زنجیرزنی: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Tanhabot (بحث | مشارکت‌ها)
جز ربات: ویرایش جزئی
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۹:
 
[[رده:مراسم‌های ماه محرم]]
عزاداری بر امام‏حسین(ع) از زمان شهادت او بوده است؛ ولی تا زمان آل‏بویه (در سال 352 ق) این عزاداری مخفی بود. قبل از قرن چهارم، عزاداری برای امام حسین(ع)، علنی نبود و نهانی در خانه‏ها انجام میگرفت؛ اما در نیمه دوم قرن چهارم، سوگواری در روز عاشورا آشکار و در کوچه و بازار انجام مییافت. عموم مورخان اسلامی - مخصوصاً مورخانی که وقایع را به ترتیب سنواتی نوشته‏اند؛ از قبیل ابن‏الجوزی در کتاب منتظم و ابن‏اثیر در کتاب الکامل و ابن‏کثیر در کتاب البدایة و النهایة و یافعی در مرآت الجنان و ذهبی و دیگران - در ضمن ذکر وقایع سال 352 و سال‏های بعد از آن، کیفیت عزاداری شیعه را در روز عاشورا نوشته‏اند. از جمله ابن‏الجوزی گفته است: در سال 352 معزالدوله دیلمی، دستور داد مردم در روز عاشورا جمع شوند و اظهار حزن کنند. در این روز بازارها بسته شد، خرید و فروش موقوف گردید، قصابان گوسفند ذبح نکردند، هریسه‏پزها، هریسه (حلیم) نپختند، مردم آب ننوشیدند، در بازارها خیمه به پا کردند و به رسم عزاداری بر آنها پلاس آویختند، زنان به سر و روی خود میزدند و بر حسین(ع) ندبه میکردند.المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم، ج 7، ص 15. به قول همدانی: در این روز، زنان، موی پریشان در حالی که [به رسم عزاداری ]صورت‏های خود را سیاه کرده بودند، در کوچه‏ها به راه افتادند و برای عزای امام حسین(ع) سیلی به صورت خود میزدندتکملة تاریخ الطبی، ص 183. بنا بر گفته شافعی: این نخستین روزی بود که برای شهیدان کربلا سوگواری میشد.مرآت الجنان، ج 3، ص 247. مقصود عزاداری به طور علنی است. ابن کثیر در ضمن وقایع سال 352 گفته است: که اهل تسنن قدرت منع شیعه را از این اعمال نداشتند؛ زیرا شماره شیعه بسیار و نیروی حکومت نیز با ایشان بود. از سال 352 تا اواسط قرن پنجم - که آل‏بویه از میان رفتند -، در بیشتر سال‏ها مراسم عاشورا به ترتیب مزبور، کم و بیش انجام میگرفت و اگر عاشورا با عید نوروز یا مهرگان مصادف میگردید، انجام مراسم عید را به تأخیر میانداختند.النجوم الزاهرة فی ملوک مصر و قاهرة، ج 4،ص 218. در همین سال‏ها که فاطمیّه و اسماعیلیّه، تازه مصر را به تصرف آورده و شهر قاهره را بنا نهاده بودند، مراسم عاشورا در مصر انجام مییافت. بنا بر نوشته مقریزی: در روز عاشورای 363، جمعی از شیعه مطابق معمول خود (از این جمله معلوم میشد که مراسم مزبور در سال‏های قبل نیز معمول بوده است)، به مشهد کلثوم، و نفیسه (از فرزندان امام حسن(ع) ) رفتند و در آن دو مکان، شروع به نوحه‏گری و گریه بر امام حسین(ع) کردند. مراسم عاشورا در زمان فاطمیان هر سال برپا میشد: بازارها را میبستند و مردم دسته جمعی در حالی که با هم ابیاتی در مصیبت کربلا میخواندند و نوحه‏گری میکردند؛ به مسجد جامع قاهره میرفتند.الخطط، مقریزی، 2/289. و نیز ر.ک: النجوم الزاهرة، ج 4؛ ص 126، (بخش وقایع سال 366)؛ اتعاظ الحنفاء، مقریزی، ج 2،ص 67 به نقل از: سیاهپوشی در سوگ ائمه نور، صص 161-162. بعد از آن به دلیل در انزوا قرار گرفتن تشیع، مراسم عزاداری خیلی علنی نبود، هر چند وضعیت بهتر از قبل زمان آل‏بویه بود. آنچه از بعضی منابع به دست میآید - خصوصاً کتاب روضة الشهداء کاشفی - قبل از زمان صفویه نیز مجالس سوگواری برای اباعبدالله(ع) برپا میشده است.در این خصوص نگا: مقالات تاریخی، رسول جعفریان، ج اوّل، صفحات 183 - 185، 201-206. پس از صفویه به دلیل ترویج تشیع، عزاداری شکل عام و علنیتری به خود گرفت. بنابراین اصل عزاداری، ربطی به حکومت آل بویه و دیگران ندارد بلکه پایه گذار اصلی عزاداری برای امام حسین(ع) خود پیامبر اسلام است. برای آگاهی بیشتر در این مورد ر.ک: سیرتنا و سنتنا سیره نبینا و سنته، علامه امینی (در این کتاب روایات متعددی از اهل سنت در این زمینه آورده است. این کتاب به فارسی هم ترجمه شده است). این که وهابیان عزاداری برای امام حسین(ع) را زشت می شمرند، به خطا رفته اند و خلاف سنت پیامبر عمل کرده اند. خود اهل سنت برای امام حسین(ع) عزاداری می کردند (تأملی در نهضت عاشورا، رسول جعفریان، ص 277). سینه زنی به شکل امروزی و به صورت دسته جمعی در خیابان ها از سال 352 در عراق و ایران و به دستور معز الدوله دیلمی رواج یافت (تاریخ النیاحه علی الامام الشهید، سید صالح شهرستانی، ص 150، جزء اول) زنجیرزنی به شکل امروزی در زمان صفویه رواج یافت (همان، جزء دوم، ص 60). البته زنجیرزنی ایرانیان با زنجیرزنی شیعیان هندی متفاوت است. هندیان با زنجیرهای تیغ دار زنجیر می زنند ولی در ایران با زنجیرهای بدون تیغ زنجیر می زنند. زنجیرزنی به شکل هندی از سوی مراجع تقلید تحریم شده است (موسوعه العتبات العالیات، ج 8، ص 378). مقدمات شبیه خوانی به صورت امروزی در اواخر دوره صفویه رواج یافت و در عهد کریم خان زن شبیه خوانی به وجود آمد و در عهد قاجار به اوج خود رسید (ارزیابی سوگواری های نمایشی، ص 29، غلامرضا گلی زواره). پس از پیامبر، امامان معصوم همواره به عزاداری بر حسین بن علی(ع) سفارش می کردند. از آنچه گذشت معلوم شد که اصل عزاداری از سوی پیامبر و امامان پایه گذاری شده و اشکال آن مربوط به خود شیعیان است. ------------------------ پینوشت: 1. القاموس المحیط، ج 3، ص 61 و 62. 2. تاج العروس، ج 5، ص 405 3. لسان العرب، ج 7، ص 258. 4. النهایه ابن اثیر، ج 2، ص 246. 5. قصص(آیه): 15. 6. معجم مفردات الفاظ القرآن، ص 279. 7. مریم(19): 69. 8. لسان العرب، ج 7. ص 258. 9. الملل و النحل، شهرستانی، ج 1، ص 255. 10. با استفاده از تاریخ تشیع در ایران رسول جعفریان، ص 24 - 28. 11. همان، ص 22. 12. الشیعة فی مسارهم التاریخی، سیدمحسن امین عاملی، ص 43. 13. مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلّین، ابوالحسن اشعری، ص 16. 14. تاریخ شیعه و فرقه‏های اسلام تا قرن چهارم هجری محمد جواد مشکور، ص 59؛ الملل و النحل، شهرستانی ج 1، ص 251. 15. الملل و النحل، ج 1، ص 265 - 271.