جهان‌ملک خاتون: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۰۵:
 
== دیوان اشعار ==
برطبق نوشته خود جهان در دیباچه دیوانش، وی نخست در گردآوری دیوانش دچار تردید بوده، ولی وقتی به‌آثار شعرای قبل از خود دسترسی پیدا کرده، بر تردید خود غلبه کرده و کار گردآوری دیوان دیوانش را آغاز کرده است.<ref name=":2" /> دیوان او دارای مقدّمه‌­ای به نثرِ فصیح است که به نظر می­‌آید خود شاعر آن را نوشته است، جهان در این مقدّمه از سُرایش گاه و بی­گاه اشعار در اوقات فراغت و نداشتن تمایل چندان به گردآوری آن­ها سخن می­گوید، زیرا این کار را در شأن خاتون­ها نمی­داند. با وجود این، وقتی درمی‌­یابد برخی از خاتون­های عرب و فارس در گذشته اشعارشان را جمع­آوری کرده­‌اند، بر آن می­شود آن­ها را مکتوب کند، باشد که نام او را زنده نگه دارد. <ref name=":hoseini" />دیوان جهان، بزرگترین دیوانی است که از زنی شاعر در [[ایران در دوره مغول|ایران پیشامدرن]] به دست ما رسیده‌است. از دیوان وی چهار [[نسخه خطی]] معروف موجود است. دیوان جهان شامل ۴ [[قصیده]]، ۱ [[ترجیع‌بند|ترجیع‌­بند]]، ۱ [[مرثیه|مرثیۀ بلند]]، ۱۲ [[قطعه (شعر)|قطعه]]، ۳۵۷ [[رباعی]]، و ۱۴۱۳ [[غزل|غزلِ عاشقانه]] است.<ref name=":iranica" /> شمار ابیات دیوان جهان که به چاپ رسیده است بالغ بر ۱۵,۹۳۷ بیت می‌شود،<ref name=":2" /> هر چند ابیات متعدد دیگری در قالب غزل و رباعی در جُنگ‌ها و سفینه‌های شعری پیدا شده است. <ref> {{پک|بشری|۱۳۸۸|ک=اشعاری نویافته از جهان ملک خاتون شاعر سده هشتم هجری|ص=۷۴۰}}</ref> از دیوان وی چهار [[نسخه خطی]] معروف موجود است:
 
# کاملترین آن در [[کتابخانه ملی فرانسه|کتابخانه ملّی فرانسه در پاریس]] (نسخۀ خطی ضمیمۀ فارسی ۷۶۳) است؛ نسخه‌ای خطی که به پادشاه [[آل جلایر]] سلطان احمد بهادر بن شیخ اویس پیشکش شده‌است، از قرار معلوم بیش از ۱۴۰۰۰ بیت دارد و ظاهراً در زمان حیات شاعر منتشر شده‌است.
خط ۱۲۰:
 
غزلهای جهان از نظر ساختار بیرونی و نه از نظر درونمایه فلسفی متاثر از اشعار حافظ هستند. از نظر زبانی ساده و به دور از تکلفند و در آنها آرایه‌هایی نظیر تشبیه، [[استعاره|استعاره مصرحه]]، کنایه و ایهام دیده می‌شود. مهمترین ویژگی شعر جهان‌ ملک خاتون [[زنانگی|زنانه‌بودن]] آن است. همچنین تضاد عقل و عشق، باور به تقدیر، عشق عهد الست و شکوائیه از نکات بارز دیوان اوست. <ref>{{پک|نجاریان|۱۳۹۱|ک=سبک شعری غزلهای جهان ملک خاتون|ص=۴۴۵}} </ref>
 
غزلیّات جهان­، بر خلاف غزل های حافظ، نشان اندکی از [[تصوف|تصوّف]] یا [[عرفان]]، پیدا یا پنهان، دارند و در قیاس با او و دیگر شاعر هم­‌عصرش، [[عبید زاکانی]] (م. ۷۷۱ ق.)، از زهد ریایی زاهدان و صوفیان کمتر انتقاد کرده است. <ref name=":hoseini" /><ref name=":iranica" />
 
== نمونه شعر ==