شاهنشاهی ساسانی: تفاوت میان نسخه‌ها

|date_end =

|p1 = شاهنشاهی اشکانی

|p2 = دولت سکایی هند

|p3 = پادشاهی ایبری

|flag_p3 = Georgian States Colchis and Iberia (600-150BC)-en.svg

|p4 = شاهنشاهی کوشان

|p5 = ارمنستان بزرگ

|flag_p5 = Maps of the Armenian Empire of Tigranes.gif

|symbol_type = [[سیمرغ]]{{سخ}}(نماد پادشاهی)

|symbol =

|image_map_caption = شاهنشاهی ساسانی در نهایت گسترهٔ خود تحت فرمانروایی [[خسرو پرویز]]

 

صفحه ۳۹۲–۴۰۱</ref>

 

{{اصلی|ارتش شاهنشاهی ساسانی}}

[[پرونده:Ancient Sasanid Cataphract Uther Oxford 2003 06 2(1).jpg|بندانگشتی|بازسازی سواره نظام ساسانی.|جایگزین=|267x267پیکسل]]

[[پرونده:Bas relief nagsh-e-rostam al.jpg|بندانگشتی|یادبود شاپور پادشاه ساسانی در نقش رستم.]]

مهمترین بخش سپاه ساسانی سواره نظام زره پوش سنگین بود (اسواران) که در جنگ‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای داشت به ویژه در مورد رویارویی با پیاده‌نظام رومی بسیار مؤثر بود و به سادگی آرایش جنگی پیادگان را به هم می‌زد و آن‌ها را آماج تیرهای تیر اندازان می‌نمود. تمام تن اسواران با تکه‌های فلس گونه آهن پوشیده شده بود و نقابی آهنین نیز صورت آن‌ها را می‌پوشاند به‌طوری‌که تنها سوراخی جلوی بینی و شکافی برای دیدن در آن قرار داشت. زره سواره نظام تکه‌تکه بود و آزادی عمل کافی برای عضلات سوار فراهم می‌کرد.

پشت سر اسواران فیل‌های جنگی بودند و در انتهای لشکر نیز پیادگان. پیادگان روستاییانی بودن که به اجبار به جنگ می‌آمدند و بابت این کار مزدی نیز نمی‌گرفتند به همین دلیل کم اثرترین بخش سپاه بودند. تیر اندازان در پشت سواره نظام قرار داشتند و از دور دشمن را مورد هدف قرار می‌دادند. درمیان سپاه ساسانی معمولاً گروه‌هایی از اقوام و ملل تابع امپراتوری وجود داشت که در جنگ‌ها کمک مؤثری می‌کردند. از میان این اقوام سکستانی‌ها بیشتر مورد اعتماد شاهان ساسانی بودند. واحدهای بزرگ سپاه را گند و واحد کوچکتر از آن درفش و واحد کوچکتر از درفش را وشت می‌نامیدند. هر درفش پرچمی مجزا داشت و فرمانده گند را گند سالار می‌خواندند. در جنگ‌هایی که شاه حضور داشت معمولاً در میان سپاه برای وی تختی در نظر می‌گرفتند و گروهی از زبده‌ترین سربازان گرد تخت شاه را فرا می‌گرفتند که تا پای جان از شاه حفاظت می‌نمودند. ساسانیان بر خلاف اشکانیان روش‌های نگهداری و گرفتن دژها را خوب می‌شناختند و ابزارهای لازم را نیز در دست داشتند و به خوبی به کار می‌بردند.<ref>ایران در زمان ساسانیان - آرتور کریستینسن - ISBN 964-351-285-1

=== جنگ‌های مکرر با رومیان و در میزان کمتری با دیگران ===

[[پرونده:Cameo Shapur Valerianus Bab360 CdM Paris.jpg|بندانگشتی|جنگ شاپور اول و [[والرین]] امپراتور روم]]

 

آخرین جنگهای مکرر با بیزانس‌ها که اوج [[جنگ ایران و بیزانس (۶۰۲–۶۲۸)|جنگ ایران و بیزانس]] بود و شامل [[محاصره قسطنطنیه]] پایتخت بیزانس بود به پایان رسید. در این جنگها هر دو طرف رقیب به‌طور چشمگیری منابع انسانی و مادی خود را فرسوده کردند. علاوه بر این، [[سقوط شاهنشاهی ساسانی#مشکلات داخلی|درگیری اجتماعی درون امپراتوری]] باعث تضعیف چشمگیر آن شد.<ref>{{cite book|author=George Liska|title=Expanding Realism: The Historical Dimension of World Politics|url=https://archive.org/details/expandingrealism0000lisk|year=1998|publisher=Rowman & Littlefield Pub Incorporated|isbn=978-0-8476-8680-3|page=[https://archive.org/details/expandingrealism0000lisk/page/170 170]}}</ref><ref>{{cite web|url=http://occawlonline.pearsoned.com/bookbind/pubbooks/stearns_awl/chapter12/objectives/deluxe-content.html |title=The Rise and Spread of Islam, The Arab Empire of the Umayyads -Weakness of the Adversary Empires |publisher=Occawlonline.pearsoned.com |accessdate=21 June 2013 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110715060819/http://occawlonline.pearsoned.com/bookbind/pubbooks/stearns_awl/chapter12/objectives/deluxe-content.html |archivedate=15 July 2011}}</ref>متعاقباً، آنها در مقابل ظهور ناگهانی [[خلافت راشدین|خلافت اسلامی راشدین]]، که نیروهایشان تنها چند سال پس از جنگ به هر دو امپراتوری حمله کردند، آسیب‌پذیر بودند. نیروهای مسلمان به سرعت تمام امپراتوری ساسانی را فتح کردند و در جنگهای بیزانس و عرب، امپراتوری بیزانس را از سرزمین‌های خود در [[شام]]، [[قفقاز]]، [[مصر]] و شمال [[آفریقا]] محروم کردند. طی قرون بعد، نیمی از امپراتوری بیزانس و کل امپراتوری ساسانیان تحت سیطره مسلمانان قرار گرفت.

به‌طور کلی، در طول قرن‌ها، در غرب، قلمرو ساسانی در مجاورت سرزمین دولت بزرگ و پایدار روم بود، اما در شرق، نزدیکترین همسایگان آن امپراتوری کوشان و قبایل کوچنده مانند [[هپتالیان]] بودند. ساخت استحکاماتی مانند [[قلعه توس]] یا شهر [[نیشابور]]، که بعداً به مرکز یادگیری و تجارت تبدیل شد همچنین در دفاع از استانهای شرقی ممانعتی در برابر حمله بود.

 

 

 

در ضلع شرقی [[دریای خزر]]، ساسانیان [[دیوار بزرگ گرگان]] را برپا داشتند. یک ساختار دفاعی به طول ۲۰۰ کیلومتر، احتمالاً با هدف محافظت از امپراتوری در برابر مردمان شمالی، مانند [[هپتالیان|هون‌های سفید]] بود.

=== آیین مانی ===

{{اصلی|مانی}}

 

=== دین زرتشت ===