نادرشاه: تفاوت میان نسخه‌ها

==== فتح توران و بازگشت به ایران ====

{{اصلی|فتوحات نادرشاه در خلیج فارس و عمان}}

 

فتحِ سرزمینِ [[توران]] که خاستگاهِ تیمور بود، برای نادرشاه اهمیتِ نمادینِ بسیاری داشت. پس از آن نادرشاه از ایلبارس خواست تا تسلیم شود، اما ایلبارس نپذیرفت. در ۲۶ شعبان ۱۱۵۲ ه‍.ق/۱۴ نوامبر ۱۷۴۰ م نبردی درگرفت و ایلبارس خان اسیر و سپس اعدام شد.<ref>{{پک|Avery|2007|ف=Nādir Shāh|ک=History of Iran|ص=43|زبان=en}}</ref><ref>{{پک|آکس‌وورتی|۱۳۹۸|ک=شمشیر ایران|ص=۳۶۸–۳۷۲}}</ref><ref>{{پک|Perry|1993|ف=Nādir Shāh Afshār|ک=Encyclopedia of Islam|زبان=en}}</ref> خوارزم تسلیم شد.<ref>{{پک|آکس‌وورتی|۱۳۹۸|ک=شمشیر ایران|ص=۳۷۲}}</ref> نادرشاه حاکمی مطیع‌تر را جایگزینِ ایلبارس کرد، اما این خراجگزارِ جدید به‌زودی سرنگون شد.<ref>{{پک|Avery|2007|ف=Nādir Shāh|ک=History of Iran|ص=43–44|زبان=en}}</ref><ref>{{پک|Perry|1993|ف=Nādir Shāh Afshār|ک=Encyclopedia of Islam|زبان=en}}</ref> با تقویتِ ازبک‌ها و ترکمن‌ها، در رجب ۱۱۵۳ ه‍.ق/اکتبر ۱۷۴۰ م عازم [[خیوه]] شد و سپاه و ناوگان به موازاتِ جیحون حرکت کردند. شهر و چندین قلعهٔ دیگر پس از اعدامِ ایلبارس خان تسلیم شدند. دست‌کم ۱۲۰۰۰ ایرانی و ده روس از بردگی آزاد شدند.<ref>{{پک|Perry|1993|ف=Nādir Shāh Afshār|ک=Encyclopedia of Islam|زبان=en}}</ref> خیوه نیز در ۵ رمضان/۲۵ نوامبر تسلیم شد.<ref>{{پک|آکس‌وورتی|۱۳۹۸|ک=شمشیر ایران|ص=۳۷۲}}</ref> در در ۱۹ رمضان/۹ دسامبر نادرشاه خوارزم را به‌سوی مشهد حرکت کرد و در آخر شوال ۱۱۵۲ ه‍.ق/۱۷ ژانویهٔ ۱۷۴۱ م به آن وارد شد.<ref>{{پک|Perry|1993|ف=Nādir Shāh Afshār|ک=Encyclopedia of Islam|زبان=en}}</ref><ref>{{پک|آکس‌وورتی|۱۳۹۸|ک=شمشیر ایران|ص=۳۷۳–۳۷۴}}</ref> پس از لشکرکشی در هند و [[ترکستان]]، به‌ویژه با دستیابی به خزانهٔ مغول، نادرشاه ناگهان ثروتمند شد. او برای سه سال حکمی مبنی بر لغوِ کلیهٔ مالیات‌ها در ایران صادر کرد و تصمیم گرفت تا بر روی چندین پروژه مانند ایجادِ نیروی دریایی متمرکز شود. نادرشاه فرماندهان نیروی دریاییِ خود را در مواقعِ مختلف به سفرهای اعزامی در [[خلیج فارس]] به‌ویژه به [[عمان]] اعزام کرده بود، اما این مأموریت‌ها ناموفق بودند؛ که تا حدودی به‌خاطر دشواریِ امنیتِ کشتی‌های دریایی باکیفیت و در تعداد کافی بود. در تابستان سال ۱۱۵۴ ه‍.ق/۱۷۴۱ م، نادرشاه شروع به ساختِ کشتی‌هایی در [[بوشهر]] کرد، و ترتیبِ انتقالِ الوارهایی را از [[مازندران]] و با سختی و هزینهٔ بسیار داد. این پروژه به اتمام نرسید، اما تا سال ۱۱۵۸ ه‍.ق/۱۷۴۵ م او ناوگانی متشکل از حدود سی کشتیِ خریداری‌شده در هند گردآورد.<ref>{{پک|Tucker|2006|ف=Nāder Shah|ک=Iranica|زبان=en}}</ref>