ویکی‌پدیا

یوسف: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
[نسخهٔ بررسی‌نشده][نسخهٔ بررسی‌نشده]
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۶:
در زندان، یوسف خواب دو تن از خدمتکاران فرعون را تعبیر کرد و مطابق پیشگویی‌اش، یکی از خدمتکاران آزاد شد و به منصب قبلی خود بازگشت اما درخواست یوسف مبنی بر تقاضای عفو از فرعون را از یاد برد. با این حال، چند سال بعد که فرعون خوابی دید، به یاد او افتاد و یوسف را به دربار بردند. او به فرعون گفت که هفت سال فراوانی و هفت سال قحطی در راه است. فرعون یوسف را مرد خردمندی یافت و او را مسئول مبارزه با قحطی کرد. در زمان قحطی برادران یوسف راهی مصر شدند و بعد از چند ملاقات، یکدیگر را شناختند. سپس یوسف به برادرانش دستور داد همه اعضای خانواده را به مصر آورند و سرانجام، یوسف و یعقوب بعد از ۲۲ سال یکدیگر را دوباره ملاقات کردند. مدتی بعد، یعقوب در مصر مرد. یوسف ۵۴ سال بعد از او زنده بود و در زمان مرگ به [[بنی‌اسرائیل]] وصیت کرد که وقتی مصر را ترک کردند، جسد او را نیز با خود به [[سرزمین موعود|ارض موعود]] ببرند.
 
در نظر پژوهشگران، داستان یوسف مبنای تاریخی ندارد. در اسناد مصری اشاره‌ای به یوسف و سایر داستان‌های بنی‌اسرائیل در مصر، مانند داستان موسی، نشده‌است. همچنین، در هیچ بخشی از تاریخ مصر باستان نمونه مشابهی وجود ندارد که شخصی از بردگی به چنان جایگاه بالایی در مراتب قدرت برسد. در عوض، باید به داستان یوسف به عنوان قصه‌ای در سبکی ادبی که در ادبیات اسرائیلی بعد از دوره [[اسیران یهودی در بابل|تبعید یهودیان به بابل]] محبوب بوده، نگریست؛ سبکی که در آن یهودیان تبعیدی توسط حاکمان خارجی عزیز داشته می‌شوند و داستان‌های [[استر (شخصیت)|استر]] و [[دانیال]] در دربار [[شاهنشاهی هخامنشی|هخامنشی]] نیز دیگر نمونه‌های آن هستند. قصه یوسف به چند افسانه عامیانه مصری نظیر «[[داستان دو برادر]]» و ''[[داستان سینوهه]]'' شبیه است که همگی این داستان‌ها مربوط به قرن‌ها قبل از نوشته‌شدننوشته شدن سفر پیدایش هستند. یوسف در ادیان ابراهیمی دیگر نظیر [[مسیحیت]]، [[اسلام]] و [[بهائیت]]، نیز شخصیت مهمی محسوب می‌شود. مسلمانان او را یک پیامبر می‌دانند و بلندترین روایت داستانی [[قرآن]] به او اختصاص داده شده‌است.
 
== نام ==
خط ۶۳:
== دیدگاه تاریخی-انتقادی ==
{{وابسته|روش تاریخی-انتقادی}}
به‌طور کلی نظر محققان این است که داستان یوسف هیچ مبنای تاریخی ندارد یا مبنای تاریخی کمی دارد.<ref dir="ltr">{{پک|Merrill|2008|ک=Kingdom of Priests|ف=The Story of Joseph|زبان=en}}</ref> هیچ منبعی (غیر از خود [[کتاب مقدس]]) وجود ندارد که به حضور بنی اسرائیل در مصر اشاره کرده باشد و در متون باستانی یا یافته‌های باستان‌شناسان نیز هیچ مدرکی دربارهٔ افراد و وقایع داستان‌هایی که در مصر جریان دارد (از یوسف تا موسی) پیدا نشده‌است.<ref dir="ltr">{{پک|Moore|Kelle|2011|ک=Biblical History and Israel's Past|ص=92–96|زبان=en}}</ref> همچنین، هیچ مورد مشابهی در متون مصر باستان دربارهٔ فردی که از چنین جایگاه پایینی به رده‌های بالای قدرت برسد، یافت نشده‌است. با این حال، عزیز داشته‌شدنداشته شدن یهودیان تبعیدی توسط حاکمان خارجی یکی از مضامین محبوب ادبیات یهودی در دوره بعد از [[اسیران یهودی در بابل|تبعید به بابل]] و آزادسازی یهودیان توسط [[کوروش بزرگ]] است. [[کتاب استر]] و [[کتاب دانیال]] دو نمونه از قصه‌های شبیه به داستان یوسف هستند.<ref dir="ltr">{{پک|Whybray|2010|ک=The Pentateuch|ف=Genesis|ص=85|زبان=en}}</ref>
 
از لحاظ ساختاری، داستان یوسف با دیگر بخش‌های [[سفر پیدایش]] متفاوت است. روایات مربوط به شخصیت‌هایی چون [[ابراهیم]] و [[یعقوب]] از کنار هم چیده‌شدنچیده شدن قصه‌های عامیانه و کوتاه چند خطی دربارهٔ آنان پدید آمده اما داستان یوسف از آغاز تا پایان یک روایت واحد و طولانی دربارهٔ زندگی یک نفر است<ref dir="ltr">{{پک|Whybray|2010|ک=The Pentateuch|ف=Genesis|ص=65|زبان=en}}</ref> و می‌توان آن را یک [[رمان کوتاه]] محسوب کرد. با این حال، عجیب است که روایتی به این بلندی به شخصیتی چون یوسف اختصاص داده شده زیرا با در نظر گرفتن وقایع بعدی تاریخ بنی اسرائیل، یوسف مهم‌ترین پسر یعقوب نبوده‌است. در عوض، انتظار می‌رفت چنین داستانی به [[یهودا]] اختصاص داده شود، زیرا قبیله یهودا منبع بیشتر بخش‌های تاریخ متاخر [[اسباط اسرائیل]] است و [[پادشاهی اسرائیل (پادشاهی متحد)|پادشاهان اسرائیل]] از سلسله [[داوود]] نیز خود را از نسل او می‌دانستند. یک دلیل برای توجه نویسندگان به یوسف شاید این باشد که او پدر افرایم بود و قبیله افرایم در پادشاهی شمالی بیشترین قدرت را داشت.<ref dir="ltr">{{پک|Bandstra|2008|ک=Reading the Old Testament|ص=104|زبان=en}}</ref> داستان یوسف نقش واسط میان قصه‌های سه شه‌پدر ([[ابراهیم]] تا یعقوب) و داستان موسی را نیز بر عهده دارد.<ref dir="ltr">{{پک|Van Seters|1998|ک=The Hebrew Bible Today: Critical Issues|ص=33|زبان=en}}</ref>
[[پرونده:Jean-Baptiste Nattier - Joseph and Potiphar's Wife - WGA16449FXD.jpg|راست|بندانگشتی|یوسف و همسر پوتیفار]]
 
خط ۱۰۹:
ربی‌ها همچنین اعمال اشتباهی در رفتار یوسف و پدرش می‌دیدند و علاقه نداشتند پیروانشان این رفتارها را تقلید کنند. به عنوان مثال، یعقوب به دلیل اینکه یوسف را بیشتر از سایر فرزندانش دوست می‌داشت و در ابتدا نتوانست پیام خواب‌های یوسف را متوجه شود، نقد شده‌است. نویسندگان بریشیث ربه (تفسیر سفر پیدایش) دردسرهای یوسف را به این دلیل دانسته‌اند که او چشم‌های خود را آرایش می‌کرد و با ناز قدم برمی‌داشت. او برادران خود را به دروغ به جرمی که انجام نداده بودند متهم کرد و به همین دلیل مجازات شد. با این حال، یوسف به دلیل احترام به پدرش و انجام دستورهای او ستایش شده‌است. به گفته ربی‌ها، چاهی که یوسف در آن افتاد پر از [[مار]] و [[کژدم|عقرب]] بود اما نجات پیدا کرد زیرا انسان درستکاری بود. روایتی یهودی می‌گوید برادران یوسف قصد داشتند سگ‌هایشان را به سمت او بفرستند تا به‌طور غیرمستقیم کشته شود؛ قتل غیرمستقیم در قانون یهودی قابل مجازان نیست و نویسنده این روایت قصد دفاع از پسران یعقوب که اجداد [[اسباط اسرائیل]] محسوب می‌شدند را داشته‌است.<ref dir="ltr">{{پک|Aberbach|2006|ک=Encyclopaedia Judaica|ف=Joseph|رف=CITEREFJudaicaJoseph2006|ص=410|زبان=en}}</ref>
 
همسر [[پوتیفار]] در متون [[آگادا|آگادایی]] نمونه زن بت‌پرست بدکار است. ماجرای یوسف و زن پوتیفار در این متون گسترش پیدا کرده تا در موعظه‌ها در مورد درستکاری جنسی از آن استفاده شود؛ مثلاً، گفته شده که او کلمات بی‌شرمانه‌ای به کار می‌برد و قصد داشت شوهرش را بکشد تا بتواند با یوسف ازدواج کند. تمام نقشه‌هایش بی‌ثمر شدند و هر چه گریه کرد سودی نبخشید. این حال، گروهی از ربی‌ها همچنین معتقد بودند یوسف در آستانه وسوسه‌شدنوسوسه شدن بود اما چون تصویر پدر یا مادرش را دید، بازداشته شد. ربی‌ها همچنین یوسف را به دلیل درخواستش از جام‌بر پادشاه برای پادرمیانی سرزنش کرده‌اند و اعتقاد داشتند او به همین دلیل دو سال دیگر در زندان ماند. جام‌بر [[فرعون]] در متون یهودی نمونه کافر ناسپاس است؛ او نه تنها یوسف را فراموش کرد، بلکه تمام تلاشش را به کار بست تا او را جلوی فرعون بی‌اعتبار کند. حکومت یوسف پاداش پاکدامنی‌اش بود و [[جبرئیل]] به او هفتاد زبان آموخت تا بتواند بر مصر حکومت کند. در متون متاخرتر [[میدراش|میدراشی]]، ازدواج یوسف با [[آسنات]] این‌گونه توجیه شده که او دختر [[دینه]] (خواهر یوسف) بوده و توسط پوتیفار به فرزندخواندگی گرفته شده بود. متون میدراشی قدیمی‌تر او را دختر پوتیفار و همسرش نمایانده‌اند و اشاره کرده‌اند که یوسف به مصریانی که [[ختنه]] نشده بودند، گندم نمی‌فروخت.<ref dir="ltr">{{پک|Aberbach|2006|ک=Encyclopaedia Judaica|ف=Joseph|رف=CITEREFJudaicaJoseph2006|ص=410|زبان=en}}</ref>
[[پرونده:Johann Carl Loth 002.jpg|بندانگشتی|برکت یعقوب به فرزندان یوسف]]
برخلاف [[تنخ]] که می‌گوید یوسف خانه پدرش را فراموش کرده بود، در تفاسیر ربانی گفته شده او در تمام سال‌های دوری [[شراب]] ننوشید، عزاداری کرد و [[روزه در یهودیت|روزه]] گرفت. متون میدراشی رفتار بی‌رحمانه یوسف با برادرانش در پیدایش را «نرم‌تر» کرده‌اند. به عنوان مثال، مفسران بریشیث ربه نوشته‌اند یوسف زمانی‌که برادرانش تحت سلطه او بودند، با ایشان چون یک برادر رفتار کرد اما آنان در شرایط مشابه با یوسف چنین نکردند. مفسری دیگر مرگ یوسف پیش از برادرانش را به آن دلیل دانسته که او با آن‌ها با غرور برخورد کرده‌است. در تفسیر ربانی پیدایش، دیدار با یوسف و برادرانش مانند نزاع مبارزان است؛ [[یهودا]] (که بی‌تردید نماد [[یهودیان|مردم یهودی]] است) تهدید می‌کند که به جنگ یوسف و مصر خواهد رفت. این بازتابی از نفرت میان یهودیان و مصریان در دو قرن اول میلادی است. یوسف بابت مومیایی‌کردن جسد یعقوب (در باب پنجاهم سفر پیدایش) سرزنش شده‌است. در متون آگادایی گفته شده جسد یوسف را در تابوتی فلزی در [[نیل]] انداختند تا به آب‌های آن برکت دهد. به گفته روایتی دیگر، یوسف در قبری سلطنتی دفن شد. در زمان [[خروج بنی‌اسرائیل از مصر|خروج]]، [[موسی]] با معجزه تابوت را از نیل/قبر سلطنتی بیرون آورد. در طول چهل سال سرگردانی در بیابان، تابوت یوسف در کنار [[تابوت عهد]] حمل می‌شد.<ref dir="ltr">{{پک|Aberbach|2006|ک=Encyclopaedia Judaica|ف=Joseph|رف=CITEREFJudaicaJoseph2006|ص=410–411|زبان=en}}</ref>
خط ۱۴۵:
یوسف یکی از شخصیت‌های کتاب مقدس است که بیشترین توجه هنرمندان و ادیبان را به خود جلب کرده‌است. او در بیشتر [[نمایش کرامات|نمایش‌های کرامات]]، نوعی نمایش قرون وسطایی در اروپا، حضور داشته‌است. ''داستان یوسف'' شعری به [[زبان فرانسوی|زبان فرانسوی کهن]] دربارهٔ یوسف است. ''یعقوب و یوسف'' نیز اثری متعلق به اوایل قرن ۱۳ میلادی است که قصه کتاب مقدس را در فضایی انگلیسی بازگو کرده‌است. ادیبان و هنرمندان مسلمان بیشتر به ماجرای یوسف و همسر پوتیفار (بر اساس نسخه موجود در [[قرآن]]) توجه نشان داده‌اند. ''یوسف و زلیخا''، معروف‌ترین اثر [[جامی]]، از همین قبیل است. این آثار در [[اندلس (اسلامی)|اندلس اسلامی]] نیز محبوب بودند و وارد ادبیات اسپانیایی مسیحی هم شدند. یهودیان اسپانیایی نیز سنت روایی خودشان را برای بازگویی ادبی و هنری قصه یوسف داشتند.<ref dir="ltr">{{پک|Bayer|2006|ک=Encyclopaedia Judaica|ف=Joseph|رف=CITEREFJudaicaJoseph2006|ص=411–413|زبان=en}}</ref> میان قرون هفتم تا دهم هجری، حداقل در مناطق [[زبان فارسی|فارسی‌زبان]]، یوسف را پشتیبان هنرمندان و ادبیان محسوب می‌کردند. به عنوان مثال، [[نجم‌الدین رازی]] در تقدیم ''[[مرصادالعباد]]'' به [[کیقباد دوم]]، سلطان [[سلجوقیان روم|سلجوقی روم]]، او را با یوسف مقایسه کرده‌است. در [[ادبیات فارسی]]، شاعران زیبایی معشوقه‌های خود را به روی یوسف تشبیه می‌کردند.<ref dir="ltr">{{پک|Firestone|2002|ف=Yusuf|ک=The Encyclopaedia of Islam|ص=353|زبان=en}}</ref>
 
در اروپای مسیحی، در دوره‌های [[رنسانس]] و [[اصلاحات پروتستانی]] علاقه به داستان یوسف افزایش پیدا کرد. تا ۱۵۶۰ میلادی، ۱۲ نمایشنامه مختلف انگلیسی و تعداد بیشتری به زبان‌های ایتالیایی، فرانسه، آلمانی، هلندی و غیره دربارهٔ یوسف وجود داشت. نویسندگان پروتستان بر ابعاد اخلاقی وسوسه، زندانی‌شدنزندانی شدن و به قدرت رسیدن یوسف تأکید می‌کردند. باقی بخش‌های داستان معمولاً نادیده گرفته می‌شد. در اروپای قرن ۱۷، خارج از انگلیس، هلند و آلمان، آثار زیادی دربارهٔ یوسف تولید نشد. ''محبوب مصر: تاریخ یوسف'' از فرانسیس هوبرت و اثر منظوم ''تاریخ یوسف'' از توماس سالوزبوری از جمله آثار انگلیسی این دوره هستند. آثار قرن هجدهمی مربوط به یوسف نیز اغلب انگلیسی هستند. در قرن ۱۹ بسیاری از نویسندگان یهودی نیز آثار داستانی دربارهٔ یوسف خلق کردند، از جمله به زبان عربی. اثر چهار جلدی ''[[یوسف و برادرانش]]'' از [[توماس مان]] در اوایل قرن بیستم منتشر شد.<ref dir="ltr">{{پک|Bayer|2006|ک=Encyclopaedia Judaica|ف=Joseph|رف=CITEREFJudaicaJoseph2006|ص=411–413|زبان=en}}</ref>
 
یوسف تا قبل از قرن پنجم میلادی در هیچ اثری هنری دیده نشده و در گور دخمه‌های مسیحی قرون اولیه اثری از او نیست. در کلیساهای مسیحی به ندرت تصویری از او به تنهایی وجود دارد و اغلب در کنار دیگر شه‌پدران و پیامبران به تصویر کشیده شده‌است. با این حال، در آثار هنری قرون وسطی او را چون پیش‌درآمد عیسی{{efn|یکی از زمینه‌های ادبیات مسیحی یافتن ارتباط میان زندگی عیسی با شخصیت‌ها و اتفاقات عهد عتیق است.}} نمایانده‌اند. او از شخصیت‌های مزامیرنامه سن لوئی (قرن ۱۳) و مزامیرنامه ملکه ماری (قرن ۱۴) است. تصویری از یوسف در موزائیک قرن هشتمی در رم و قرن دوازدهمی در [[کلیسای جامع سینت مارکو]] ونیز وجود دارد. میان آثار رنسانسی، یوسف بر روی در برنزی [[تعمیدگاه فلورانس]] از [[لورنتسو گیبرتی]]، [[فرسکو]]های [[کامپو سانتو]] از [[بنوتزو گوتزولی]] و نقاشی‌های [[رافائل]] در [[واتیکان]] دیده می‌شود. یکی از نقاشی‌های «شش گالری» [[آمستردام]] رویاهای یوسف از [[رامبرانت]] است. رامبرانت یک طراحی و دو نقاشی دیگر با محوریت یوسف هم خلق کرد. [[بارتولومه استبان موریلو]] صحنه فروش یوسف توسط برادرانش را نقاشی کرده‌است. اغوای یوسف توسط زن پوتیفار یکی از صحنه‌هایی است که بارها در هنر نمایش داده شده که از جمله آن، آثار [[کارلو چیگانی]] و [[تینتورتو]] هستند.<ref dir="ltr">{{پک|Bayer|2006|ک=Encyclopaedia Judaica|ف=Joseph|رف=CITEREFJudaicaJoseph2006|ص=411–413|زبان=en}}</ref> یوسف همچنین بارها در مینیاتورهای ایرانی به تصویر کشیده شده، از جمله در مینیاتورهای ''هفت اورنگ'' [[جامی]] که در [[نگارخانه هنر فریر]] نگهداری می‌شوند.<ref dir="ltr">{{پک|Loukonine|Ivanov|2011|ک=Persian Miniatures|ص=101, 103, 105, 109|زبان=en}}</ref>
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/یوسف»