ویکی‌پدیا

میرویس خان هوتک: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
خنثی‌سازی ویرایش 32663318 از 109.122.195.240 (بحث)
برچسب: خنثی‌سازی
جایگزینی صفحه با '{{Infobox monarch |name=حاجی میرویس خان هوتک == پانویس == {{پانویس}} == منابع == * {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی = لاروی|نام = نورالله|عنوان=نادر پسر شمشیر|ناشر=نشر کتاب پارسه|سال=۱۳۸۸}} * روضةالصفای ناصری * تاریخ ادبیات ادوارد براون ترجمهٔ رشید یاسمی صص ۹۹ – ۱۰۰ و ۱۰۱ {{انبار-رد...'
برچسب‌ها: جایگزین شد برگردانده‌شده حذف حجم زیادی از مطالب منبع‌دار برداشتن بخش بزرگی از صفحه ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
خط ۱:
{{Infobox monarch
|name=حاجی میرویس خان هوتک
|title=میرویس خان هوتک
|image=
|image_size=200px
|caption=
|succession=[[فهرست پادشاهان افغانستان]]
|reign=[[هوتکیان]]: ۱۷۰۹–۱۷۱۵
|coronation=آوریل ۱۷۰۹
|full name=حاجی محمد اسماعیل میرویس خان هوتک
|predecessor=[[گرگین‌خان گرجی]]{{سخ}}[[بهادرشاه یکم]]
|successor=[[عبدالعزیز هوتک]]
|spouse=خانزاده سدوزایی
|issue=
|royal house=
|dynasty=[[هوتکیان]]
|father=سلیم خان
|mother=نازو توخی
|birth_name=میرویس خان هوتک
|birth_date=۱۶۷۳
|birth_place=[[سوری]]، [[قندهار]]، افغانستان
|death_date=نوامبر ۱۷۱۵
|death_place=[[قندهار]]، افغانستان
|place of burial=کوکران، قندهار، افغانستان
|religion=[[اسلام سنی]]
|}}
'''حاجی میروَیس‌خان هوتک''' یا '''شاه میرویس غل‌زایی''' (۱۰۸۶ تا ۱۱۲۷ ه‍.ق / ۱۶۷۳–۱۷۱۵ م) از افغانان [[غل‌زایی]] (غلجائی) و بنیانگذار پادشاهی [[هوتکیان]] بود. او در قندهار تولد یافت، پدرش سلیم خان (خالم خان) و مادرش نازو دختر یکی از خانهای عشیره توخی بود. وی در اواخر دولت [[صفویه]] بخاطر جور و ستم [[گرگین‌خان گرجی]] علیه دولت ایران آن زمان شورید. در ابتدای کار کلانتر [[قندهار]] بود اما هنگامی که دولت ایران حکومت قندهار را در سال ۱۱۱۹ ه‍.ق به [[گرگین‌خان گرجی (صفوی)|گرگین‌خان گرجی]] سپرد میرویس که مورد سوءظن حاکم واقع شده بود به [[اصفهان]] تبعید شد. در اصفهان میرویس به ضعف دولت صفوی پی برد و با دسیسه‌ای بزرگان دربار شاه را نسبت به گرگین‌خان بدگمان ساخت و سپس به بهانهٔ زیارت [[مکه]] از شاه اجازهٔ سفر گرفت. در آنجا از علمای سنت [[فتوی]] گرفت که محاربه با [[شیعیان]] موافق احکام [[شرع]] است. پس از بازگشت به اصفهان در ۱۱۲۱ ه‍.ق / ۱۷۰۹ م. اجازه یافت که به قندهار برگردد.
افغانان غلزایی [[قندهار]] از ستمگری‌های [[گرگین‌خان گرجی]]، حاکم شهر به ستوه آمده به اغوای<ref>{{پک|لاروی|۱۳۸۸|ک=نادر پسر شمشیر|ص=۲۱}}</ref> میرویس غلزایی کلانتر شهر بر سر او ریخته وی را کشتند. پس از کشته گرگین‌خان، افغانان همگی نیروهای پادگان شهر را از دم شمشیر گذرانیده پرچم مخالفت برافراشتند. شاه سلطان حسین هنگامی از خواب بیدار شد که کار از کار گذشته بود. قندهار سر از فرمان دربار صفوی پیچیده، میرویس به حاکمی شهر رسیده بود. چون یک سال از این میان گذشت، شاه سلطان حسین پس از اینکه با فرستادن نمایندگان خود از تسلیم میرویس و فرمانبرداری غلزایی‌ها ناامید شد و کیخسروخان گرجی، برادرزاده گرگین‌خان را با ۳۰ هزار سپاهی، به خونخواهی عمویش و سرکوبی میرویس فرستاد. کیخسروخان پس از یکسال محاصرهٔ شهر، کاری از پیش نبرد و تنها کاری که توانست انجام دهد این بود که عبدالله خان پسر حیات سلطان ابدالی را که در خاک هند به سر می‌برد، به فرماندهی افغانان شمالی برگماشته و در این اندیشه بود که به کمک او به شهر تاخته کار میرویس را بسازد؛ ولی در این گیرودار کسان میرویس او را غافلگیر نموده، کشتند و از همه سپاهیانش تنها ۷۰۰ تن توانستند جان سالم به در برند.<ref>{{پک|لاروی|۱۳۸۸|ک=نادر پسر شمشیر|ص=۲۲}}</ref>
 
پس از کیخسرو، شاه سلطان حسین، محمدزمان‌خان حاکم پیشین قندهار را از [[اصفهان]] به قندهار فرستاد ولی از دست اون هم کاری ساخته نشد و به دست افغانان دستگیر و کشته شد.<ref>{{پک|لاروی|۱۳۸۸|ک=نادر پسر شمشیر|ص=۲۲}}</ref> شاه سلطان حسین چون شورشیان را سخت پابرجا دید ناچار به آن‌ها پیشنهاد صلح نمود. میرویس پیشنهاد پادشاه ایران را به سه شرط سنگین پذیرفت که بدین‌گونه بود:<ref>{{پک|لاروی|۱۳۸۸|ک=نادر پسر شمشیر|ص=۲۲}}</ref>
 
# افغانان غلزایی قندهار را برای همیشه از پرداخت باج معاف باشند.
# نیروی پادگان ایران از قندهار فراخوانده شود.
# حکامی قندهار برای همیشه با دودمان میرویس باشد.<ref>{{پک|لاروی|۱۳۸۸|ک=نادر پسر شمشیر|ص=۲۳}}</ref>
 
بدهی است با این پیشنهادات سخت، ایالت قندهار از حکومت صفویان جدا می‌شد، از این رو به پیشنهاد میرویس پاسخی داده نشد و بدین‌گونه ۸ سال میرویس حاکم یا شاه قندهار بود تا درگذشت.<ref>{{پک|لاروی|۱۳۸۸|ک=نادر پسر شمشیر|ص=۲۳}}</ref>
 
راجع به اینکه آیا میرویس پیش از مرگ خود اعلان پادشاهی کرد یا به عنوان کلانتر و رئیس قوم اکتفا نمود، غالب مورخین هم عصر وی نظریه متاخر یعنی بسنده نمودن به عنوان کلانتری را تأیید می‌کنند. اما [[جوناس هنوی]] که معاصر میرویس بود می‌نویسد: که او اعلان پادشاهی کرد و فرمان داد تا به نام او سکه ضرب کنند و ترجمه انگلیسی بیتی را که بر سکه نقر کرده بود را نیز ذکر می‌کند.<ref>هنوی-ص۵۷</ref>
مضمون بیت تا این اواخر مجهول بود تا اینکه در سال ۱۹۴۷میلادی، خلیل‌الله خلیلی مضمون بیت مذکور را چنین ذکر می‌کند: «سکه زد بر درهم دارالقرار قندهار / خان عادل شاه عالم میرویس نامدار» بیت مذکور با عبارات انگلیسی که پیشتر هنوی نوشته بود، مطابقت دارد.<ref>صدیق، ص۴۹</ref>
 
میرویس دو پسر داشت که ارشد آن [[محمود افغان|محمود]] هجده ساله بود؛ اما طبق سنت غلزاییها برادر برای جانشینی مستحق‌تر شمرده می‌شد و نیز محمود کم سن و سال بود، بنابراین مقام ریاست به برادر میرویس، عبدالعزیز در سال (۱۱۲۷ه‍.ق/ ۱۷۱۵م) رسید.<ref>صدیق، ص۵۲</ref>
 
== پانویس ==
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/میرویس_خان_هوتک»