ابرکاربر: تفاوت میان نسخه‌ها

در [[سیستم‌عامل]]‌های [[شبه یونیکس]]، به کاربری که از تمام حقوق و امتیازات (فایل‌ها و برنامه‌ها) در تمام حالت‌ها (تک‌کاربره یا [[چندکاربره|چند کاربره]]) برخوردار است، '''کاربر ریشه''' {{انگلیسی|root}} گفته می‌شود. اسامی جایگزین برای این کاربر عبارتند از '''baron''' در سیستم‌عامل [[بی‌اواس]] و همین‌طور '''avatar''' که در برخی از سیستم‌های یونیکس استفاده می‌شود. در سیستم‌عامل‌های [[بی‌اس‌دی]] معمولاً علاوه بر کاربر root، کاربر دیگری به نام '''toor''' وجود دارد. toor در حقیقت معکوس root است. بدون توجه به نام این کاربرها، شماره شناسایی آنها همیشه صفر است. کاربر ریشه می‌تواند کارهای زیادی انجام دهد که کاربران معمولی قادر به انجام آنها نیستند. همانند تغییر دادن مالک فایل‌ها و استفاده از پورتهای شبکه زیر ۱۰۲۴. شاید به این خاطر که کاربر root تنها کاربری است که می‌تواند مجوزهای [[دایرکتوری ریشه]] را تغییر دهد، نام root بر روی آن گذارده شده. این دایرکتوری در اصل به عنوان [[دایرکتوری خانگی]] کاربر ریشه شناخته می‌شود. اولین [[فرایند (رایانه)|فرایندی]] که در سیستم آغاز به کار می‌کند و معمولاً [[اینیت]] {{انگلیسی|init}} نامیده می‌شود، به عنوان کاربر ریشه اجرا می‌شود و از امتیازات این کاربر برخوردار است. تمام دیگر فرایندها چه به صورت مستقیم و چه به صورت غیر مستقیم، توسط اینیت به اجرا درمی‌آیند و آنها هم امتیازات خود را از والدشان به ارث می‌برند. تنها فرایندهایی که به عنوان کاربر ریشه در حال اجرا هستند، قادر هستند تا شناسه ID خودشان را به کاربر دیگری تغییر دهند. وقتی که فرایندی این کار را انجام داد، هیچ راه برگشتی نیست. انجام این کار گاهی اوقات ''دور انداختن امتیازات ریشه'' نامیده می‌شود و به این منظور استفاده می‌شود که احتمال آسیب‌رسانی به سیستم توسط فرایند مورد نظر کاهش یابد.

کاربرانی که تا اندازهٔ این دامنه دارای اختیارات در [[لینوکس]] هستند، می‌توانند درون پوشه‌ها شده و از آن روگرفت بسازند و گشتارگر [[اینترنت]] را بازگشوده و هر نشانهٔ اینترنتی‌ای را باز کرده و به سپاردن پوشه‌ها و پرونده‌ها در حافظه‌های رایانه‌ای بپردازند مگر این که اختیاراتی به دست کاربران با دامنهٔ توانمندی‌های گسترده‌تر، از این‌گونه کاربران عادی گرفته شده باشد.

برای پاسبانی از اجراهای ناخواستهٔ دستورها و کارهایی که می‌توانند به سامانه زیان به بار آورند، لینوکس حتی مدیران را نیز برای انجام دادن کارهایی با پالایه یا همان فیلتر روبه‌رو می‌سازد تا اگر کاربری دارای توانمندی‌های مدیریتی بود ولی تخصص لازم برای کار کردن با رایانه را نداشت، نتواند با اشتباهی که ممکن است انجام دهد، زیان‌های واگردان نشدنی‌ای را به بار بیاورد. حتی ممکن است نرم‌افزاری به دست کاربر با توانمندی‌های مدیریتی نصب شود و این توانمندی‌ها را به دست آورد و این توانمندی‌ها به دست آن نرم‌افزار برای سامانه زیان‌ها و بیم‌هایی را به همراه داشته باشد. از این رو سیاست [[زیرساخت]] لینوکس بر آن است تا دسترسی ریشه را تنها به یک کاربر پیش‌ساخته و نادگرگون‌شدنی بدهد و هر گاه یک کاربر با توانمندی‌های مدیریتی بخواهد کاری را بکند که نیاز به اختیارات فرا مدیریتی باشد، وادار شود تا به پالایهٔ لینوکس واکنش نشان دهد و دسترسی ریشه‌ای را برای خود برای یک کار معین یا یک برنامهٔ معین، فراهم آورد. این کاربر که دارای دسترسی ریشه‌ای در سیستم عامل‌های شبیه لینوکس است، '''root''' نام دارد.

شاید فرمان به راه افتادن این برنامه که چهار [[واج]] لاتین است، از واژگروه زیر گرفته شده باشد:

# پالایه به پیش روی کاربر می‌آید و از او گذرواژهٔ[[گذرواژه]]ٔ کاربر '''root''' را می‌پرسد و از او می‌خواهد که اگر می‌خواهد دسترسی ریشه‌ای را به برنامهٔ ویرایشگر '''gedit''' بدهد، گذرواژه را داده و کلید '''enter''' را بفشارد.

# کاربر از چیده‌مان تخته‌کلید خود نیز آگاه است و برای نمونه می‌داند که چیده‌مانش آیا آلمانی است یا [[زبان انگلیسی|انگلیسی]] زیرا که جای برخی از واج‌ها برای نمونه در تخته‌کلید با چیده‌مان آلمانی و انگلیسی با یک‌دیگر دگرگون هستند.