|
[[پرونده:Kurdish Areas Sorani.png|بندانگشتی|مناطق کردنشین]]
{{بی‌طرفی}}
[[پرونده:Flag of Kurdistan.svg|بندانگشتی|[[پرچم کردستان|پرچم امروزیکردستان ملی گرایی قومی کردعراق]] که پرچم حزبی بارزانی‌ها در کردستان عراق است که با توجه نفوذ آن‌ها، در میان بخشی از کُردها به عنوان پرچم رسمی انتخاب شده‌است.]]
{|class="infobox bordered" style="width: 250px; font-size: 95%; float: left;" cellpadding="4" {{سخ}}Kurdish-inhabited area according to the [[CIA]] (1992).cellspacing="0"
|colspan="2" style="text-align: center;" | [[پرونده:Kurdish-inhabited area by CIA (1992).jpg|225px]]{{سخ}}Kurdish-inhabited area according to the [[CIA]] (1992).
|-
!style="text-align: left;" | [[زبان]]
|[[زبان کردی]]
|-
!style="text-align: left;" | [[منطقه (جغرافیایی)|منطقه]]
|غرب و شمال غربی [[فلات ایران]]: [[جزیره (میانرودان)]]، [[زاگرس]]، [[ناحیه آناتولی جنوب شرق]] و شرق، includingشامل partsبخ‌هایی ofاز northwesternغرب و شمال غرب [[Iranایران]],، [[کردستان عراق|northernشمال Iraqعراق]],، northeasternشمال [[سوریه]] andو southeasternشرق و جنوب شرق [[ترکیه]]<ref name="borders">{{cite web|url=http://dictionary.reference.com/browse/Kurdistan|title=Kurdistan |publisher=Dictionary.com|accessdate=2007-10-21}}</ref>
|-
!style="text-align: left;" | [[ساحه]] ([[برآورد|est.]])
|۴۰ تا ۴۵ میلیون([[برآورد]])<ref>{{cite news|title=Who are the Kurds?|url=http://www.bbc.com/news/world-middle-east-29702440|accessdate=9 November 2016|work=BBC News|date=14 March 2016}}</ref><ref>http://www.france24.com/en/20150730-who-are-kurds-turkey-syria-iraq-pkk-divided</ref><ref>[https://www.britannica.com/topic/Kurd] Kurd PEOPLE</ref><ref name=FSU>{{cite web |accessdate=2007-03-17 |url=http://www.xs4all.nl/~tank/kurdish/htdocs/announce/KSF.html |title=Kurdish Studies Program |publisher=[[دانشگاه ایالتی فلوریدا|Florida State University]] |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070206022017/http://www.xs4all.nl/~tank/kurdish/htdocs/announce/KSF.html |archivedate=۶ فوریه ۲۰۰۷ |dead-url=yes}}</ref>
|}
'''ملی‌گرایی قومی کردی''' یا '''قوم گرایی کردیسم'''<ref>{{یادکرد وب|عنوان=قومیت گرایی در کردستان|نشانی=https://hawzah.net/fa/Magazine/View/5415/6372/71308/%D9%82%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%AA-%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86|وبگاه=hawzah.net|بازبینی=2021-06-09}}</ref>(به [[زبان کردی|کُردی]]: ''کوردایه‌تی/ئەشیره په‌روه‌ری کوردی'')یک [[جنبش سیاسی]] و [[هویت اجتماعی|اجتماعی]] و یک نوع [[ملی‌گرایی|ملی گرایی]] [[قوم‌مداری|قوم گرایی]] است که از طرف سازمان ها و احزاب [[زبان‌های کردی|کُرد]] تشکیل شده است.شده‌است و این جنبش وبه گرایش افراطی برایناین باور است که [[مردمان ایرانی‌تبار|مردم ایرانی نژاد]] [[مردم کرد|کُرد]] خود یک ملت و کشور جدا هستند و کردستان از اول مستقل بوده و تحت اشغال بیگانه قرار دارد و سرزمین [[مردمان ایرانی‌تبار|مردمانکُرد ایرانی نژاد]]یا [[مردم کرد|کُرد]] ([[کردستان]]) که در آن ایلاتمردمان طایفهکُرد های کُرددر اکثریت هستند باید با [[استقلال]] از کشورکشورهای پدری و اجدادیاصلی خود (یعنی [[ایران بزرگ]]) و کشور های تحت اشغال آن باید یک کشور مستقل کُردیکُرد تأسیس کنند. این مناطق عبارت‌اند از: شمال عراق ([[کردستان شرقیعراق]])، شمال غرب و غرب ایران ([[کردستان ایران|ایران]])، شرق و کردستانجنوب غربیشرق ترکیه (شمال و شرق [[عراقکردستان عرب|عراق عربیترکیه]])، و شمال [[سوریه|سوریه عربی]] و ([[آناتولی]]کردستان [[ترکیهسوریه]]).<ref>Curtis, Andy. ''[http://www.cs.uwaterloo.ca/~a2curtis/papers/2004/kurdish-diaspora.pdf Nationalism in the Diaspora: a study of the Kurdish movement]''.</ref>
به آن '''پان‌کردیسم'''<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.mashreghnews.ir/news/241637/%D9%BE%D8%A7%D9%86-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%85-%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D9%88-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%B4%DA%A9%D9%84-%DA%AF%D8%B1%D9%81%D8%AA-%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1-%D9%88-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85 |عنوان=پان کردیسم چرا و چگونه شکل گرفت + تصاویر و فیلم | ناشر =مشرق نیوز |تاریخ =۲۱ تیر ۱۳۹۹ |تاریخ بازبینی=۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۰ }}</ref> هم می گویند که این نام و عبارت بر اساس چگونگی تعریف و اصول در دانش و علوم انسانی (رشته های [[سیاست]] ، [[هویت اجتماعی]] و [[جامعه‌شناسی|جامعه شناسی]]) اشتباه و نادرست است ، زیرا بر اساس اصول و تعریف و بیان پیشوند [[پان]] (در زبان یونانی است به معنای گروه یا همه) ، این پیشوند برای جوامع فرهنگی و زبانی و هویتی بزرگ تر از قومیت و طایفه ها یعنی نژاد و تبار (هردو در زبان فارسی و کردی به یک معنی اند) به کار می روند. احتمال می رود که عبارت پان‌کردیسم بر اساس نظریات و منطق های پان‌ترکیستی باشد و برای اولین بار توسط [[پان‌ترکیسم|ملی گرایان میهنی پان‌ترک]] ([[پان‌ترکیسم در ایران|شاخه نفوذی در ایران]]) برای مبارزه با [[پان‌ایرانیسم|ملی گرایی میهنی پان‌ایرانیسم]] به کار رفته است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=معنی پان فارس|نشانی=https://www.parsi.wiki/fa/wiki/445505/پان-فارس|وبگاه=پارسی ویکی|بازبینی=2021-06-09|کد زبان=fa|نام=پارسی|نام خانوادگی=ویکی}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=بررسی اصطلاح پان فارس یا پان فارسیسم|نشانی=https://rezamohseni.ir/%d9%be%d8%a7%d9%86-%d9%81%d8%a7%d8%b1%d8%b3/|وبگاه=محمدرضا محسنی حقیقی|تاریخ=2017-11-04|بازبینی=2021-06-09|کد زبان=fa-IR}}</ref>
== [[کردسازی|کرد سازی]] ==
'''کردسازی''' یک نوع سیاست و فرهنگ تغییر هویتی است که برای تبدیل شدن [[قومیت|طایفه ها و اقوام]] غیرکُرد به [[مردم کرد|مردم ایرانی نژاد کرد]] گفته می‌شود یا فرد یا موضوعی را که ماهیت کُردی ندارد به اختیار یا به اجبار هویت کُردی بدهند.کردسازی را میتوان مستقل و همچنین بخش و فرآیند اصلی از '''[[ملی‌گرایی کردی|ملی‌گرایی قومی کردی]]''' دانست زیرا این فرآیند پیش از پدیداری رسمی [[ملی‌گرایی کردی|قوم گرایی کردی]] وجود داشته و پس از پدیداری این گرایش به شکل افراطی و اجبار رواج یافته است و در حال انجام است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پان کردیسم چرا و چگونه شکل گرفت + تصاویر و فیلم|نشانی=https://www.mashreghnews.ir/news/241637/پان-کردیسم-چرا-و-چگونه-شکل-گرفت-تصاویر-و-فیلم|وبگاه=مشرق نیوز|تاریخ=2014-07-12|بازبینی=2021-07-27|کد زبان=fa}}</ref>
این فرآیند پیشتر در تاریخ وجود داشته و رخ داده است ولی به صورت رسمی برای اولین بار طی [[نسل‌کشی ارمنی‌ها|نسل‌کشی مردمان ارمنی نژاد]] توسط ([[ترکان جوان|ائتلاف ترکان جوان]]) و ([[حزب اتحاد و ترقی]]) [[دولت عثمانی]] و دیگر کابینه های پیشتر آن، با توجه به کرد بودن تعداد زیاد از نظامیان [[ارتش امپراتوری عثمانی|ارتش عثمانی]] این فعالیت به همراه [[ترک‌سازی]] بر [[مردم ارمنی|مردمان ارمنی نژاد]] و دیگر مردمان آناتولی ([[گرجی‌ها|گرجی نژاد ها]] و [[یونانی‌ها در ترکیه|یونانی نژاد ها]] و [[مردم زازایی|اقوام ایرانی نژاد زازاکی]] و .....) اعمال شده است.
رویدادها و شواهدهایی وجود دارد که پس از [[عراق پس از اشغال، ۲۰۰۳ تاکنون|اشغال عراق و برکناری صدام حسین]]، کُردسازی اجباری توسط [[اقلیم کردستان عراق]] در عراق شامل حال [[آشوری‌ها|آشوری‌نژادها]] و اقوام و طایفه های ایرانی نژاد ([[لرهای عراق|لر های عراق]] و [[ایزدیان]] و [[مردم فیلی|لک ها]] و [[ایل چگنی|چگنی ها]] و [[مردم شبک|شبکی ها]] و [[مردم آسی|آسی ها]]) ترک نژاد ([[ترکمن‌های عراق]]) قفقازی نژاد ([[:en:Chechen_Kurds|چچنی ها]] و داغستانی ها) عراق شده است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://archive.org/details/kurdsconcisehan00izad/mode/2up|عنوان=}}</ref>
امروزه مردم [[مردمان ایرانی‌تبار|ایرانی نژاد]] [[ایزدیان|ایزدی]] تشکلاتی نظامی و سیاسی و فرهنگی برای مبارزه با این مسعله ایجاد کرده اند که میتوان ([[:en:Yazidi_Movement_for_Reform_and_Progress|جنبش اصلاح و پیشرفت یزیدیان]] و [[متحدین سنجار]] و [[:en:Êzîdxan_Protection_Force|نیروی محافظت ایزدخان]] و [[یگان‌های مقاومت سنجار]] و [[یگان زنان ایزدخان]] و [[:en:Asayîşa_Êzîdxanê|تشکل اطلاعاتی و امنیتی ایزدخان]] و [[:en:Yazda|سازمان جهانی ایزدی ها یا یزدا]] و [[:en:Nadia's_Initiative|سازمان ابتکار خانم نادیا مراد]] و [[:en:Yazidi_Academy|آکادمی ایزدیان]] و [[:en:Yezidi_National_Union_ULE|اتحادیه ملی ایزدیان]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Identity crisis among Kurdish Yazidis in Armenia|نشانی=https://ekurd.net/mismas/articles/misc2014/5/kurdsworld644.htm|وبگاه=ekurd.net|بازبینی=2021-07-16}}</ref>) نام برد.
== جغرافیا ==
پراکندگی [[کرد]]هاکردها در مناطقکشورهای مختلف بدین شرح است:<ref>https://www.institutkurde.org/en/info/the-kurdish-population-1232551004</ref>
{|class="wikitable sortable" style="text-align:center"
|-
!۱
| align=right|{{flagicon|TUR}} [[کردستان ترکیه|شمال کردستان غربی]] || Bakurê Kurdistanê Rojava (North of West Kurdistan)||۲۳۰٬۰۰۰ (۲۹٪)|| ۱۵٬۰۰۰٬۰۰۰–۲۰٬۰۰۰٬۰۰۰ (۱۹–۲۵٪)||[[دیاربکر|آمد]]||[[کردها در ترکیه]]
|-
!۲
| align=right|{{flagicon|IRI}} [[کردستان ایران|کردستان شرقی ایران]]|| Rojhilatê Kurdistanê Rojhilat (East Kurdistan)|| ۸۰٬۰۰۰ (۵٪)|| ۱۰٬۰۰۰٬۰۰۰–۱۲٬۰۰۰٬۰۰۰ (۱۳–۱۷٫۵٪) || [[کرمانشاه]]، [[مهاباد]]||[[کردها در ایران]]
|-
!۳
| align=right|{{flagicon|IRQ}} [[کردستان عراق|جنوب کردستان غربی]]|| Başûrê Kurdistanê Rojava (South of West Kurdistan)||۷۰٬۰۰۰ (۱۵٪)||۸٬۰۰۰٬۰۰۰–۸٬۵۰۰٬۰۰۰ (۲۵–۲۷٪)||[[اربیل]]||[[کردها در عراق]]
|-
!۴
| align=right|{{flagicon|SYR}} [[کردستان سوریه|غرب کردستان غربی]] || Rojavaya Kurdistanê Rojava (West of West Kurdistan)||۵۰٬۰۰۰ (۲۵٪)||۳٬۰۰۰٬۰۰۰–۳٬۶۰۰٬۰۰۰ (۱۲٫۵–۱۵٪)||[[حسکه]]، [[قامشلی]]||[[کردها در سوریه]]
|- style="background:#9acdff;"
!Total
| align=right|{{flagicon|Kurdistan}} [[کردستان|کردستان بزرگ]]||Kurdistan||۴۳۰٬۰۰۰||۴۴٬۱۰۰٬۰۰۰–۳۶٬۰۰۰٬۰۰۰|| [[دیاربکر|-]]||[[کردها]]
|-
!۵
|- style="background:#9acdff;"
!Total
| align=right|{{flagicon|Kurdistan}} [[کردها]] ||-||۴۳۰٬۰۰۰||۳۷٬۸۰۰٬۰۰۰–۴۶٬۵۰۰٬۰۰۰||[[دیاربکر|-]]||[[جمعیت کردها]]
|}
| 