سیمرغ: تفاوت میان نسخه‌ها

نشان سیمرغ نگاره ایست با ساختاری پیچیده؛ مرغی افسانه‌ای با دُم [[طاووس]]، بدن [[عقاب]] و سر سگ و پنجه‌های شیر در نماره ها و در کتب و نقوش به شکل پرنده های شکاری . نشان سیمرغ در دوره ایران [[ساسانیان|ساسانی]]، بر بسیاری از جامها و ظرفها نقش بسته و شاید نشان رسمی شاهنشاهی ایران بوده باشد.<ref name="دیوار افراسیاب، مارکوس موده">[http://www.orientarch.uni-halle.de/ca/afras/text/w4.htm تفسیر پیکره دیوار افراسیاب، سمرقند، پروفسور مارکوس موده]</ref> نگاره‌های کشف شده بر بخش غربی [[دیوار افراسیاب]]،<ref name="دانشنامه ایرانیکا">[http://www.iranicaonline.org/articles/afrasiab-ii-wall-paintings-2 دیوار افراسیاب، سمرقند، دانشنامه ایرانیکا]</ref> در شهر [[سمرقند]]، شاه یا شاهزاده‌ای را نمایش می‌دهند که همان طرح، همانند جامه [[خسرو ۲|خسرو پرویز]] بر دیوار [[طاق بستان]]، روی جامه اش نقش بسته. پژوهشگر نگاره‌های دیوار افراسیاب، پروفسور [[مارکوس موده]]، (استاد انستیتوی باستان‌شناسی و هنر شرقی دانشگاه مارتین لوتر آلمان) در پژوهش خود یادآور شده که به دلیل وجود این نگاره بر پیکره خسرو بر طاق بستان، ممکن نیست نشانی ساده بوده باشد، او همچنین شبیه بودن کلاه در این دو پیکره را دلیل دیگری بر مهم بودن شخصیت گمنام نقش بسته بر دیوار افراسیاب می‌داند و در ادامه به این نتیجه رسیده که نگاره سیمرغ، به احتمال بسیار پیکر [[یزدگرد ۳|یزدگرد سوم]] آخرین شاه ساسانی را نشان می‌دهد،<ref name="دیوار افراسیاب، مارکوس موده"/> چون تاریخ تقریبی ساخت آن نگاره‌ها با سال‌های پایانی شاهنشاهی ساسانی منطبق، و همچنین از بین یکصد پیکره نقش بسته بر آن دیوار، تنها یک نفر جامه اش به این نشان آراسته‌است. جامه ابریشمی (یا کفتان) دیگری از پایان دوره ساسانی در موزه سرنوچی پاریس با همان نقش به نمایش گذاشته شده. شماری تکه پارچه ابریشمی، کاشی‌ها و ظرفهای سیمین و زرین آن دوران نیز، سیمرغ را در همان قالب و همان نقش نشان می‌دهند.

سیمرغ پس از [[اسلام]] هم در حماسه‌های پهلوانی هم در آثار عرفانی حضور می‌یابد. سیمرغ در شاهنامهٔ [[فردوسی]] دو چهرهٔ متفاوت یزدانی (در داستان [[زال]]) و اهریمنی (در [[هفت خوان اسفندیار]]) دارد. زیرا همهٔ موجودات ماوراء طبیعت نزد [[ثنویان]] (دوگانه پندارانپرستان) دوقلوی متضاد هستند. [[سیمرغ اهریمنی]] بیشتر یک مرغ اژدهاست، فاقد استعدادهای قدسی [[سیمرغ یزدانی]] است و به دست اسفندیار در خوان پنجمش کشته می‌شود. البته عده‌ای این تضاد را برآمده از اختلافات دینی اسفندیار با خاندان رستم می‌دانند. اسفندیار از پیروان دین زردشت است و رستم به عقاید پیشازردشتی ایمان دارد. تقریباً هرآنچه پیش از زردشت اهورایی است، در دین زردشتی، اهریمنی محسوب می‌شود. سیمرغی هم که همیشه به یاری خاندان رستم می‌آید، در خوان پنجم، با هیبتی اهریمنی، مانع اسفندیار و گسترش دین او می‌شود. ناگفته نماند سیمرغ، در دین بهی پسازرتشتی، دوباره وجه مثبت و اهورایی خود را به دست می‌آورد.