و استقرار جمهوری آذربایجان شوروی سوسیالیستی شد.<ref>http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query2/r?frd/cstdy:@field(DOCID+az0019)</ref> این جمهوری نخستین جمهوری در جهان اسلام محسوب می‌شود که حق رای را برای زنان برابر با مردان مساوی اعلام کرد.<ref>Tadeusz Swietochowski. Russian Azerbaijan, 1905-1920: The Shaping of a National Identity in a Muslim Community. Cambridge University Press, 2004. ISBN 0-521-52245-5, 9780521522458, p.144</ref> جمهوری خالق آذربایجان اولین دانشگاه نوین آذربایجان را در باکو دایر کرد.

حزب مساوات اکثریت اعضای مجلس را تشکیل می‌داد و احزاب دیگر همچون [[حزب احرار|احرار]]، [[حزب اتحاد (چمهوری دمکراتیک آذربایجان)|اتحاد]]، سوسیال دمکراتهای مسلمان ([[حزب هِمّت|هِمّت]]) در مجلس نماینده داشتند. اکثریت نمایندگان مجلس را ترکهای آذربایجانی تشکیل می‌دادند اماگّا نماینده‌هایی نیز از اقلیت‌های ارمنی (۲۱ نماینده از مجلس ۱۲۰ نفری)،<ref name="kazemzadeh">{{cite book |last=Kazemzadeh |first=Firuz|authorlink=Firuz Kazemzadeh |title=The Struggle for Transcaucasia: 1917-1921 |publisher=The New York Philosophical Library |year= 1951 |location=|isbn=0-8305-0076-6 |pages=124, 222, 229, 269–270}}</ref> روسی، لهستانی، یهودی و آلمانی در مجلس بودند. بعضی از نماینده‌ها از اندیشه‌های پان اسلامی و پان ترکی حمایت می‌کردند.