بايِنْگان، يا بايَنگان، بخش‌بخش و شهري‌شهري در شهرستان‌شهرستان پاوه‌پاوه (استان‌استان كرمانشاه). بانيكان‌بانيكان نيز ظاهراً صورت‌صورت تصحيف‌تصحيف شدة اين‌اين كلمه‌كلمه است‌است كه‌كه گاه‌گاه در منابع‌منابع رسمى‌رسمى ديده‌ديده مى‌شود (نك: دايرةالمعارف...، 1/387).
بخش‌بخش باينگان: اين‌اين بخش‌بخش يكى‌يكى از بخشهاي‌بخشهاي سه‌گانة پاوه‌پاوه با وسعتى‌وسعتى حدود 591 كم2 است‌است كه‌كه از شمال‌شمال به‌به نوسود و حومة پاوه، از خاور و جنوب‌جنوب به‌به جوانرود و از باختر به‌به كشور عراق‌عراق محدود مى‌گردد ( سازمان...،46؛ افشار، 2/1523؛ فرهنگ‌فرهنگ جغرافيايى‌جغرافيايى آباديها، 25). بيش‌بيش از 2 3 خاك‌خاك اين‌اين بخش‌بخش را ارتفاعات‌ارتفاعات فراگرفته‌فراگرفته كه‌كه شامل‌شامل ماكووان‌ماكووان ( 630،2متر)، گزن‌گزن ( 330،2متر)، اوته‌اوته ( 220،2متر)، بَلْهَس‌بَلْهَس ( 160،2متر)، زرد داوئى، كله‌كله خانى، راگا، گَرمَزناب‌گَرمَزناب و شش‌شش دول‌دول است‌است (همانجا؛ جعفري، كوهها...، 83، 113، 271، 361، 441، 457، 472).
بخش‌بخش باينگان‌باينگان در حوضة شمال‌شمال باختري‌باختري استان‌استان قرار گرفته‌گرفته است‌است و آب‌آب و هواي‌هواي نيمه‌نيمه مرطوب‌مرطوب دارد. اهم‌اهم رودهاي‌رودهاي آن‌آن شامل‌شامل زيمكان‌زيمكان (160 كم) كه‌كه پس‌پس از پيوستن‌پيوستن رود چم‌چم زريسك‌زريسك (آب‌آب زرشك) به‌به آن‌آن به‌به رودخانة سيروان‌سيروان مى‌ريزد، لِيَله‌لِيَله (73 كم)، چَم‌ِ مرّه‌مرّه خيل‌خيل (30 كم)، آب‌آب سفيد برگ، آب‌آب خليفه‌خليفه و آب‌آب لَرَن‌لَرَن است‌است (همو، رودها...، 77، 83، 89، 191-192، 259-261، 440؛ فرهنگ‌فرهنگ جغرافيايى‌جغرافيايى آباديها، همانجا). رودهاي‌رودهاي دودان‌دودان و باينگان‌باينگان نيز در همين‌همين ناحيه‌ناحيه جريان‌جريان دارند (رزم‌آرا، 59، 60). نواحى‌نواحى مختلف‌مختلف اين‌اين بخش‌بخش براي‌براي رويش‌رويش انواع‌انواع گياهان‌گياهان دارويى‌دارويى و صنعتى‌صنعتى مساعد است. در اين‌اين منطقة كوهستانى‌كوهستانى جنگلهاي‌جنگلهاي تنك‌تنك نيز ديده‌ديده مى‌شود. جانوران‌جانوران گوناگون‌گوناگون و پرندگان‌پرندگان مختلفى‌مختلفى نيز حيات‌حيات وحش‌وحش اين‌اين ناحيه‌ناحيه را تشكيل‌تشكيل مى‌دهند ( فرهنگ‌جغرافيايى‌فرهنگ‌جغرافيايى آباديها، 25-26؛ افشار، 1/149).
بخش‌بخش باينگان‌باينگان در 1375ش1375ش داراي‌داراي 154 ،12نفر ( 439،2خانوار) جمعيت، شامل‌شامل 057 ،6مرد و 097 ،6زن،6زن بود. نسبتهاي‌نسبتهاي باسوادي‌باسوادي و شغلى‌شغلى در اين‌اين بخش‌بخش به‌به ترتيب‌ترتيب 62% و 7/15% گزارش‌گزارش شده‌شده است‌است ( سرشماري‌عمومى، شناسنامه، 6، 9، 12). درآمد مردم‌مردم اين‌اين بخش‌بخش برپاية كشاورزي، دامداري، باغداري‌باغداري و كارگري‌كارگري ساده‌است‌ساده‌است ( فرهنگ‌اقتصادي،«2/76»؛ فرهنگ‌فرهنگ جغرافيايى‌جغرافيايى آباديها، 26). آب‌آب كشاورزي‌كشاورزي بخش‌بخش باينگان‌باينگان از رودخانه، چاههاي‌چاههاي عميق‌عميق و چشمه‌چشمه تأمين‌تأمين مى‌شود. انواع‌انواع محصولات‌محصولات كشاورزي، پرورش‌پرورش طيور به‌به طريق‌طريق سنتى، فرآورده‌هاي‌فرآورده‌هاي دامى‌دامى و لبنى‌لبنى - كه‌كه جنبة صادرات‌صادرات نيز دارد - و صنايع‌صنايع دستى، از اهم‌اهم توليدات‌توليدات اين‌اين منطقه‌منطقه به‌به شمار مى‌رود (همانجا؛ فرهنگ‌فرهنگ اقتصادي، «2/76- 5/76»).
در 1366ش1366ش اين‌اين بخش‌بخش داراي‌داراي 062 ،1خانوار ( 492،5نفر) عشاير كوچندة ييلاقى‌ييلاقى و 123 ،1خانوار ( 864،5نفر) عشاير كوچندة قشلاقى‌قشلاقى - از ايل‌ايل كرد نژاد جاف‌جاف - بود ( سرشماري‌اجتماعى...، 21؛ افشار، 2/1274). اهالى‌اهالى باينگان‌باينگان از اهل‌اهل سنت‌سنت (شافعى) هستند و زبانشان‌زبانشان كردي‌كردي است‌است كه‌كه به‌به لهجة جافى‌جافى تكلم‌تكلم مى‌كنند ( فرهنگ‌جغرافيايى‌فرهنگ‌جغرافيايى آباديها، همانجا؛ ولدبيگى، 3).
در خلال‌خلال جنگ‌جنگ عراق‌عراق و ايران، باينگان‌باينگان از جمله‌جمله مناطقى‌مناطقى بود كه‌كه آسيب‌آسيب فراوان‌فراوان ديد و 50% از ساختمانهاي‌ساختمانهاي اين‌اين بخش‌بخش ويران‌ويران شد و بيشتر روستاهاي‌روستاهاي آن‌آن از سكنه‌سكنه تهى‌تهى گرديد (همانجا؛ اهم‌اهم فعاليتها...، 311). اين‌اين بخش‌بخش شامل‌شامل 3 دهستان‌دهستان به‌به نامهاي‌نامهاي ماكوان، كلاشى‌كلاشى و شيوه‌سر است‌است ( سازمان،همانجا؛ آمارنامه...، 26). گفتنى‌گفتنى است، قرآنى‌قرآنى كه‌كه كتابت‌كتابت آن‌آن به‌به حدود 300 سال‌سال پيش‌پيش باز مى‌گردد، در روستاي‌روستاي مير عبدلى، يكى‌يكى از آباديهاي‌آباديهاي بخش‌بخش باينگان‌باينگان نگهداري‌نگهداري مى‌شود (افشار، 1/503 - 505).
شهرباينگان: اين‌اين شهرمركز بخش‌باينگان‌است‌بخش‌باينگان‌است و در 24 كيلومتري‌كيلومتري جنوب‌جنوب باختري‌باختري پاوه، در منطقه‌اي‌منطقه‌اي كوهستانى، با ارتفاع‌ارتفاع 300 ،1متر از سطح‌سطح دريا، و در 35 عرض‌عرض شمالى‌شمالى و 46 و 15 طول‌طول شرقى‌شرقى قرار گرفته‌گرفته است‌است ( فرهنگ‌جغرافيايى‌فرهنگ‌جغرافيايى آباديها، ولدبيگى، همانجاها؛ مفخم، 59؛ پاپلى، 93؛ قس: فرهنگ‌فرهنگ جغرافيايى‌جغرافيايى ايران، 5/47). قدمت‌قدمت تاريخى‌تاريخى شهر به‌به دورة زنديه‌زنديه (1162-1209ق) باز مى‌گردد. طوايف‌طوايف «بادنيان‌ِ» عراق، هستة اولية جمعيت‌جمعيت باينگان‌باينگان را تشكيل‌تشكيل مى‌داده، و شهر كنونى، ييلاق‌ييلاق آنها محسوب‌محسوب مى‌شده‌مى‌شده است. به‌به تدريج‌تدريج طوايفى‌طوايفى در اين‌اين محل‌محل ساكن‌ساكن شدند و نام‌نام آن‌آن را از بادنيان‌بادنيان به‌به باينگان‌باينگان تغيير دادند. شهر در منطقة پايكوهى‌پايكوهى قرار گرفته، و كوههاي‌كوههاي شاهو، راگا و ماكوان‌ماكوان مشرف‌مشرف بر آن‌آن است. درة زيباي‌زيباي سحور در شمال‌شمال شهر واقع، و شعبه‌اي‌شعبه‌اي از رود مرّه‌مرّه خيل‌خيل در آن‌آن جاري‌جاري است‌است (جعفري، كوهها، 271، 502؛ فرهنگ‌فرهنگ جغرافيايى‌جغرافيايى آباديها، 26، 27). رود چم‌مره‌خيل‌چم‌مره‌خيل از جنوب‌جنوب باينگان‌باينگان مى‌گذرد و به‌به رود مرزي‌مرزي سيروان‌سيروان مى‌ريزد. چشمه‌هاي‌چشمه‌هاي دائمى‌دائمى چاوك‌چاوك و گرماب‌گرماب در نزديكى‌نزديكى شهر واقع‌واقع است‌است و مردم‌مردم از آب‌آب آنها، از طريق‌طريق لوله‌كشى، استفاده‌استفاده مى‌كنند. آب‌آب و هواي‌هواي باينگان‌باينگان نسبتاً سرد و نيمه‌نيمه مرطوب‌مرطوب است‌است و درجة سرماي‌سرماي آن‌آن تا 26- نيز گزارش‌گزارش شده، و ميزان‌ميزان بارش‌بارش سالانه‌سالانه تا 590 ميلى‌متر به‌به ثبت‌ثبت رسيده‌رسيده است‌است (همانجا؛ جعفري، رودها، 191-192).
جمعيت‌جمعيت باينگان‌باينگان در اوايل‌اوايل دهة 1330ش1330ش بالغ‌بالغ بر 538 نفر بود ( فرهنگ‌جغرافيايى‌فرهنگ‌جغرافيايى ايران، همانجا) كه‌كه در 1370ش1370ش به‌به 477 ،1نفر (298 خانوار) و در 1375ش1375ش به‌به 866 ،1نفر (398 خانوار) شامل‌شامل 956 مرد و 910 زن، افزايش‌افزايش يافت. نسبتهاي‌نسبتهاي باسوادي‌باسوادي و اشتغال‌اشتغال در اين‌اين شهر به‌به ترتيب‌ترتيب حدود 9/78% و 4/24% ثبت‌ثبت شده‌شده است‌است ( آمارنامه،66؛ سرشماري‌سرشماري عمومى، نتايج، چهل). اين‌اين شهر در 1367ش1367ش 204 خانوار بهره‌بهره بردار كشاورزي‌كشاورزي داشته‌داشته است‌است ( فرهنگ‌آباديها...، 100).
مآخذ: آمارنامة استان‌استان كرمانشاه‌كرمانشاه (1374ش)، سازمان‌سازمان برنامه‌برنامه و بودجة استان‌استان كرمانشاه، تهران، 1376ش؛ افشار سيستانى، ايرج، كرمانشاهان‌كرمانشاهان و تمدن‌تمدن ديرينة آن، تهران، 1371ش؛ اهم‌اهم فعاليتهاي‌فعاليتهاي بازسازي‌بازسازي و نوسازي‌نوسازي مناطق‌مناطق جنگ‌زده‌جنگ‌زده (در سال‌سال 1361 و 1362ش)، دبيرخانة ستاد مركزي‌مركزي بازسازي‌بازسازي و نوسازي‌نوسازي مناطق‌مناطق جنگ‌زده، تهران، 1363ش؛ پاپلى‌پاپلى يزدي، محمدحسين، فرهنگ‌فرهنگ آباديها و مكانهاي‌مكانهاي مذهبى‌مذهبى كشور، مشهد، 1367ش؛ جعفري، عباس، رودها و رودنامة ايران، تهران، 1376ش؛ همو، كوهها و كوه‌نامة ايران، تهران، 1368ش؛ دايرةالمعارف‌دايرةالمعارف فارسى؛ رزم‌آرا، على، جغرافياي‌جغرافياي نظامى‌نظامى ايران‌ايران (كردستان)، تهران، 1320ش؛ سازمان‌سازمان تقسيمات‌تقسيمات كشوري‌كشوري جمهوري‌جمهوري اسلامى‌اسلامى ايران، وزارت‌وزارت كشور، تهران، 1376ش؛ سرشماري‌سرشماري اجتماعى‌اجتماعى - اقتصادي‌اقتصادي عشاير كوچنده‌كوچنده (1366ش)، جمعيت‌جمعيت عشايري‌عشايري دهستانها، كل‌كل كشور، مركز آمار ايران، تهران، 1368ش؛ سرشماري‌سرشماري عمومى‌عمومى نفوس‌نفوس و مسكن‌مسكن (1375ش)، شناسنامة دهستانهاي‌دهستانهاي كشور، استان‌استان كرمانشاه، مركز آمار ايران، تهران، 1376ش؛ سرشماري‌سرشماري عمومى‌عمومى نفوس‌نفوس و مسكن‌مسكن (1375ش)، نتايج‌نتايج تفصيلى، شهرستان‌شهرستان پاوه، مركز آمار ايران، تهران، 1376ش؛ فرهنگ‌فرهنگ آباديهاي‌آباديهاي كشور، سرشماري‌سرشماري عمومى‌عمومى كشاورزي‌كشاورزي (1367ش)، استان‌استان باختران، مركز آمار ايران، تهران، 1369ش؛ فرهنگ‌فرهنگ اقتصادي‌اقتصادي دهات‌دهات و مزارع، شهرستان‌شهرستان پاوه، جهادسازندگى، تهران، 1363ش؛ فرهنگ‌فرهنگ جغرافيايى‌جغرافيايى آباديهاي‌آباديهاي كشور (قصر شيرين)، سازمان‌سازمان جغرافيايى‌جغرافيايى نيروهاي‌نيروهاي مسلح، تهران، 1373ش، ج‌ج 45؛ فرهنگ‌فرهنگ جغرافيايى‌جغرافيايى ايران‌ايران (آباديها)، استان‌استان 5 كردستان، دايرة جغرافيايى‌جغرافيايى ستاد ارتش، تهران، 1331ش؛ مفخم‌مفخم پايان، لطف‌الله، فرهنگ‌فرهنگ آباديهاي‌آباديهاي ايران، تهران، 1339ش؛ ولدبيگى، بهرام، تاريخ‌تاريخ سياسى‌سياسى اجتماعى‌اجتماعى پاوه‌پاوه و اورامانات، تهران، 1369ش.
