حاسب طبری: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش |
ویژگی پیوندهای پیشنهادی: ۵ پیوند افزوده شد. برچسبها: ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه وظیفه تازهوارد پیشنهادی: افزودن پیوند |
||
خط ۳۸:
'''ابوجعفر محمّد بن ایّوب'''، [[ریاضیدان]] و [[ستاره‌شناس]] ایرانی فارسی‌نویس نیمهٔ دوم سدهٔ ۵ قمری، اهل [[آمل]] [[طبرستان]] بود.<ref>رياحي، محمد امين. مقدمة مفتاح المعاملات. تهران: ۱۳۴۹، ص ۸-۱۰؛ همو. مقدمة شش فصل. تهران: ۱۳۷۱، ۱۶-۱۸</ref>
وي در نيمة دوم سدة پنج قمری بيشتر در آمل به كار رصد ستارگان و پژوهش علمي مشغول بوده و نتايج اين ارصاد را در زيج مفرد خود گرد آورده است.<ref>محمد بن ايوب حاسب طبری. شمارنامه. به كوشش تقی بينش، تهران: ۱۳۴۵</ref> در مورد فعّالیّت علمی او تاریخ‌هایی از قرن چهارم تا هفتم ذکر کرده‌اند. برای مثال، زوتر سال کتابت [[مفتاح المعاملات]]، یعنی ۶۳۲ق را به عنوان تاریخ تألیف آن ذکر کرده‌است. امّا قدیمی‌ترین یادنامه‌ای که از حاسب طبری نام برده، تتمّهٔ صوان الحکمة، تألیف [[ابوالحسن بیهقی]] در تاریخ ۵۶۵ قمری است. نخستین [[رصدخانه]] در حدود سال ۲۱۲ هـ. ق (۸۲۸ م) در [[بغداد]] بنا شد و دو اخترشناس برجسته به نام‌های فضل بن [[نوبخت اهوازی]] و [[محمد بن موسی]] خوارزمی بر آن ریاست داشتند؛ و بعضی‌ها اعتقاد دارند اولین رصدخانه را حاسب طبری آملی بنا کرده‌است.
== آثار ==
خط ۴۶:
[[پرونده:Zije mofrad.JPG|چپ|قاب|برگه‌ای از نسخهٔ خطی زیج مفرد]]
* ''معرفة الاصطرلاب'' مشهور به شش فصل که ظاهراً کهن‌ترین کتاب فارسی در زمینهٔ اسطرلاب است. ابواب کتاب بیست باب [[خواجه نصیرالدین طوسی]] اشتراکات بسیاری با فصول کتاب معرفة الاصطرلابِ حاسب طبری دارد.
* ''کتاب العمل و الالقاب فی معرفة علم الاصطرلاب''، این کتاب تحریر دیگری از [[شش فصل]] است. کتاب العمل و الالقاب بر اساس نسخۀ خطی کتابخانۀ دولتی باربوش برلین [[آلمان]] چاپ شده است
* ''تحفة الغرائب''، کتابی است از مؤلّفی گمنام که نخستین بار، [[جلال متینی]] با ارایهٔ مستنداتی نشان داد مولّف آن حاسب طبری است.
* ''رسالهٔ استخراج اندر شناختن عمْر و هیلاج''
خط ۶۰:
* مفتاح المعاملات، به کوشش محمّد [[امین ریاحی]]، انتشارات [[بنیاد فرهنگ ایران]]، ۱۳۴۹ش
* منزوی، احمد، فهرستوارهٔ [[کتاب‌های فارسی]]، تهران، ۱۳۷۸ش
* رضازادهٔ ملک، رحیم، مقدّمه بر [[زیج]] مفرد، تهران، ۱۳۸۵ش
{{ستاره‌شناسی اسلامی}}
| |||