سیتوکینز: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جزبدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب: افزودن پیوند بیرونی به جای ویکی‌پیوند
خط ۳:
[[File:Unk.cilliate.jpg|thumb|250px|یک مژک‌دار که متحمل سیتوکینز شده، در تصویر [[شیار تسهیم]] به وضوح مشخص است.]]
 
'''سیتوکینز''' {{انگلیسی|Cytokinesis}}، بخشی از فرآیند تقسیم سلولی است که طی آن سیتوپلاسم یک سلول به دو سلول دختر تقسیم می شود. تقسیم سیتوپلاسمی طی مراحل تقسیم هسته‌ای در میتوز و میوز یا پس از آن آغاز می گردد. طی سیتوکینز، دوک تقسیم، کروماتیدهای مضاعف را به سیتوپلاسم سلول‌ های دختر در حال جدا شدن منتقل می کند. سپس از حفظ شدن عدد کرومزومی و ضمائمش بین نسل‌ها اطمینان پیدا می کند. سپس سلول‌های دختری، جز در مواردی خاص، کپی‌های کارامدی از سلول والدینشان خواهند شد. بعد از تکمیل تلوفاز و سیتوکینز، هر سلول دختری وارد اینترفاز چرخه سلولی می گردد.
'''تقسیم درون‌سلول، (تقسیم میان سلول)'''<ref>واژهٔ مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی، دفتر نخست تا چهارم، 1376 تا 85</ref> یا '''سیتوکینز (C)''' {{انگلیسی|Cytokinesis}} به تقسیم [[سیتوپلاسم|درون‌سلول (سیتوپلاسم)]] به دو قسمت سیتوکینز می‌گویند. این دو قسمت می‌توانند مساوی یا غیر مساوی باشند. (مانند تقسیم [[اووسیت]] اولیه به دو سلول [[اووسیت]] ثانویه و اولین جسم قطبی در پروسه [[اووژنز|اووگونی (اووژنز)]]؛ که این دو سلول تقسیم هسته مساوی ولی سیتوکینز نامساوی دارند)<ref>{{Cite journal|date=2019-10-30|title=اووژنز|url=https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=اووژنز&oldid=27524968|journal=ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد|language=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Oogenesis {{!}} physiology|نشانی=https://www.britannica.com/science/oogenesis|وبگاه=Encyclopedia Britannica|بازبینی=2020-07-19|کد زبان=en}}</ref>
 
عملکردهای خاص، نیازمند انحراف از سیتوکینز متقارن اند؛ به عنوان مثال، اووم در اووژنز جانوران تقریباً تمام سیتوپلاسم و اندامک‌ها را می گیرد. این باعث می شود که چیز زیادی برای گویچه‌های قطبی باقی نماند، و بهمین دلیل در بسیاری از گونه ها گویچه‌های قطبی بدون عملکرد خاصی می میرند، گرچه که آن‌ها عملکردهای بخصوص متنوعی را در دیگر گونه ها برعهده دارند.<ref>{{cite journal | author = Schmerler Samuel, Wessel Gary | date = January 2011 | title = Polar Bodies - more a lack of understanding than a lack of respect | journal = Mol Reprod Dev | volume = 78 | issue = 1| pages = 3–8 | doi = 10.1002/mrd.21266 | pmid = 21268179 | pmc = 3164815 }}</ref> یکی دیگر از اشکال میتوز در بافت‌هایی چون کبد و ماهیچه اسکلتی رخ می دهد؛ در این نوع میتوز، سیتوکینز حذف شده و به جایش سلول‌های چندهسته‌ای شکل می گیرند.
در بیشتر سلول‌ها وقتی تقسیم هسته به پایان می‌رسد سیتوکینز آغاز می‌شود.
در [[سلول ماهیچه‌ای مخطط|سلول‌های ماهیچه‌ای مخطط]] غیر از دورهٔ [[جنین]]ی که هر سلول چند بار میتوز انجام می‌دهد ولی سیتوکینز انجام نمی‌دهد وضع به گونهٔ دیگری است.
 
سیتوکینز گیاهی از سیتوکینز جانوری متفاوت است، بخشی از علت آن به دلیل صلب و انعطاف ناپذیر بودن دیواره سلول‌های گیاهی است. در سلول‌های گیاهی به جای این که همچون سلول‌های جانوری شیار تسهیم تشکیل گردد، ساختاری به نام صفحه سلولی در سیتوپلاسم تشکیل شده و تا ایجاد دیواره سلولی جدیدی بین سلول‌های دختری، رشدش ادامه پیدا می کند.
در [[سلول جانوری|سلول‌های جانوری]] و دیگر سلول‌هایی که [[دیواره سلولی|دیواره]] ندارند، طی سیتوکینز، کمربندی از رشته‌های [[پروتئین]]ی [[اکتین|اَکتین]] و [[میوزین]] در وسط سلول ایجاد می‌شود که در سیتوپلاسم قرار داشته و از درون به غشاء سلول وصل است با تنگ شدن آن، سلول به دو قسمت تقسیم می‌شود. در [[سلول گیاهی|سلول‌های گیاهی]] و دیگر سلول‌هایی که دیوارهٔ سخت دارند [[سیتوپلاسم]] به روش دیگری تقسیم می‌شود.
 
در سلول‌های گیاهی، حلقهٔ انقباضی تشکیل نمی‌شود. در این سلول‌ها نخست ساختاری به نام صفحهٔ سلولی در محلّ تشکیل دیوارهٔ جدید، ایجاد می‌شود. این صفحه با تجمع ریزکیسه([[وزیکول (بیولوژی)|وزیکول]])های دستگاه گلژی و به هم پیوستن آنها تشکیل می‌شود. این ریزکیسه‌ها، دارای پیش سازهای [[تیغۀ میانی]] و دیوارهٔ سلول اند. با اتصال این صفحه به دیوارهٔ سلول مادری دو یاختهٔ جدید از هم جدا می‌شوند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=زیست‌شناسی (2) پایه یازدهم|زبان=فارسی}}</ref>
سیتوکینز شباهت زیادی با فرآیند شکافت دوتایی در پروکاریوت‌ها داشته، اما به دلیل تفاوت‌ ساختارها و عملکردهای سلولی در پروکاریوت‌ها و یوکاریوت‌ها، سازوکارهای سیتوکینز و شکافت در این دو دسته جاندار با هم متفاوت اند. به عنوان مثال، یک سلول باکتریایی تنها یک کرومزوم به شکل حلقه بسته دارد، در مقایسه، یوکاریوت‌ها اغلب دارای چندین کرومزوم خطی اند. برهمین اساس، باکتری‌ها در تقسیم سلولی دوک میتوزی تشکیل نمی دهند. همچنین مضاعف شدن DNA پروکاریوتی طی جداسازی کرومزوم‌ها صورت می گیرد؛ در میتوز، مضاعف شدن طی اینترفاز، قبل از شرع میتوز انجام می شود، گرچه که کروماتیدهای دختری تا پیش از آنافاز به طور کامل جدا نمی گرند.
 
== منابع ==
{{پانویس|چپ‌چین=بله}}
 
{{چرخه سلولی}}
* {{یادکرد-ویکی
{{زیست‌شناسی-خرد}}
|پیوند = https://en.wikipedia.org/wiki/Cytokinesis
|عنوان = Cytokinesis
|زبان = انگلیسی}}
 
== مطالعه بیشتر ==
{{چپ‌چین}}
*''The Molecular Requirements for Cytokinesis'' by M. Glotzer (2005), Science 307, 1735
*"Animal Cytokinesis: from parts list to mechanism" by Eggert, U.S., Mitchison, T.J., Field, C.M. (2006), Annual Review of Cell Biology 75, 543-66
*''Campbell Biology'' (2010), 580-582
*[https://web.archive.org/web/20100622024242/http://www.illuminatedcell.com/celldiv.html More description and nice images of cell division in plants, with a focus on fluorescence microscopy]
*{{cite journal |title = Cytokinesis in Prokaryotes and Eukaryotes: Common Principles and Different Solutions | pmc=99029 | pmid=11381104 | doi=10.1128/MMBR.65.2.319-333.2001 | volume=65 | issue=2 | date=June 2001 | journal=Microbiol. Mol. Biol. Rev. | pages=319–33 | author=Nanninga N}}
{{پایان چپ‌چین}}
 
{{پروتئین‌های چرخه سلولی}}
 
[[رده:چرخه سلولی]]