نظریه ام‌القری: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
کجای این نظریه رئالیستی هست؟
افزودن بخش اول منابع و جداسازی بخش دوم با عنوان «ایران به عنوان ام‌القری»
خط ۱:
{{short description|یکی از استراتژی‌های سیاست خارجی در جمهوری اسلامی ایران}}
{{اشتباه نشود|تقویم ام‌القری}}
'''نظریهٔ اُمّ‌القُریٰ''' (به معنی مادر قریه‌ها) نظریه‌ای برای تبیین خط مشی [[سیاست خارجی]] و تحلیل مرزهای قدرت ِ نظام [[جمهوری اسلامی ایران]] و موقعیت [[ایران]] در [[جهان اسلام]] است که در دهه ۱۳۶۰ از سوی [[محمدجواد لاریجانی]] مطرح شد. بر اساس این نظریه جهان اسلام یک [[امت]] واحد است و ملاک ِ وحدت ِ امت رهبری آن است. اگر کشوری بتواند با تشکیل حکومت اسلامی سطح رهبری خود را از مرزهای سرزمینی‌اش فراتر برد، در موقعیت ام‌القرای جهان اسلام قرار می‌گیرد.<ref name=noq1>
{{cite web
|url = http://psq.kiau.ac.ir/article_682081.html
|title = نقد و بررسی دکترین ام القری محمدجواد لاریجانی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی
|trans-title =
|language = fa
|access-date = 2 July 2021
}}
</ref><ref name=noq2>
{{cite web
|url = http://pajoohe.ir/%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%DB%8C__a-45075.aspx
|title = دکترین ام القری - دانشنامه پژوهه پژوهشکده باقرالعلوم
|trans-title =
|language = fa
|access-date = 2 July 2021
}}
</ref><ref name=noq3>
{{cite web
|url = https://www.magiran.com/article/1393066
|title = روزنامه رسالت (1386_02_08) نگاهی بر دکترین ام القری و جایگاه آن در سیاست خارجی ایران
|trans-title =
|language = fa
|access-date = 2 July 2021
}}
</ref>
 
«''نظریهٔ اُمّ‌القُریٰ''» نخستین بار توسط [[عبدالرحمن کواکبی]] در مورد شهر [[مكه]] كه مركز مذهبی جهان اسلام است، به كار گرفته شد. وی برای حل مشکلات جهان اسلام، اجتماع رهبران و اندیشمندان، دانشمندان و فرهیختگان جهان اسلام در مکه به عنوان «امت اسلام» را پیشنهاد کرد. اگر کشوری به عنوان «اُمّ‌القُریٰ» جهان اسلام شناخته شود به گونه‌ای که ثبات آن برابر با ثبات اسلام و کشورهای اسلامی و ضعف آن برابر با ضعف اسلام و کشورهای اسلامی باشد، اگر تعارضی بین دستیابی به منافع ملی یا منافع عمومی مسلمانان ایجاد شود، منافع «ام‌القری» - البته اگر حیاتی و ضروری باشد - بر منافع ملل اسلامی برتری دارد. بنابراین، در صورت تعارض بین این دو مقوله، تکلیف دولت بین‌المللی اسلامی روشن است.<ref name=noq2/><ref>
{{cite book
|last = نخعی
|first = هادی
|author-link =
|date = ۱۳۷۶
|title = توافق و تزاحم منافع ملی و مصالح اسلامی
|url =
|location = تهران
|publisher = دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی
|language = fa
|volume =
|page = ۳۰۴
|isbn =
}}
</ref><ref name=noq7>
{{cite web
|url = http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/508251
|title =توافق و تزاحم منافع ملی و مصالح اسلامی "بررسی تطبیقی سیاست خارجی دولت‌های ملی و اسلامی"
|trans-title =
|language = fa
|access-date = 2 July 2021
}}
</ref>
 
== ایران به عنوان ام‌القری ==
از نظر مبتکران این نظریه، ایران پس از [[انقلاب اسلامی|انقلاب ۵۷]] در چنین جایگاهی قرار گرفته و [[روح‌الله خمینی]] با تأسیس حکومت مبتنی بر [[ولایت فقیه]] در دو شأن رهبر ایران و رهبر امت اسلام قرار گرفت. به این ترتیب حکومت ایران بایستی علاوه بر منافع ملی به منافع جهان اسلام نیز بپردازد و دیگر کشورها نیز موظفند از ایران به عنوان ام‌القرای جهان اسلام حمایت و دفاع کنند. در صورتی که میان منافع ام‌القرا و منافع امت تعارضی پیش آید منافع امت همواره مقدم است مگر در حالتی که مسئله بر سر حفظ نظام اسلامی در ام‌القری باشد. بر اساس این نظریه حفظ ام القری بر هر چیز دیگر اولویت دارد و در صورت لزوم می‌توان احکام اولیه اسلامی را هم برای حفظ آن به تعویق انداخت.<ref>داوود فیرحی، ۱۳۸۲، ۶۰-۲۶۱</ref>