خردگرایی: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
بدون خلاصۀ ویرایش برچسبها: ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
|||
خط ۵:
== خردگرایی دکارت ==
دکارت در کتاب مشهورِ خویش با نام [[گفتار در روش]] (و با زیرعنوان: «درست به کار بردن عقل، و جستجویِ حقیقت در علوم»)<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.literature.org/authors/descartes-rene/reason-discourse |title=Literature.org - The Online Literature Library<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۱ مه ۲۰۰۷ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070504054914/http://www.literature.org/authors/descartes-rene/reason-discourse/ |archivedate=۴ مه ۲۰۰۷ |dead-url=yes}}</ref> توضیح میدهد که چگونه در بزرگسالی در تمامِ تعالیمِ رسمی و سنتی، اعم از دین و علم تردید کرد و به دنبال آن رفت که بنیاد محکمی برایِ آن همه آموزههایی که همه بدیهی میانگاشتند بیابد. وقتی برایِ یک فرض، بنیادِ مطمئنی نمییابیم، میتوانیم یک مرحله عقبتر رفته و در چیزهایی تردید کنیم که آن فرض بر آنها مبتنی است؛ یعنی فرضهایِ مرحلهٔ قبلِ آن. اگر این کار را ادامه دهیم به جایی میرسیم که این شک پدید میآید: «اصلاً آیا من وجود دارم؟» دکارت به همین مرحله رسید. او تلاش کرد وجود خویش را اثبات کند. جملهٔ معروفِ «میاندیشم پس هستم» همین تلاش را بیان میکند. استدلالِ دقیقِ دکارت به این ترتیب است: شک دارم که وجود دارم یا نه. اما در یک چیز شکی ندارم و آن وجودِ شک است. شک هست پس اندیشه هست.اندیشه هست پس وجودِ اندیشمندی هست. اندیشه ای که به وجود و حقیقت اشیا و مفاهیم میپردازد باید وجود داشته باشد .بدون وجود (من)self نمیتوان در مورد من و..اندیشید .بعدها این انتقاد مطرح شد که این استدلال هنوز اثبات نمیکند که وجود از آنِ '''من''' است. هرچند این انتقاد نیز وارد نیست چرا که به محض تحقق شئ وجود محقق شده است، خواه آن شئ یقین باشد و خواه آن شئ شک باشد. این مطلبی بوده است که دکارت به آن توجه نداشته است <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=حکمت علوی، میرزا محمد رضا صفائی تخته فولادی، اصفهان، 1399}}</ref>
== خردگرایی اسپینوزا ==
|