تریاک در ایران: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Mehrdad2021 (بحث | مشارکتها) |
Mehrdad2021 (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱۶:
=== تحدید تریاک ===
تا پیش از سال ۱۲۸۹ خورشیدی هیچ قانونی برای تولید، مصرف یا خرید و فروش تریاک در ایران وجود نداشت و این ماده مخدر یکی از کالاهای صادراتی رسمی کشور بود تا اینکه وزارت مالیه در دوران وزارت [[مرتضی‌قلی صنیع‌الدوله|مرتضی‌قلی خان صنیع‌الدوله]] در صدد نظام‌مند کردن این تجارت و تعیین مالیات برای آن برآمد و لایحه ای با عنوان «تحدید تریاک» به مجلس فرستاد. با طرح این لایحه در مجلس، شماری از نمایندگان کوشیدند با اعمال اصلاحاتی بر آن، مصرف تریاک را در ایران کاهش دهند. قانون تحدید تریاک سرانجام در شش ماده در ۲۱ اسفند ۱۲۸۹ به تصویب مجلس شورای ملی رسید که برای تریاک مالیات تعیین (مثقالی سیصد دینار) و مصرف شیره تریاک را که اعتیادآورتر از خود تریاک است، ممنوع و مصرف کنندگان تریاک را ملزم می کرد پس از مصرف، سوخته تریاک را که از آن شیره تهیه می شد به وزارت مالیه تحویل دهند و برای هر مثقال سه شاهی حق الزحمه دریافت کنند. دولت از این سوخته برای کسانی که قادر به ترک شیره نبودند، این ماده را تهیه می کرد. قانون تحدید تریاک در جهت از میان بردن کامل و تدریجی مصرف تریاک در ایران مقرر می کرد که از دو سال بعد، مالیات تریاک هرساله یکصد و پنجاه دینار افزایش یابد و پس از هفت سال، مصرف شیره به صورت کامل ممنوع و مصرف تریاک تنها به عنوان دارو مجاز شود. با این حال، تولید تریاک در ایران به منظور صادرات ادامه می یافت و حتی تشویق می شد چون این قانون، تریاک صادراتی را از مالیات معاف کرد. <ref>{{یادکرد وب |عنوان=مذاکرات جلسه ۲۲۳ دوره دوم مجلس شورای ملی دوازدهم ربیع‌الاول ۱۳۲۹|نشانی=http://www.ical.ir/ical/fa/Content/4_artmajles1/جلسه-223-صورت-مشروح-روز-سهشنبه-12-شهر-ربیع-الاولى-1329}}</ref>
با وجود وضع این قانون و فشارهایی که هم از خارج برای ممنوع یا حداقل محدود کردن کشت تریاک به ایران می آمد و هم مأموران «اداره تحدید تریاک» برای کسب مالیات به زارعان و فروشندگان می آوردند، تولید و مصرف تریاک در داخل ایران افزایش یافت. در سالهای پایانی دوره قاجار، ایران از تأمین کننده‌های عمده تریاک جهان بود و سالیانه هفت و نیم میلیون تومان از این راه درآمد داشت. این درآمد در سالهای بعد، افزایش یافت. مصرف تریاک در ایران بیش از هر جا در شرق ایران مشهود بود. به گفته عبدالله یاسایی نماینده سمنان و دامغان، در سیستان و خراسان «اغلب عائله‌ها از زن و مرد و اطفال مبتلا هستند به استعمال افیون. ای بسا عائله‌ها که در نتیجه استعمال افیون از هستی ساقط شده‌اند و در تنگنای فقر و وفاقه افتاده، بی‌چاره و پریشان شده، به حدی که مشغول تکدی شده‌اند». رواج شیره‌خانه ها در ایران نیز در سالهای پایانی دوره قاجار از خراسان و سیستان آغاز شد و به تهران رسید». <ref>{{یادکرد وب |عنوان=مذاکرات جلسه ۸۶ دوره پنجم مجلس شورای ملی پنجم قوس ۱۳۰۳ |نشانی=https://www.ical.ir/ical/fa/Content/4_artmajles1/%D8%AC%D9%84%D8%B3%D9%87-86-%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%AD-%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3-%DB%8C%D9%88%D9%85-%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87-%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%85-%D8%A8%D8%B1%D8%AC-%D9%82%D9%88%D8%B3-1303-%D9%85%D8%B7%D8%A7%D8%A8%D9%82-%D8%A8%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D9%88-%D9%86%D9%87%D9%85-%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%A7%D9%84%D8%AB%D8%A7%D9%86%DB%8C-1343}}</ref>
خط ۲۵:
در سال ۱۳۰۷ دولت با به تصویب رساندن قانونی در مجلس، کلیه معاملات و نگاهدارى و فرآوری و حمل و نقل و صدور تریاک را در داخل و خارج کشور به انحصار خود درآورد. کشت تریاک از آن پس مشروط به کسب مجوز از اداره مالیه شد و تریاکی که برداشت می‌شد باستی تنها به این اداره فرخته شود. پس از مصرف تریاک نیز، سوخته آن به بهای مثقالی یکصد دینار از مصرف‌کنندگان خریداریی می‌شد. واردات تریاک کاملا ممنوع شد. بنابر این قانون، دو میلیون تومان بودجه برای تأسیس «مؤسسه انحصار تریاک» در اختیار دولت گذاشته شد. <ref>{{یادکرد وب |عنوان=مذاکرات جلسه ۲۶۱ دوره ششم مجلس شورای ملی نوزدهم تیر ۱۳۰۷ |نشانی=https://www.ical.ir/ical/fa/Content/4_artmajles1/%D8%AC%D9%84%D8%B3%D9%87-261-%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%AD-%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3-%D8%B3%D9%87%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87-19-%D8%AA%DB%8C%D8%B1-%D9%85%D8%A7%D9%87-1307-%D9%85%D8%B7%D8%A7%D8%A8%D9%82-22-%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%85-1347}}</ref>
به پیشنهاد [[سید حسن تقی‌زاده]] که در آن زمان، نماینده تهران در مجلس شورای ملی بود، ماده‌ای به قانون انحصار تریاک افزوده شد که دولت را مکلف می‌کرد از سال ۱۳۰۸ به مدت ده سال، مصرف داخلی را سالیانه ده درصد پایین بیاورد و پس از ده سال، مصرف تریاک در غیر موارد طبى در تمام کشور متروک و ممنوع و فروش تریاک منحصر به داروخانه‌ها، آن هم با نسخه پزشک و برای مصارف طبی موارد شود. بنابر این ماده، دولت همچنین موظف می‌شد پزشک و داروی رایگان برای ترک اعتیاد در دسترس معتادان بگذارد. <ref>{{یادکرد وب |عنوان=مذاکرات جلسه ۲۶۴ دوره ششم مجلس شورای مجلی ۲۶ تیر ۱۳۰۷ |نشانی=https://www.ical.ir/ical/fa/Content/4_artmajles1/%D8%AC%D9%84%D8%B3%D9%87-264-%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%AD-%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3-%D8%B3%D9%87%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87-26-%D8%AA%DB%8C%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%87-1307-%D9%85%D8%B7%D8%A7%D8%A8%D9%82-29-%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%85-1347}}</ref> این ماده از قانون هیچ‌گاه به اجرا درنیامد.<ref name="B">{{یادکرد وب |عنوان=مذاکرات جلسه ۹۶ دوره دوم مجلس سنا ۲۸ تیر ۱۳۳۴ |نشانی=https://www.ical.ir/ical/fa/Content/4_artmajles1/%D8%AC%D9%84%D8%B3%D9%87-96-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87-28-%D8%AA%DB%8C%D8%B1-%D9%85%D8%A7%D9%87-1334}}</ref>
=== ممنوعیت تریاک ===
در سال ۱۳۲۹ طرحی [[جهانشاه صالح]] وزیر بهداری لایحه‌ای برای ممنوعیت کشت خشخاش و تولید تریاک به مجلس سنا داد اما این لایحه متروک ماند تا آن‌که بار دیگر که به وزارت رسید، به دستور شاه در سوم تیر ۱۳۳۴ آن لایحه را دوباره احیا و تقدیم سنا کرد. او همچنین به تصویب هیئت دولت، دوره‌های ترک اعتیاد معتادان به تریاک را در بیمارستان‌ها و مدارس (هنگام تعطیلی) بنا نهاد.<ref name="A">{{یادکرد وب |عنوان=مذاکرات جلسه ۹۲ دوره دوم مجلس سنا سوم تیر ۱۳۳۴ |نشانی=https://www.ical.ir/ical/fa/Content/4_artmajles1/%D8%AC%D9%84%D8%B3%D9%87-92-%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D9%88%D9%85-%D8%AA%DB%8C%D8%B1-%D9%85%D8%A7%D9%87-1334}}</ref>
شمار معتادان کشور در آن سال‌ها بنابر آمار وزارت بهداری بیش از یک و نیم میلیون نفر برآورد می
ممنوعیت تریاک مخالفان جدی داشت که انگیزه آن، عمدتاً درآمد تریاک بود که سالیانه سیصد میلیون تومان نصیب کشور می‌کرد. همچنین اینکه کشت خشخاش به آب و نگهداری چندانی نیاز نداشت و در صورت ممنوعیت کشت آن، محصول دیگری وجود نداشت که بتواند با این ویژگی‌ها جایش را بگیرد. در برخی استان‌ها مانند لرستان، درآمد اصلی کشاورزان از تولید تریاک بود. هرچند عمده این درآمد نصیب مالکان می‌شد، به گونه‌ای که در سالهای بین ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۹ مالکان تریاک را کیلویی ۳۲ تومان از کشاورز می‌خریدند و کیلویی دویست و پنجاه تومان به دولت می‌فروختند اما درآمد دولت از آن از سالی هشتصد هزار تومان بیشتر نمی‌شد. <ref name="B"/>
از آغاز سال ۱۳۲۵ تا پایان سال ۱۳۳۳ دولت ۱۴۱۱۷۷۳ کیلو تریاک از کشاورزان خریداری کرد که ۵۴۴۲۲۹۷۷ تومان وجه آن را مستقیماً به خود کشاورزان پرداخت (میانگین سالیانه هشت و نیم میلیون تومان) در همین مدت، دولت ۹۲۸ تن تریاک به خارج صادر کرد و در برابر آن ۱۴۳ میلیون و ۶۷۵ هزار فرانک فرانسه و ۸۵۶ هزار و ۱۷۲ لیره انگلیس و چهار میلیون و پانصد هزار دلار درآمد به دست آورد.<ref name="B"/>
پس از ممنوعیت کشت خشخاش و مصرف تریاک در سال ۱۳۳۴ شمار معتادان کاهش یافت اما با ورود تریاک از کشورهای همسایه به‌‌ویژه از طریق مرزهای شرقی کشور که ممنوعیتی در آن‌ها وجود نداشت، شمار معتادان دوباره رو به افزایش گذاشت.
| |||