گویش کردی کلهری یکی از بکرترین گویشهای ایران باختری است و با توجه به قرار گرفتن مناطق سکونت گویشوران این زبان بر سر یکی از شاهراههای مهم تاریخی دنیا که همانا راه ارتباطی [[فلات ایران]] به [[بینالنهرین]] میباشد و در دوران پس از اسلام نیز حملات متعددی از عربهای مسلمان را به خود دیده و پس از آن نیز [[حمله مغول به ایران|هجوم مغولان]] را نیز تجربه کرده و در دوران اخیر نیز با توجه به رونق سفرهای زیارتی به عتبات عالیات و رفتوآمد سایر اقوام و ملل در این ناحیه توانسته ساختار زبانی خود را طبق شالودههای اصیل زبان [[کردی]] حفظ نماید و از امتزاج و استحال در دیگر زبانها مصون ماند. به گونهای که منابع فولکلور آن یکی از غنیترین و اصیلترین منابع برای پژوهش گران عرصهٔ زبان کردی است؛ و در سالهای اخیر نیز با توجه به رونق ابزارهای ارتباط جمعی و فراوانی و گستردگی دایرهٔ زبانی و تعدد گویشور شاهد رخنمایی آن در عرصهٔ ادبیات روز کردی در [[مناطق کرد نشین ایران]] و حتی سایر بخشهای [[کردستان]] بودهایم.<ref name=ToolAutoGenRef1/><ref name="ReferenceA"/><ref name="ReferenceB"/><ref name=ToolAutoGenRef2/><ref name="Rüdiger Schmitt 2000"/><ref name="Rüdiger Schmitt 1989"/>
ایل کلهر به عنوان یکی از بزرگترین ایل کرد براساس تحقیقات چند سالهٔ معتبرترین دانشگاه آمریکا (دانشگاه هاروارد) بزرگترین ایل کرد در کردستان است که در طول تاریخ نقش مهمی در تحولات کردستان، ایران و عثمانی داشتهاست.{{مدرک}}