سوره مدنی: تفاوت میان نسخه‌ها

طبق آماری که از روایات ترتیب نزول به دست می‌آید، ۸۶ سوره مکی و ۲۸ سوره مدنی است که آن‌ها را در سه معیار مورد بررسی قرار می‌دهیم:

# معیار زمان: بیشتر مفسرین معتقدند که معیار مکی یا مدنی بودن هجرت محمد از مکه به مدینه است.

# معیار مکان: هر آیه یا سوره ای در شهر مکه و پیرامون آن نازل شده مکی است و هر آیه یا سوره ای در مدینه و پیرامون آن نازل شده باشد مدنی است خواه پیش از هجرت یا پس از آن نازل شده باشد. در این باره سیوطی روایتی آورده‌است که محمد گفت: «اُنزل فی ثلاثة امکنّه: مکة و المدینة و الشام» که طبق گفته ابن‌کثیر، مقصود از شام، تبوک است(۱۲).

۳ـ معیار خطاب: هر سوره‌ای که در آن خطاب به مشرکان می‌کند مکی و هر سوره‌ای که در آن خطاب به مؤمنان می‌کند مدنی است. در این زمینه از عبداللّه بن مسعود حدیثی آورده‌اند که گفته‌است: هر سوره که «یاایهاالناس» در آن بکار رفته باشد، مکی است و هر سوره که «یاایهاالذین آمنوا» در آن به کار رفته باشد مدنی است(۱۳)، زیرا در مدینه غلبه با مؤمنان بوده و در مکه با مشرکان بوده‌است. مثلاً در سوره بقره که جزو سوره‌های مدنی به‌شمار می‌رود، در آن «یاایهاالناس» بکار رفته‌است که کلیت این معیار را خدشه‌دار کرده‌است.