همانندسازی دی‌ان‌ای: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
تمیزکاری و افزودن مطلب و رفرنس
برچسب‌ها: ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه ویرایش پیشرفتهٔ همراه
ابرابزار
خط ۲:
{{اشتباه نشود #شبیه‌سازی (زیست‌شناسی)|شبیه‌سازی}}
[[پرونده:DNA replication split.svg|100px|بندانگشتی|چپ|همتاسازی]]
در [[زیست‌شناسی مولکولی]] به فرایند تولید دو رشته [[دی‌ان‌ای]] یکسان از یک مولکول دی‌ان‌ای، همانندسازی می‌گویند. همانندسازی در همه [[جاندار|موجودات زنده]] به عنوان پایه [[وراثت]] اتفاق می‌افتد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=What is DNA Replication and Its Steps?|نشانی=https://www.microblife.in/what-is-dna-replication/|وبگاه=Micro B Life|تاریخ=2020-05-25|بازبینی=2021-06-14|کد زبان=en-US|نام=Amit|نام خانوادگی=Sabhadiya}}</ref> همانندسازی از مراحل ضروری در [[تقسیم سلول|تقسیم سلول‌ها]]‌ها است که طی تقسیم سلول در مرحله یمرحلهٔ [[اینترفاز]] انجام می‌شود.<ref>{{Cite journal|last=Kühnlein|first=Alexandra|last2=Lanzmich|first2=Simon A|last3=Braun|first3=Dieter|date=2021-03-02|editor-last=Wittkopp|editor-first=Patricia J|editor2-last=Ashkenasy|editor2-first=Gonen|title=tRNA sequences can assemble into a replicator|url=https://doi.org/10.7554/eLife.63431|journal=eLife|volume=10|pages=e63431|doi=10.7554/eLife.63431|issn=2050-084X|pmc=PMC7924937|pmid=33648631}}</ref>
 
 
 
دی‌ان‌ای از یک مارپیچ دوگانه دو رشته مکمل ساخته شده‌است. در طی تکثیر، این رشته‌ها جدا می‌شوند. هر رشته مولکول اصلی DNA سپس به عنوان یک الگو برای تولید همتای خود عمل می‌کند، در همانندسازی DNA، دو مولکول DNA تولید می‌شود که هر یک، دارای یک رشتهٔ جدید و یک رشتهٔ قدیمی هستند (ردیف [[نوکلئوتید]]ها در هر یک از مولکول‌های DNA حاصل، یکسان است) که باعث می‌شود DNAهای دختر دقیقاً مشابه دی‌ان‌ای مادر باشند. به این روش تکثیر که هر DNA دختر از یک رشته از DNA مادر و یک رشتهٔ نو ساخته شده‌است طریقهٔ '''[[نیمه‌حفظ شده]]''' می‌گویند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=https://www.nature.com/scitable/topicpage/Semi-Conservative-DNA-Replication-Meselson-and-Stahl-421}}</ref>مکانیزم‌های [[:en:Proofreading_(biology)|تصحیح سلولی]] و تشخیص خطا تقریباً اطمینان حاصل می‌کنند که رشته DNA جدید کاملاً مشابه با قبلی باشد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Idaho U. DNA proofreading and repair}}</ref>
سطر ۱۱ ⟵ ۹:
 
== آنزیم‌های ضروری ==
'''هلیکاز''': آنزیم [[هلیکاز]] کار بازکردن دو رشته DNA را برعهده دارد. هلیکاز با هیدرولیز [[آدنوزین تری‌فسفات|آدنوزین تری‌فسفات (ATP)]] انرژی لازم برای حرکت در طول DNA و بازکردن مارپیچ دو رشته‌ای را امکان‌پذیر می‌کند. در ژنوم [[یوکاریوت|یوکاریوت‌ها]]‌ها از چندین مکان این باز شدگی رخ می‌دهد.
 
'''دی‌ان‌ای پلیمراز''' : آنزیم [[دی‌ان‌ای پلیمراز]] دو کار اصلی می‌کند. یکی با الگو قرار دادن یک رشته DNA، رشته دوم را از [[نوکلئوتید|نوکلئوتیدهای]]های آزاد می‌سازد (فعالیت [[پلیمراز|پلیمرازی]]) و دیگری در صورتی که خطایی در فرایند همانندسازی رخ داده باشد که نوکلئوتیدهای غیر مکمل روبروی یکدیگر قرار گرفته باشند، آن را اصلاح می‌کند (فعالیت [[نوکلئاز|نوکلئازی]]).
 
== چگونگی همانندسازی ==
سطر ۲۰ ⟵ ۱۸:
DNAپلیمراز تنها در سوی انتهای بدون فسفات به سوی انتهای فسفات‌دار نوار پلی‌نوکلئوتیدی حرکت می‌کند. از آنجا که دو رشته DNA هم‌پادسو هستند، در یک نوار همانندسازی پیوسته انجام می‌شود و در رشته دیگر ('۵ به '۳) به‌شکلی پاره‌پاره می‌انجامد که در پایان آنزیم [[لیگاز]] پاره‌های پیش هم را به هم می‌پیوندد ([[پیوند فسفودی‌استر]] رخ می‌دهد).
 
آنزیم دی‌ان‌ای پلی‌مراز توانایی دیگری نیز دارد و آن '''ویرایش''' است: در صورتی که نوکلئوتید اشتباهی به دی‌ان‌ای‌های دختر اضافه‌شود، یعنی مکمل نباشد، این آنزیم برمی‌گردد و نوکلئوتید غلط را جدا و آن را با نوکلئوتید صحیح تعویض می‌کند. اگر این اشتباهات تصحیح نشوند در دی‌ان‌ای‌های دختر باقی مانده و به نسل بعد منتقل می‌شوند. به این اشتباهات تصحیح نشده [[جهش]] می‌گویند.
 
== در پروکاریوت‌ها ==
[[پرونده:DNA animation.gif|بندانگشتی|450px|چپ|همتاسازی]]
 
همانندسازی در [[مکان آغازش همتاسازی]] آغاز می‌شود. این عمل نیازمند [[آنزیم‌های همانندسازی]] بسیاری است. در ابتدا، دو [[چنگال همانندسازی]] در این محل ایجاد می‌شود. در اغلب ژن‌ها، همتاسازی در ۲ جهت است. به مکان شروع در [[اشریشیا کلی]]، ناحیه یناحیهٔ (Ori c) گفته می‌شود. اتصال [[پروتئین|پروتئین‌ها]]‌ها به آن، تنها هنگامی صورت می‌گیرد که دنا دارای ابر مارپیچ منفی یا در واقع در حالت وضعیت طبیعی [[کروموزوم]] اشریشیاکلای است. نتیجهٔ اتصال دنا A باز شدن مارپیچ دوتایی است که با پروتئین‌های hu تقویت می‌شود. این پروتئین‌ها فراوان‌ترین پروتئین بسته‌بندی دنا در اشریشیاکلای هستند. اولین مرحله اتصال یک هم آرای پیش‌آغازگر است. در ابتدا، ۱۲ پروتئین شامل ۶ نسخه از دنا B و ۶ نسخه از دنا C تشکیل می‌شود دنا C دارای یک نقش تراوایی است و پس از تشکیل آزاد می‌شود دنا B یک هلیکاز است و جفت بازها را می‌شکند.
 
وقتی دنا از هم باز شد پروتئین‌های SSBP به حالت ۴تایی به تک رشته متصل می‌شوند؛ وزن هریک حدود ۱۸ هزار دالتون است و اتصال آن‌ها از نوع تعاونی است. سپس نوبت به دناG می‌رسد که یک زی مایه پرایماز است. پروتئین‌های n وn´´،n´وi در انجام بهتر عمل این پروتئین‌ها دخالت دارند. هم آرایی این پروتئین‌ها و پرایماز را پرایموزوم می‌نامند. پروتئین n´مسئول شناسایی عملی است که اجزای هم آرای پیش آغاز گر بایستی در آنجا اجتماع کنند، هم چنین فعالیت هلیکازی وابسته به آدنوزین تری فسفات هم از خود نشان می‌دهدو SSBPها را از دنا تک رشته‌ای جدا می‌کند؛ پرایماز ۶۰هزار دالتون است و در هر سلول ۷۵ مولکول از آن وجود دارد؛ پرایماز محصول ژن دنا Gاست و به آن پروتئین دنا Gنیز گفته می‌شود پرایماز را نوعی رناپلیمراز می‌نامند که تنها می‌تواند بخش‌های کوچکی از رنابه نام رنای آغاز گر که دارای ۳تا۴ و ۵ تا ۱۰نوکلئوتید هستند را رونویسی کنند پروتئین‌های rep با وزن مولکولی ۶۵۰۰۰ دالتون نقش باز کردن مارپیچ دنا را دارند به طوریکه در مراحل بعدی همانندسازی، که سرعت باز شدن باید بالا باشد؛ این پروتئین‌ها به کار گرفته می‌شوند.
 
== دوراهی همانندسازی ==
در [[باکتری|باکتری‌ها]]‌ها که [[DNA]] حلقوی دارند همانندسازی معمولاً از دو دوراهی همانندسازی شروع می‌شود. این دوراهی‌ها در یک نقطهٔ خاص به نام جایگاه آغاز همانندسازی به‌وجود می‌آیند. اغلب پروکاریوت هاپروکاریوت‌ها (پیش هسته ای‌ها) فقط یک جایگاه آغاز همانندسازی دارند. دوراهی‌های همانندسازی به تدریج از هم دور می‌شوند، تا این که در نقطهٔ مقابل جایگاه آغاز همانند سازی به هم می‌رسند.
[[پرونده:DNA_replication_editable.svg|چپ|بندانگشتی|250x250پیکسل|دوراهی همانندسازی]]
در سلول‌های [[یوکاریوت|یوکاریوتی]] (هوهسته ای)، هر [[کروموزوم]] از دو مولکول دی‌ان‌ای طویل تشکیل شده‌است. اما طول دنا آن‌قدر زیاد است که اگر قرار باشد یک کروموزوم انسان، مانند باکتری همتاسازی را از یک نقطه آغاز کند، همانندسازی هر کروموزوم ۳۳ روز طول می‌کشید! از این رو همانندسازی در سلول‌های یوکاریوتی و انسان در نقاط مختلف انجام می‌شود (در چند نقطه). دوراهی‌های همانندسازی مختلف، سبب می‌شوند تا یک کروموزوم انسان در حدود ۸ ساعت به‌طور کامل همتاسازی (همانند سازی) کند.
سطر ۷۳ ⟵ ۷۱:
 
== پانویس ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
 
سطر ۸۳ ⟵ ۸۰:
۳- ژنتیک مولکولی پیشرفته ۱، گردآوری دکتر مجید متولی باشی دکتر زهره حجتی و احسان حبیبی، ناشر دانشگاه اصفهان، چاپ اول زمستان۱۳۸۷
* ویکی‌پدیا فرانسوی
 
 
{{داده‌های کتابخانه‌ای}}
{{همانندسازی}}
{{مهارکننده‌های نوکلئیک اسید}}
 
 
 
[[رده:همانندسازی]]