کردستان ترکیه: تفاوت میان نسخه‌ها

| religions = '''[[اسلام]]''' اکثریت سنی، و اقلیتی از[[علویان (ترکیه)|علوی]] ([[اهل حق]] )و [[ایزدی]]<ref>{{یادکرد وب | عنوان=دین و زبان، | وبگاه=torkiye | پیوند=http://www.torkiye.com/lang-fa/farhang.cgi | کد زبان=fa | تاریخ بازبینی=2015-12-21 | archive-date=12 ژوئن 2018 | archive-url=https://web.archive.org/web/20180612141858/http://www.torkiye.com/lang-fa/farhang.cgi }}</ref>

'''کردستان ترکیه''' یا '''کردستان شمالی''' (به کردی: باکووری کوردستانکوردستان، به ترکی استانبولی :Türkiye Kürdistanı) نام غیررسمی بخش شرقی [[ترکیه]] است که بیشتر ساکنان آن [[کرد]] هستند. این منطقه با مساحتی حدود ۲۳۰ هزار کیلومتر مربع<ref name=ToolAutoGenRef1/> (به طوربه‌طور تقریبی معادل [[ناحیه آناتولی شرقی]] و [[ناحیه آناتولی جنوب شرق]] با حدود ۱۴ میلیون نفر جمعیت در سال ۲۰۱۰) ۲۹٫۳۶ درصد از خاک ترکیه را دربر گرفته‌است؛<ref>[http://www.institutkurde.org/en/info/the-kurdish-population-1232551004 The Kurdish Population] by the [[Kurdish Institute of Paris]], 2017 estimate. "The territory, which the Kurds call Northern Kurdistan (Kurdistana Bakur), has 14.2 million inhabitants in 2016. According to several surveys, 86% of them are Kurds... So in 2016 there are about 12.2 million Kurds still living in Kurdistan in Turkey. We know that there are also strong Kurdish communities in the big Turkish metropolises like Istanbul, Izmir, Ankara, Adana and Mersin. The numerical importance of this "diaspora" is estimated according to sources at 7 to 10 million... Assuming an average estimate of 8 million Kurds in the Turkish part of Turkey, thus arrives at the figure of 20 million Kurds in Turkey."</ref> حدود دوسوم کردهای ترکیه در جنوب شرقی و شرق ترکیه (موسوم به کردستان ترکیه) سکونت دارند. در برآورد ۲۰۱۲ مؤسسه آمار '''ترک استات (The Turkish Statistical Institute (TurkStat))'''، جمعیت [[کرد]]های ترکیه بیش از ۲۲ میلیون نفر (۲۲٬۶۹۱٬۸۲۴) و بیش از سی درصد از جمعیت ۷۴٬۷۰۰٬۰۰۰ نفری ترکیه را تشکیل می‌دهد.<ref>http://ekurd.net/mismas/articles/misc2012/9/turkey4166.htm</ref> بر طبق منابع سازمان سیا در سال ۲۰۰۸ میلادی، بافت قومیتی ترکیه، شامل ۷۰٪-۷۵٪ ترک، ۱۸٪ کرد و سایر گروه‌های قومی ۷٪-۱۲٪ می‌باشند.<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tu.html#People cia worldfact book]</ref> منابعی دیگر حدود ۷۰٪ مردم ترکیه [[ترک‌های استانبولی|ترک]] و ۲۵٪ [[کرد]] را در ترکیه برآورد می‌کنند.<ref>Juvenile Nonfiction, “ The Handbook of Middle East ”, Publisher: 21st Century, 2002. pg ۱۴۴:”About 20 percent of Turkey ’s population is Kurdish. ”</ref><ref>Sandra Mackey , “The reckoning: Iraq and the legacy of Saddam”, W.W. Norton and Company, 2002. Excerpt from pg ۳۵۰: “As much as 25% of Turkey is Kurdish. ”</ref><ref name="Beverley">“Beverley Milton-Edwards, “Contemporary politics in the Middle East” Polity, 2006. pg ۲۳۱: “They form a population in all four states, making 23 percent in Turkey, 23 percent in Iraq, 10 percent in Iran and 8 percent in Syria (Mcdowell, 2003, p ۳–۴). ”</ref>

از سال ۱۹۹۰ مهاجرت اجباری از جنوب شرقی ترکیه، میلیون‌ها کرد را به شهرهایی مانند [[استانبول]]، [[آنکارا]] و [[ازمیر]] آورد.<ref name="education">"[http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2014/09/turkey-krg-iraq-kurds-anti-kurdish-discourse-hdp.html Kurdish identity becomes more acceptable in Turkish society]", ''[[Al Monitor]]'', 2014</ref> جمعیت کردها در استانبول بین ۳ تا ۴ میلیون نفر تخمین زده می‌شود (سال ۱۹۹۷).<ref name=ToolAutoGenRef1/><ref>{{یادکرد وب |url=http://www.ziryan.ir/NewsDetail.aspx?itemid=2973 |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱۰ ژوئن ۲۰۱۷ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170921144611/http://www.ziryan.ir/NewsDetail.aspx?itemid=2973 |archivedate=۲۱ سپتامبر ۲۰۱۷ |dead-url=yes}}</ref><ref>https://books.google.com/books?id=JU-2AAAAIAAJ</ref> همچنین طبق تخمین دیگری جمعیت کردها در استانبول، آنکارا، ازمیر و سایر شهرهای بزرگ (به جز استان‌های کردنشین ترکیه) در حدود 15۳۵ درصد کل جمعیت کردهای ترکیه است که چیزی حدود 2۶ تا 4۸ میلیون می‌باشد.<ref>https://books.google.com/books?id=izQFFkIF6mMC&pg=PA2</ref>

|[[آناتولی جنوب شرقی]] (۶ استان) || [[دیاربکر]] || ناوچەیناوچهٔ ئاناتۆلیای باشووری ڕۆژھەڵاتڕۆژهه‌ڵات || ۶۲٬۷۶۲ || ۶٬۴۳۳٬۴۸۴

|[[آناتولی شرقی]] (۱۵ استان) || [[وان]] || ناوچەیناوچهٔ ئاناتۆلیای ڕۆژھەڵاتڕۆژهه‌ڵات || ۱۵۱٬۷۹۵ || ۶٬۳۷۵٬۸۶۶

|'''کردستان ترکیه''' || '''[[دیاربکر]]''' || '''باکووری کوردستان''' || '''۲۱۴٬۵۵۷''' || '''۱۲٬۸۰۹٬۳۵۰'''

سرزمین‌های کردنشین در ترکیه در تقسیمات کشوری ترکیه در گذشته ۱۱ استان (به ترکی: ایل) بودند.<ref>[http://countrystudies.us/turkey/28.htm Turkey - Kurds<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> و بعدتر بر اثر تقسیمات کشوری مجدد، همان سرزمین‌ها را این بار به ۱۷ استان تقسیم کردند.<ref name="Turkey 1987">The Encyclopaedia of Islam describes Turkish Kurdistan as covering at least 17 provinces of Turkey: Erzincan, Erzurum, Kars, Malatya, Tunceli, Elazığ, Bingöl, Muş, Ağrı, Adıyaman, Diyarbakır, Siirt, Bitlis, Van, Şanlıurfa aka Urfa, Mardin and Hakkâri, stressing at the same time that "the imprecise limits of the frontiers of Kurdistan hardly allow an exact appreciation of the area." Since 1987, four new provinces - Şırnak, Batman, Iğdır and Ardahan - have been created inside the Turkish administrative system out of the territory of some of these provinces.</ref> و بعدتر در آغاز دهه ۹۰ بر اثر تقسیمات کشوری جدیدتر، همان سرزمین‌ها را این بار به ۲۱ استان تقسیم کردند.<ref name="Turkey 1987"/> کشور [[ترکیه]] دارای ۸۱ [[استان‌های ترکیه|استان]] است که بر اساس [[دانشنامه بریتانیکا]] [[کردها]] در ۲۱ استان کردنشین در اکثریت هستند. کردستان ترکیه شامل تمام ۱۵ استان [[آناتولی شرقی]] و ۶ استان از ۸ استان [[آناتولی جنوب شرقی]] (به جز دو استان [[استان غازی عینتاب]] و [[استان کیلیس]]) است. همچنین [[زازاها]] و خود [[کردها در ترکیه|کردها]] در سایر مناطق و [[استان‌های ترکیه]] نیز حضور دارند. برای نمونه در خارج از کردستان ترکیه در [[استان غازی عینتاب]] (پارێزگای دیلۆک) در [[آناتولی جنوب شرقی]] یا [[استان آق‌سرای]] (پارێزگای ئاکسارای) یا [[استان سیواس]] (پارێزگای سێواس) در [[ناحیه آناتولی مرکزی]] تعداد زیادی [[کرد]] و [[زازا]] زندگی می کنندمی‌کنند و اقلیت هاییاقلیت‌هایی پرشمار در [[ناحیه مدیترانه]] و [[ناحیه اژه]] و [[ناحیه مرمره]] دارند ولی در [[ناحیه دریای سیاه]] جمعیت بسیار کمی دارند.

از [[استان‌های ترکیه]] ۲۱ استان به عنوان مناطق با اکثریت [[کرد]] معرفی می‌شود. هم در این مناطق اقلیت‌های قابل توجه [[عرب]]، [[ارمنی]]، [[آشوری]] و [[ترک]] وجود دارد و هم در سایر مناطق [[ترکیه]] اقلیت‌های قابل توجهی از [[کردها]] همانند [[کردها در استانبول|کردهای استانبول]] و [[کردهای آناتولی مرکزی]] و سایر [[اقوام]] وجود دارند. استان‌های هر ناحیه به ترتیب وسعت مرتب شده‌اند:<ref>{{cite web|url=http://www.tuik.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=1595|title=İllerin aldığı, verdiği göç, net göç ve net göç hızı, 1980-2018|trans-title=Provincial in-migration, out-migration, net migration, rate of net migration, 1980-2018|language=English, Turkish|access-date=March 6, 2019|publisher=[[Turkish Statistical Institute]]|archive-date=16 مارس 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180316020515/http://www.tuik.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=1595}}<!-- Note: This is not a dead link. A spreadsheet file will be downloaded after you click the link. The population data for 2013-2014 can be seen in row 333 of the spreadsheet. --></ref>

|[[استان باتمان]] || [[باتمان]] || ئێلح || ۴٬۶۵۹ || ۶۰۸٬۶۵۹

|[[استان بینگول]] || [[بینگول]] || چهولیگ || ۸٬۲۵۳ || ۲۷۹٬۸۱۲

|[[استان اردهان]] || [[اردهان]] || ئهردههانئهرده‌هان || ۴٬۹۶۷ || ۹۷٬۳۱۹

|'''کردستان ترکیه''' || '''[[دیاربکر]]''' || '''ئامهد''' || '''۲۱۴٬۵۵۷''' || '''۱۲٬۸۰۹٬۳۵۰'''

'''همانطورهمان‌طور که در نقشهٔ سال ۲۰۱۳ ترکیه مشخص شده‌است، رشد جمعیتی کردها دست‌کم دو تا سه برابر مناطق ترک‌نشین در ترکیه است.''' پیر شدن جمعیت در ترکیه به باور امروز سران حزب عدالت و توسعه آن‌ها را از ادامهٔ پیشرفت‌ها و رشد اقتصادی باز می‌داردبازمی‌دارد. در بخش اجتماعی نیز بنیان خانواده و آسیب‌های افزایش میانگین سنی جمعیت، جامعهٔ ترکیه را تهدید می‌کند که به باور بسیاری از آسیب‌شناسان اجتماعی، اکثر جرائم ریشه در نهاد خانواده دارند. بر این اساس بُعدی از سخنان اردوغان مربوط به معضل اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی پیری جمعیت ترکیه در آینده است و آن را تهدیدی بر همهٔ حوزه‌ها و شئونات زندگی شهروندان این کشور می‌داند. دلیل دوم این موضوع نیز از دو جهت قابل توجه است. اول اینکه، کاهش رشد جمعیت به عنوان تهدیدی بر امنیت ملی از ناحیهٔ کردها محسوب می‌شود. این بُعد ماهیتی کاملاً سیاسی ـ امنیتی برای ترکیه دارد. بدین معنا که نرخ رشد جمعیت در شرق و جنوب‌شرق ترکیه (مناطق کردنشین) بیشتر از سایر مناطق است. به همین دلیل بخش مهمی از نگرانی‌های جامعهٔ ترکیه از رشد جمعیت کردها نشأت می‌گیرد. این بدین معنی است که امنیت ملی ترکیه در برابر کردها بیشتر در معرض آسیب و بحران قرار دارد. علاوه براین، تمرکز کردها در برخی استان هااستان‌ها و افزایش جمعیت این استان‌ها نگرانی جمعیتی دیگر ترکیه می‌باشد. پس از آغاز جنگ شبه‌نظامیان کرد علیه دولت ترکیه در دههٔ ۱۹۸۰، برخی استان‌ها به ویژه دیاربکر تمرکز جمعیتی کردها را تجربه کرد. این موضوع امنیت ملی ترکیه را با تهدید مواجه می‌سازد. سران ترکیه نگران هستند که افزایش جمعیت این استان‌ها در برابر جمعیت کم استان‌های ترک‌نشین همجوار دردسرساز شود. آن‌ها بدین منظور برنامهٔ مدونی را برای جلوگیری از کاهش جمعیت ترک‌ها اتخاذ نموده‌اند و امیدوارند نتیجه دهد. رشد جمعیتی بالای کردها نشان می‌دهد که در آینده اعتراضات گسترده‌تری به نابرابری‌های اجتماعی و تضعیف حقوق کردها صورت خواهد گرفت. در واقع نرخ بالای رشد جمعیت کردها در برابر ترک‌ها، آن‌ها را در وضعیت مناسب‌تری در جهت خواست حقوق خود سوق می‌دهد. این مهم از دیگر نگرانی‌های اردوغان و سایر احزاب ملی‌گرای ترک در خصوص نرخ رشد جمعیتی کنونی می‌باشد.<ref>https://www.cmess.ir/Page/View/2013-01-30/640</ref>

پرونده:Kurdish_languages_map.svg|thumb|150px|right|نقشهٔ [[زبان‌های کردی]]