ایزدی (دین): تفاوت میان نسخه‌ها

'''آیین ایزدی‌ها''' {{به انگلیسی|Yazidism}}<ref name="Arakelova" />{{به کردی|شه‌رفه‌دین}}<ref>{{cite book|last1=Rodziewicz|first1=Artur|editor1-last=Bocheńska|editor1-first=Joanna|title=Rediscovering Kurdistan's Cultures and Identities: The Call of the Cricket |date=2018|publisher=Palgrave Macmillan|location=Cham|isbn=978-0-415-07265-6|chapter-url=https://books.google.com/books?id=JZ6JAgAAQBAJ&pg=PA29|chapter=Chapter 7: The Nation of the Sur: The Yezidi Identity Between Modern and Ancient Myth|page=272|doi=10.1007/978-3-319-93088-6_7}}</ref><ref>{{cite news |title=مه‌زارگه‌هێ شه‌رفه‌دین هێشتا ژ ئالیێ هێزێن پێشمه‌رگه‌یپێشمه‌رگهٔ ڤه ‌دهێته‌دهێته پاراستن |url=https://www.lalishduhok.com/ckb/%D8%A6%DB%8E%D8%B2%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D8%AA%DB%8Cئێزدیاتی/post/%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%DB%8Eمه‌زارگه‌هێ-%D8%B4%D9%87%E2%80%8C%D8%B1%D9%81%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%DB%8C%D9%86شه‌رفه‌دین-%D9%87%DB%8E%D8%B4%D8%AA%D8%A7هێشتا-%DA%98ژ-%D8%A6%D8%A7%D9%84ئال/ |access-date=29 December 2019 |language=ku}}</ref><ref name=":5"/> یک دین قوم محور و [[یکتاپرست]] است که ریشه در یک [[آیین کهن ایرانی|دین باختر ایرانی]] پیش از [[زرتشت]] دارد، که مستقیماً از سنت [[مردمان هندوایرانی|مردمان آریایی]] گرفته شده‌است. اما نظریات پیشین دیرینگی این دین را به [[مزدیسنا|مَزدَیَسنا (مزداپرستی)]] و حتی ادیان [[بین النهرینبین‌النهرین|میان‌رودان]] باستان پیوند می‌دهد.<ref>{{Cite web|title=Social Change Amidst Terror and Discrimination: Yezidis in the New Iraq|url=https://www.mei.edu/publications/social-change-amidst-terror-and-discrimination-yezidis-new-iraq|access-date=2021-06-20|website=Middle East Institute|language=en}}</ref><ref name=":0">{{Cite book|last=Turgut, Lokman|title=Ancient rites and old religions in Kurdistan|oclc=879288867}}</ref><ref name=":1">{{Cite journal |last=Kaczorowski |first=Karol |title=Yezidism and Proto-Indo-Iranian Religion |journal=Fritillaria Kurdica. Bulletin of Kurdish Studies |number=3–4 |year=2014 |url=https://www.academia.edu/6928559 |language=en}}</ref><ref name=":22">{{Cite journal|last=Foltz|first=Richard|date=2017-06-01|title=The "Original" Kurdish Religion? Kurdish Nationalism and the False Conflation of the Yezidi and Zoroastrian Traditions|url=http://dx.doi.org/10.1163/18747167-12341309|journal=Journal of Persianate Studies|volume=10|issue=1|pages=87–106|doi=10.1163/18747167-12341309|issn=1874-7094}}</ref><ref name=":3">{{Cite journal |last=Omarkhali |first=Khanna |title=The status and role of the Yezidi legends and myths : to the question of comparative analysis of Yezidism, Yārisān (Ahl-e Haqq) and Zoroastrianism: a common substratum? |journal=Folia Orientalia |volume=45–46 |year=2009–2010 |pages=197–219 |oclc=999248462}}</ref><ref name=":4">{{Cite book|last=Kreyenbroek|first=Philip G.|url=https://books.google.com/books?id=OTQqAQAAMAAJ&q=Ancient+iranian|title=Yezidism--its Background, Observances, and Textual Tradition|date=1995|publisher=E. Mellen Press|isbn=978-0-7734-9004-8|language=en}}</ref><ref name=":9" />[[ایزدیان|ایزدی‌ها]] عمدتاعمدتاً به زبان ایزدی‌ایزدی شبیه به [[کردی کرمانجی]] سخن میگویندمی‌گویند و دین آن‌ها بر اساس اعتقاد به خدایی یگانه که جهان را آفرید و آن را به سرپرستی هفت موجود مقدس موسوم به [[فرشته|فرشتگان]] سپرد، استوار است.<ref name="Arakelova">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=hVVsBAAAQBAJ&pg=PAPR8|title=The Religion of the Peacock Angel: The Yezidis and Their Spirit World|last1=Asatrian|first1=Garnik S.|last2=Arakelova|first2=Victoria|date=2014-09-03|publisher=Routledge|isbn=9781317544296978-1-317-54429-6|language=en}}</ref><ref name="Birgül">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=ql4BAwAAQBAJ&pg=PA71|title=The Yezidis: The History of a Community, Culture and Religion|last=Açikyildiz|first=Birgül|date=2014-12-23|publisher=I.B.Tauris|isbn=9780857720610978-0-85772-061-0|language=en}}</ref><ref name="Allison 2017">{{cite encyclopedia |author-last=Allison |author-first=Christine |date=25 January 2017 |title=The Yazidis |url=https://oxfordre.com/religion/view/10.1093/acrefore/9780199340378.001.0001/acrefore-9780199340378-e-254 |encyclopedia=Oxford Research Encyclopedia of Religion |location=[[Oxford]] |publisher=[[Oxford University Press]] |doi=10.1093/acrefore/9780199340378.013.254 |isbn=9780199340378978-0-19-934037-8 |doi-access=free |archive-url=https://web.archive.org/web/20190311065225/https://oxfordre.com/religion/view/10.1093/acrefore/9780199340378.001.0001/acrefore-9780199340378-e-254 |archive-date=11 March 2019 |url-status=live |access-date=15 May 2021}}</ref>برجسته‌ترین این فرشتگان [[ملک طاووس]] (Tawûsê) نامیده می‌شود، که رهبر فرشتگان است و بر جهان قدرت دارد.<ref name="Allison 2017"/><ref name="Maisel">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=EFgIDgAAQBAJ&pg=PA44|title=Yezidis in Syria: Identity Building among a Double Minority|last=Maisel|first=Sebastian|date=2016-12-24|publisher=Lexington Books|isbn=9780739177754978-0-7391-7775-4|language=en}}</ref>

دعا در ادبیات ایزدی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. آن‌ها حاوی نمادهای مهم و دانش دینی مرتبط با مردان مقدس، خدا و موقعیت هایموقعیت‌های روزانه هستند. نمازها عمدتاعمدتاً خصوصی هستند و به طوربه‌طور معمول در ملاء عام خوانده نمی‌شوند. ایزدی‌ها معمولاً به طوربه‌طور مستقیم به طرف خورشید دعا می‌کنند،<ref name=":11">{{Cite book|last=Maisel|first=Sebastian|url=https://books.google.com/books?id=EFgIDgAAQBAJ&pg=PA55|title=Yezidis in Syria: Identity Building among a Double Minority|date=2016-12-24|publisher=Lexington Books|isbn=9780739177754978-0-7391-7775-4|language=en}}</ref> یا دعاها توسط یک نفر در طول یک گردهمایی خوانده می‌شود. دعاها بر اساس محتوای خود طبقه بندیطبقه‌بندی می‌شوند:

[[رده:دین در ایران باستانترکیه]]

[[رده:اقواممذهب‌ها، درسنت‌ها، عراقو جنبش‌ها]]

[[رده:اقوام در کردستانیکتاپرستی]]