قمه‌زنی: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز افزودن منبع به بخش نظرات آقای وحید خراسانی دربارهٔ قمه‌زنی برچسب‌ها: افزودن القاب ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه ویرایش پیشرفتهٔ همراه |
ابرابزار |
||
خط ۱:
{{pp-semi-indef|small=yes}}
{{نحش}}
[[پرونده:Annual ritual observed on the 10th day of Muharram in Al Manama Bahrain.jpg|بندانگشتی|قمه زنی در [[بحرین]]، ۱۳۹۰]]
این نوع عزاداری در میان گروهی از شیعیان در مراسم عزاداری [[ماه محرم]] با هدف مواسات و ابراز علاقه و ارادت نسبت به [[حسین بن علی]] و همچنین تقویت خوی شجاعت و اعلام جهاد در راه اعتقادات انجام می‌شود. معمولاً شرکت کنندگان در این مراسم در صبح روز [[عاشورا]] با پوشیدن کفن به انجام این عمل مبادرت می‌کنند. این عمل گاهی بر کودکان نیز انجام می‌شود.▼
'''قمه‌زنی''' {{به عربی|تطبير}} نوعی [[خونریزی]] آیینی و [[دین|مذهبی]] است که توسط برخی از [[شیعه|مسلمانان شیعه]] به عنوان [[سوگواری|عزاداری]] انجام می‌شود و طی آن افراد با ضربه زدن توسط آلت برنده‌ای ([[قمه]]) بر [[سر]] خود باعث ایجاد جراحت و خونریزی در آن می‌شود. (از نظر برخی آیت الله العظمی این اقدام حرام است)، این عمل برای نوه کوچکتر [[محمد]]، [[حسین بن علی]]، که با فرزندان، نزدیکان و همراهان خود در [[نبرد کربلا]] توسط خلیفه اموی [[یزید|یزید اول]] کشته شد انجام می‌شود. این روش [[سوگواری محرم|عزاداری]] ابتدا توسط قبیله [[قزلباش]] که در برقراری [[ایران صفوی|حکومت صفوی]] نقش مؤثری داشتند، مطرح شد.
▲این نوع عزاداری در میان گروهی از شیعیان در مراسم عزاداری [[ماه محرم]] با هدف
انجام این عمل از دیرباز موجب بحث میان علمای شیعه بوده‌است؛ برخی از علما اجازه انجام این عمل را داده‌اند و برخی دیگر آن را موجب وهن اسلام دانسته و تحریم کرده‌اند.<ref>[http://shia-online.ir/article.asp?id=189&cat=1 قمه زنی از دیدگاه مراجع و علماء] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100909070850/http://www.shia-online.ir/article.asp?id=189&cat=1 |date=۹ سپتامبر ۲۰۱۰}} شیعه‌آنلاین</ref> [[محمدصادق روحانی]] قمه‌زنی را نه‌تنها مجاز، بلکه از شعائر و مستحسن می‌داند.[http://www.rohani.ir/fa/idetail/642/%d8%af%d8%b1-%d8%b9%d8%b2%d8%a7%d8%af%d8%a7%d8%b1%d9%8a-%d8%a7%d9%85%d8%a7%d9%85-%d8%ad%d8%b3%d9%8a%d9%86--%d8%b9--%d8%ad%da%a9%d9%85-%d9%84%d8%b7%d9%85%d9%87-%d8%b2%d8%af%d9%86-%d8%a8%d9%87-%d8%b5%d9%88%d8%b1%d8%aa-%d9%88-%d9%82%d9%85] و بلکه آن را واجب کفایی می‌داند.[http://www.rohani.ir/fa/idetail/644/%d8%a8%d8%b9%d8%b6%db%8c-%d8%a7%d8%b2-%d8%a8%d8%b2%d8%b1%da%af%d8%a7%d9%86-%d8%af%d9%8a%d9%86-%d8%a7%d8%ad%d8%aa%d9%85%d8%a7%d9%84-%d8%af%d8%a7%d8%af%d9%87-%d8%a7%d9%86%d8%af-%d9%83%d9%87-%d9%82%d9%85%d9%87-%d8%b2%d8%af%d9%86-%d8%af%d8%b1-%d8%a7] خمینی آن را در صورتی که موجب ضرر نباشد، بدون مانع می‌دانست.<ref name=":0">Istaftaat e Imam Khomeini-Vol 3 استفتأت امام خمينى</ref><ref name=":1">Estefta'at-e Emam Khomeini, vol. 3, p. 581 and 583 - [http://www.imam-khomeini.ir/fa/c12_21315/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%A6%D8%A7%D8%AA/%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%B1/%D9%86%D8%B8%D8%B1_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D8%B3_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%AD%DA%A9%D Imam Khomeini's website]</ref> [[سید علی خامنه‌ای]]، [[ناصر مکارم شیرازی]]، [[محمد فاضل لنکرانی]]، [[عبدالله جوادی آملی]]، [[حسین نوری همدانی]] و [[سیدکاظم حائری]] از جمله کسانی هستند که قمه زنی را جایز نمی‌دانند.<ref>{{یادکرد وب | نشانی=http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=189137 | عنوان=فتوای مراجع عظام در مورد قمه زنی}}</ref><ref>{{یادکرد وب | نشانی=https://www.tabnak.ir/fa/news/289594/توضیح-آیت‌الله-بهجت-درباره-رد-قمه‌زنی-ایشان | عنوان=توضیح آیت‌الله بهجت دربارهٔ رد قمه‌زنی ایشان}}</ref><ref>{{یادکرد وب | نشانی=http://portal.anhar.ir/node/9678/?ref=sbttl#gsc.tab=0 | عنوان=نظر برخی از مراجع عظام شیعه دربارهٔ قمه زنی}}</ref>[[پرونده:تکیه معاون‌الملک1.jpg|بندانگشتی|280px|نگاره قمه‌زنی در [[کاشیکاری]]های [[تکیه معاون‌الملک]]]]سید علی سیستانی تا به حال نظر رسمی اش دراین باره را اعلام نکرده است. اطرفیانش می گویند او در این مسئله نظر دارد ولی بنابر مصالحی ابراز نمی‌نماید. در اینگونه موارد مقلدینش باید به اعلم بعد او رجوع نموده و یا اینکه احتیاط نمایند که احتیاط در اینجا ترک قمه زنی است.{{مدرک}}▼
▲انجام این عمل از دیرباز موجب بحث میان علمای شیعه بوده‌است؛ برخی از علما اجازه انجام این عمل را داده‌اند و برخی دیگر آن را موجب وهن اسلام دانسته و تحریم کرده‌اند.<ref>[http://shia-online.ir/article.asp?id=189&cat=1 قمه زنی از دیدگاه مراجع و علماء] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100909070850/http://www.shia-online.ir/article.asp?id=189&cat=1 |date=۹ سپتامبر ۲۰۱۰}} شیعه‌آنلاین</ref> [[محمدصادق روحانی]] قمه‌زنی را نه‌تنها مجاز، بلکه از شعائر و مستحسن می‌داند.
== تاریخچه ==▼
در مورد مکان پیدایش این عمل، روایات مختلفی مطرح است. اما منطقی‌ترین روایت این است که اینگونه عزاداری از [[اردبیل]] و [[ترک‌های آذربایجانی]] به سایر اقوام فارس و عرب و سایر بلاد منتقل شده‌است.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=61272| عنوان = پیدایش قمه‌زنی| تاریخ بازدید =۲۹ بهمن ۱۳۸۶| تاریخ = ۲۲ شهریور ۱۳۹۲| ناشر = وبگاه تبیان | زبان = فارسی}}</ref> این مراسم ریشه عربی ندارد. از لحاظ تاریخی نیز انجام این عمل در ایران پیش از صفویه رواج نداشته‌است<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.bornanews.com/Nsite/FullStory/?Id=108604| عنوان = افراط در عزاداری‌ها از کجا شروع شد؟| تاریخ بازدید = دی ۱۳۸۶| تاریخ = ۱ فروردین ۱۳۸۸| ناشر = وبگاه برنانیوز | زبان = فارسی}}</ref> و هم‌اکنون نیز کاملاً مشخص نیست این عمل چگونه وارد ایران شده‌است. قمه زنی در دوران [[قاجاریه]] گسترش بیشتری یافت. اما در دوران [[رضاشاه]] مخالفت‌های زیادی با این قضیه شد. نخستین تلاش‌ها از سوی دولتمردان ایرانی برای برانداختن قمه زنی، توسط [[امیرکبیر]] آغاز شد، او برای این کار فتوای امام جمعه تهران را نیز گرفت که گفته بود که این رسم مخالف شریعت است.<ref>فریدون آدمیت، امیر کبیر و ایران، چاپ هشتم، ص ۴۲۷.</ref>▼
▲== تاریخچه ==
▲در مورد مکان پیدایش این عمل، روایات مختلفی مطرح است. اما منطقی‌ترین روایت این است که اینگونه عزاداری از [[اردبیل]] و [[ترک‌های آذربایجانی]] به سایر اقوام فارس و عرب و سایر بلاد منتقل شده‌است.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=61272| عنوان = پیدایش قمه‌زنی| تاریخ بازدید =۲۹ بهمن ۱۳۸۶| تاریخ = ۲۲ شهریور ۱۳۹۲| ناشر = وبگاه تبیان | زبان = فارسی}}</ref> این مراسم ریشه عربی ندارد. از لحاظ تاریخی نیز انجام این عمل در ایران پیش از صفویه رواج نداشته‌است<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.bornanews.com/Nsite/FullStory/?Id=108604| عنوان = افراط در عزاداری‌ها از کجا شروع شد؟| تاریخ بازدید = دی ۱۳۸۶| تاریخ = ۱ فروردین ۱۳۸۸| ناشر = وبگاه برنانیوز | زبان = فارسی}}</ref> و هم‌اکنون نیز کاملاً مشخص نیست این عمل چگونه وارد ایران شده‌است. قمه زنی در دوران [[قاجاریه]] گسترش بیشتری یافت. اما در دوران [[رضاشاه]] مخالفت‌های زیادی با این قضیه شد. نخستین تلاش‌ها از سوی دولتمردان ایرانی برای برانداختن قمه زنی، توسط [[امیرکبیر]] آغاز شد، او برای این کار فتوای امام جمعه تهران را نیز گرفت که گفته بود که این رسم مخالف شریعت است.<ref>فریدون آدمیت، امیر کبیر و ایران، چاپ هشتم، ص ۴۲۷.</ref>[[File:Brooklyn Museum - Ghamezani Muhharran One of 274 Vintage Photographs.jpg|thumb|300px|تصویر «قمه زنی محرم در ایران» از مجموعه موزه بروکلین. بین ۱۸۷۶ و ۱۹۳۳ میلادی]]قمه زنی امروزه به مراسم عاشورا محدود نمانده‌است. حتی از عراق گزارش شده‌است که در مراسم سالگرد درگذشت پدر [[مقتدی صدر]] در عراق مراسم قمه زنی به پا شده‌است.<ref>{{یادکرد وب |url=http://shia-online.ir/article.asp?id=14647 |title=شیعه آن لاین |accessdate=۲ ژانویه ۲۰۱۱ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304111305/http://shia-online.ir/article.asp?id=14647 |archivedate=۴ مارس ۲۰۱۶ |dead-url=yes}}</ref>
== نظرات مراجع تقلید شیعه ==
سطر ۲۰ ⟵ ۱۹:
!فتوا
|-
|
|[[پرونده:Portrait_of_Ruhollah_Khomeini.jpg|202x202پیکسل]]
|[[سید روح‌الله خمینی]]
|اگر موجب ضرر نباشد مانع ندارد،
|-
|
|[[پرونده:Abu_al-Qasim_al-Khoei_(7738).jpg|241x241پیکسل]]
|[[سید ابوالقاسم خویی]]
|اگر موجب ضرر باشد جایز نیست<ref>{{cite web|url=http://www.tatbir.com:80/index2/fatava/hand-writing/khoie/s-t/tabrizi.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20080929041018/http://www.tatbir.com:80/index2/fatava/hand-writing/khoie/s-t/tabrizi.htm|url-status=dead|archive-date=29 September 2008|title=یا زینب کبری|date=29 September 2008}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.tatbir.com:80/index2/fatava/hand-writing/khoie/a-b/behjat.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20080929040902/http://www.tatbir.com:80/index2/fatava/hand-writing/khoie/a-b/behjat.htm|url-status=dead|archive-date=29 September 2008|title=یا زینب کبری|date=29 September 2008}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.tatbir.com:80/index2/fatava/hand-writing/khoie/s-t/safi-g.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20080929040954/http://www.tatbir.com:80/index2/fatava/hand-writing/khoie/s-t/safi-g.htm|url-status=dead|archive-date=29 September 2008|title=یا زینب کبری|date=29 September 2008}}</ref><ref>http://shiamatam.com/wp-content/uploads/2016/10/Ayatullah-Khui-e1475417637360.jpeg</ref>
|-
|
|[[پرونده:Mohammad_Ali_Araki_01.jpg|218x218پیکسل]]
|[[محمدعلی اراکی]]
|اگر موجب ضرر نباشد جایز است<ref>{{cite web|url=http://shiamatam.com/wp-content/uploads/2016/10/Shaikh-Muhammad-Araki-e1475417537881.jpeg|title=Ayatollah Muhammad Ali Araki's Fatwa|publisher=}}</ref>
|-
|
|[[پرونده:AyatollahRohani.jpg|224x224پیکسل]]
|[[سید محمدصادق روحانی]]
|جایز است
|-
|
|[[پرونده:Ali_Sistani_edit1.jpg|199x199پیکسل]]
|[[سید علی سیستانی]]
|فتوایی صادر نکرده. به نظر دیگر مراجع ارجاع داده.<ref name="tebyan">{{cite web|title=opinions of the Maraj'e in regard to using Qama|url=http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=189137|accessdate=19 October 2015}}</ref> احیای سنت‌های حسینی را مستحب می‌داند، اما نه آن‌هایی که بدن آسیب می‌زند<ref>{{Cite web|url=http://tatbir.org/?page_id=98|title=Fatawa
|-
|
|[[پرونده:Ali_Khamenei_crop.jpg|197x197پیکسل]]
|[[سید علی خامنه‌ای]]
|حرام است<ref>{{Cite web|url=http://english.khamenei.ir/news/4209/Tatbir-is-a-wrongful-and-fabricated-tradition-Imam-Khamenei|title=Tatbir is a wrongful and fabricated tradition: Imam Khamenei|date=2016-10-07|website=Khamenei.ir|language=en|access-date=2019-05-10}}</ref><ref>{{cite web|url=http://english.khamenei.ir/news/4209/Tatbir-is-a-wrongful-and-fabricated-tradition-Imam-Khamenei|title=Tatbir is a wrongful and fabricated tradition: Imam Khamenei|date=7 October 2016|website=Khamenei.ir}}</ref>
|-
|
|[[پرونده:Naser_Makarem_Shirazi.jpg|205x205پیکسل]]
|[[ناصر مکارم شیرازی]]
|حرام است<ref name="tebyan"
|-
|
|[[پرونده:Mf-jf_(cropped).jpg|214x214پیکسل]]
|[[محمد فاضل لنکرانی]]
|حرام است<ref name="tebyan"
|-
|
|[[پرونده:Abdollah_Javadi-Amoli_01.jpg|156x156پیکسل]]
|[[عبدالله جوادی آملی]]
|حرام است<ref name="tebyan"
|-
|۱۰
|[[پرونده:Ayatollah-Mohammad-Taghi-Bahjat-Foumani.jpg|150x150پیکسل]]
|[[محمدتقی بهجت]]
|حرام است<ref name="tebyan"
|-
|۱۱
|[[پرونده:Hossein_Noori_Hamedani.jpg|165x165پیکسل]]
|[[حسین نوری همدانی]]
|حرام است<ref name="tebyan"
|-
|۱۲
|
|[[حسین مظاهری]]
|حرام است چون ولی فقیه چنین اعلام کرده<ref name="tebyan"
|-
|۱۳
|[[پرونده:Ayatollah_Kazem_Haeri.jpg|202x202پیکسل|پیوند=Special:FilePath/Ayatollah_Kazem_Haeri.jpg]]
|[[سید کاظم حائری]]
|حرام است<ref name="tebyan"
|-
|۱۴
|
|[[قربان‌علی محقق کابلی]]
|حرام است
|-
|۱۵
|[[پرونده:Eshaq_fayyaz.jpg|202x202پیکسل]]
|[[محمداسحاق فیاض]]
|جایز است اگر باعث ضرر به بدن نباشد<ref>{{cite web|title=Grand Ayatollah Mohammad Ishaq al-Fayyad response to Tatbir|url=http://alfayadh.org/fa/#post?type=post&id=1580|accessdate=26 October 2015}}</ref>
|-
|۱۶
|[[پرونده:Muhammed_Saied_Al-Hakeem.JPG|202x202پیکسل|پیوند=Special:FilePath/Muhammed_Saied_Al-Hakeem.JPG]]
|[[سید محمدسعید حکیم]]
|مستحب است اگر موجب ضرر نباشد<ref>{{Cite web|url=http://alhakeem.com/en/question/4350/blood|title=Office of Grand Ayatollah Sayyid M.S.Al-Hakeem|website=alhakeem.com|access-date=2019-05-09}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://alhakeem.com/en/question/4365/blood|title=Office of Grand Ayatollah Sayyid M.S.Al-Hakeem|website=alhakeem.com|access-date=2019-05-09}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://alhakeem.com/en/question/4347/blood|title=Office of Grand Ayatollah Sayyid M.S.Al-Hakeem|website=alhakeem.com|access-date=2019-05-09}}</ref>
|-
|۱۷
|[[پرونده:Hossein_Vahid_Khorasani,_mourning_martyrdom_of_Imam_Ali_in_Qom_(41545).jpg|199x199پیکسل]]
|[[حسین وحید خراسانی]]
|ریختن خون در عزاداری اهل‌بیت جایز است اما در وضعیت فعلی حرام است<ref>{{cite web|url=http://www.jafariyanews.com/2k9_news/dec/21Vahid_Khorasani_azadari_verdict.htm|title=Qom's leading cleric: Shedding blood in Azadari "lawful" - Jafariya News Network|website=www.jafariyanews.com}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.fetan.ir/home/18655|title=نظر آیت الله وحیدخراسانی در مورد قمه زنی چیست؟|date=2015-10-30|website=فتن|access-date=2019-05-09|archive-date=22 سپتامبر 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190922000725/http://www.fetan.ir/home/18655}}</ref> مردم را به عظمت عاشورا آشنا کنید. سید الشهدا علیه السلام را آنچنان که در بیان رسول خدا هست، به مردم معرفی کنید، تا یک عده عوام نگویند: اینها افراط در عزاداری است. آنچه مردم در عزاداری برای او انجام بدهند، همه تفریط است. این عزا افراط ندارد. فقیه، میرزای نائینی است. او کسی است که اساطین فقها بر کلمه به کلمه رساله " لباس مشکوک" او دقت
|-
|۱۸
|[[پرونده:Ayatullah_Bashir_Hussain_Najafi.jpg|229x229پیکسل]]
|[[بشیر حسین نجفی]]
|جایز است<ref>{{cite web|url=http://shiamatam.com/tatbir-fatawa/|title=Tatbir Fatawa by Shia Mujtahideen and Scholars|website=ShiaMatam.com}}</ref>
|-
|۱۹
|[[پرونده:Ayatollah Shamsodin Vaezi.jpg|جایگزین=|172x172پیکسل]]
|[[شمس‌الدین واعظی]]
|جایز است<ref>{{cite web|url=http://www.wadhy.com:80/arabic/pages/estefta.php?it=1082|archive-url=https://web.archive.org/web/20100409085245/http://www.wadhy.com:80/arabic/pages/estefta.php?it=1082|url-status=dead|archive-date=9 April 2010|title=
|-
|۲۰
|[[پرونده:Lotfollal_Safi_Golpayegani_1.jpg|200x200پیکسل]]
|[[لطف‌الله صافی گلپایگانی]]
|جایز است<ref>{{cite web|url=http://shiawaves.com/english/marjaeyat/3258-grand-ayatollah-shaikh-safi-gulpaygani-husseini-rituals-are-the-link-between-shiites-around-the-world|title=Grand Ayatollah Shaikh Safi Gulpaygani: Husseini rituals are the link between Shiites around the world - ShiaWaves English|website=shiawaves.com}}</ref>
|-
|۲۱
|[[پرونده:Ayatollah_Jawad_Tabrizi.jpg|202x202پیکسل|پیوند=Special:FilePath/Ayatollah_Jawad_Tabrizi.jpg]]
|[[میرزا جواد تبریزی]]
|مانعی ندارد<ref>''Sirat al-Najat, v. 2, Q 1404 - [http://tatbir.org/?page_id=98 Tatbir.org]''</ref><ref>{{Cite web|url=http://mobahesat.ir/8997|title=بررسی فتوای میرزای نایینی در جواز قمه‌زنی «
|}
سطر ۱۴۰ ⟵ ۱۳۹:
سیدعلی خامنه‌ای در سخنرانی در [[کهگیلویه و بویر احمد]] در جمع روحانیون در [[ماه محرم]]<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.agahsazi.com/News.asp?NewsID=3431| عنوان = علل صدور فتوای عدم جواز قمه زنی از سوی علما| تاریخ بازدید = دی ۱۳۸۶| تاریخ = ۱ فروردین ۱۳۸| ناشر = وبگاه آگاه‌سازی | زبان = فارسی}}</ref> ۱۷/۰۳/۱۳۷۳ این باره گفت:<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.asriran.com/view.php?id=33803| عنوان = چه کسی در مصیبت عزیزانش با شمشیر بر مغز خود می‌کوبد؟| تاریخ بازدید = دی ۱۳۸۶| تاریخ = ۱ فروردین ۱۳۸| ناشر = وبگاه عصر ایران| زبان = فارسی| archiveurl = https://web.archive.org/web/20080218081846/http://www.asriran.com/view.php?id=33803| archivedate = ۱۸ فوریه ۲۰۰۸| dead-url = yes}}</ref>{{نقل قول|من حقیقتاً هر چه فکر کردم دیدم نمی‌توانم این مطلب [قمه‌زدن] را که قطعاً یک خلاف و یک بدعت است به اطلاع مردم عزیزمان نرسانم. این کار را نکنند. بنده راضی نیستم. اگر کسی تظاهر به این معنا کند که بخواهد قمه بزند من قلباً از او ناراضی‌ام. این را من جداً عرض می‌کنم.
یک‌وقت بود در گوشه و کنار چند نفر دور هم جمع می‌شدند و دور از انظار عمومی مبادرت به قمه‌زنی می‌کردند و کارشان تظاهر، به این معنا که امروز هست، نبود. کسی هم به خوب و بد عملشان کار نداشت؛ چرا که در دایره محدودی انجام می‌شد. اما یک‌وقت بناست که چندهزار نفر ناگهان در خیابانی از خیابان‌های [[تهران]] یا [[قم]] یا شهرهای [[آذربایجان]] یا شهرهای [[خراسان]] ظاهر شوند و با قمه و شمشیر برسر خودشان ضربه واردکنند. این کار قطعاً خلاف است. امام حسین (علیه السلام) به این معنا راضی نیست. من نمی‌دانم کدام سلیقه‌ها و از کجا این بدعتهای عجیب و خلاف را وارد جوامع اسلامی و جامعه انقلابی ما می‌کنند.}}[[پرونده:تکیه معاون‌الملک1.jpg|بندانگشتی|280px|نگاره قمه‌زنی در [[کاشیکاری]]های [[تکیه معاون‌الملک]]]]
== قمه‌زنی در ایران ==
سطر ۱۴۸ ⟵ ۱۴۷:
== نظر روان‌تروماشناسان ==
در پژوهشی که در میان ۲۰۰ دانشجوی ایرانی انجام شد،
== سایر منتقدان قمه زنی ==
| |||