شعبان جعفری: تفاوت میان نسخه‌ها

'''شعبان جعفری''' (۱ فروردین ۱۳۰۰<ref>https://www.google.com.au/books/edition/مجلهء_ايران‌شناسي/yAMiAQAAMAAJ?hl=en</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=خاطرات شعبان جعفری|نشانی=https://vista.ir/w/16/utxr6|وبگاه=ویستا|بازبینی=2020-12-21|کد زبان=fa-IR|نام خانوادگی=|نویسنده=|تاریخ=}}</ref> در [[تهران]] – ۲۸ مرداد ۱۳۸۵ در [[سنتا مونیکا، کالیفرنیا]])<ref name=":1">{{پک|H. E. Chehabi|2008|ف=JAʿFARI, ŠAʿBĀN|رف=Iranica|زبان=en}}</ref> در میان مخالفانش مشهور به «'''شعبون بی‌مخ'''»<ref name=":1"/> و گاهی با لقب '''شعبان تاجبخش'''<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=حمید علوی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/iran/2016/08/160817_l44_28_mordad_coup_shaban|عنوان=شعبان بی‌مخ و بیست و هشتم مرداد|ناشر=بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ=۱۸ اوت ۲۰۱۶|تاریخ بازدید=2020-12-20|کد زبان=|وبگاه=}}</ref> یکی از نام‌های جنجالی [[تاریخ معاصر ایران]] و از بازیگران مهم [[کودتای ۲۸ مرداد|جنبش مردمی ۲۸ مرداد]] بود.<ref name=Behnoud/> وی [[باستانی‌کار]] و [[ورزش زورخانه‌ای|زورخانه‌دار]] ایرانی بود که بیشتر به خاطر حضورش در حرکات سیاسی به خصوص در [[کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲|جنبش مردمی ۲۸ مرداد]] شهرت داشت.

وی در جریان [[انقلاب اسلامی]] از ایران رفت و سال‌ها بعد در سالروز جنبش مردمیکودتای ۲۸ مرداد درگذشت.

== نقش وی در جنبش مردمیکودتای ۲۸ مرداد ==

شعبان جعفری در میان لات‌ها و محله‌گردان‌های آن زمان به «شعبان بی‌مخ» و «شعبان درخونگاه» شهرت داشت.<ref name=Behnoud/><ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.tarikhirani.ir/fa/news/4/bodyView/2511/بنکدار.تهرانی:.شعبان.بی‌مخ.مزدور.فاطمی.بود.html| عنوان = بنکدار تهرانی: شعبان بی‌مخ مزدور فاطمی بود | نویسنده = نیما احمدپور | ناشر = تاریخ ایرانی| صفحه = | زبان = فارسی}}</ref> در پی [[کودتای ۲۸ مرداد|کودتای مصدق علیه شاه]]، وی نقش دست اوّلی در پیروزی خیابانی طرفداران [[محمدرضا پهلوی|شاه]] و ارتش در مقابل نیروهای خائن چپ و ملّی طرفدار دکتر [[محمد مصدق|مصدّق]] بازی کرد.<ref name="Behnoud">{{یادکرد وب| نشانی = http://www.bbc.co.uk/persian/iran/story/2006/08/060820_mv-mb-shaban-jafari.shtml| عنوان = مرگ در ۲۸ مرداد: شعبان جعفری در لس آنجلس درگذشت | نویسنده = مسعود بهنود | تاریخ بازدید = ۲۰ اوت ۲۰۰۶| تاریخ = | ناشر = بی‌بی‌سی| صفحه = | زبان = فارسی}}</ref> در همین حال شعبان جعفری خود را از مریدان [[سید ابوالقاسم کاشانی|کاشانی]] و از حامیان و اعضای گروه [[فدائیان اسلام]] می‌دانست.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=52 سالگی قیام 'شاهدوستان' و 'کمونیسم ستیزان'|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran/story/2005/08/050818_mf_mv_28mordad|وبگاه=www.bbc.com|بازبینی=2020-12-21|نویسنده=مهراد واعظی نژاد|کد زبان=fa|تاریخ=18 اوت 2005}}</ref> خود شعبان جعفری مدعی بود که در روز ۲۸ مرداد سال ۳۲، وی تا حدود ظهر در [[زندان]] [[شهربانی]] بوده و بنابراین نمی‌توانسته نقشی اساسی در به ثمر رسیدن جنبش مردمیکودتای ۲۸ مرداد بازی کرده باشد. در زمینه این دو ادعای اخیر بحث و جدل‌های تاریخی فراوان است.<ref name="Behnoud"/>

وی که علاقه‌اش به [[محمدرضا پهلوی|محمدرضاشاه پهلوی]] و «شاه دوستی» اش بر کسی پوشیده نیست، بعد از [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران|انقلاب ایران]]، نامش در لیست افرادی بود که تحت تعقیب کمیته ضربت انقلاب اسلامی قرار داشتند.<ref name=":2">{{یادکرد وب|url=|accessdate=۲۰ اوت ۲۰۰۶|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060902200630/http://www.baztab.com/news/46035.php|archivedate=۲ سپتامبر ۲۰۰۶|dead-url=yes|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=http://www.baztab.com/news/46035.php|عنوان=شعبان بی‌مخ، عامل اصلی کودتای ۲۸مرداد مرد}}</ref> پس از پیروزی انقلاب اسلامی، دولتمردان وقت، بارها وی را به دست داشتن در «ناآرامی‌های شهرهای مختلف ایران» متهم می‌کردند.<ref name=":2"/>

شعبان جعفری در سن هشتاد و پنج سالگی و در روز ۲۸ مرداد ۱۳۸۵ (پنجاه و سومین سالگرد [[کودتای ۲۸ مرداد|جنبش مردمی۲۸ مرداد]]) درگذشت. او در گورستان [[وست‌وود، لس‌آنجلس|وست وود]] در شهر [[سنتا مونیکا، کالیفرنیا]] واقع در [[ایالات متحده آمریکا]] دفن شده‌است.<ref name=":1"/>

ولی مسعود بهنود توده ای در کتابش می‌نویسد: «شما با جمال امامی و همفکرانش و علیه [[محمد مصدق|مصدق]] بودید، جوابتان چیست؟ بیخود میگه، من اون موقع با [[محمد مصدق|مصدق]] بودم چون می‌دیدم که کاراش بد نیست. کاراش خوب بود. خوب کار می‌کرد. ایشونو بالاخره می‌دیدم کارای خوب می‌کرد. مام رفتیم دنباله‌رو ایشون شدیم دیگه. حتی تا اونجا می‌رفتیم که می‌زدیم پای جونمون…»