آریانا: تفاوت میان نسخه‌ها

'''آریانا''' (Ariana، [[زبان لاتین|لاتین]] شده واژه [[زبان یونانی|یونانی]] ἡ 'Αρειανή؛ تلفظ: آریانِه / Arianē{{رچ}}{{نشانه|۱}}) لفظ باستانیگذشته افغانستان به گفتهٔ [[استرابو]]:<ref>The Columbia Encyclopedia, Sixth Edition, 2008</ref> بخشی از [[افغانستان]] در آن زمان را شامل می‌شده‌است و نیز بخش‌های کوچکی از شرق ایران و قسمتی از پاکستان امروزی. بعدها، در اثر این دگرگونی‌های سیاسی نویسندگانی مانند [[الیان]] از «آریاناهای هندی» به عنوان یک اصطلاح جغرافیایی سخن گفته‌اند. اصطلاح آریانا را [[اراتوستن]] به کار برده و بر آن مبنا؛ (اصطلاح جغرافیایی)، به عنوان یک خط مرزی میان [[سند (رود)|رود سند]] در شرق، [[دریا]] در جنوب، خطی از کرمانیا تا [[دروازه‌های اسکندر|دروازه‌های کاسپین]] در غرب، و [[توروس|رشته‌کوه‌های توروس]] در شمال را همانگونه که استرابو هم تأکید کرده با همان نام، و به صورت یک ملت، در بر می‌گیرد.<ref>[http://www.iranicaonline.org/articles/aria-region-in-the-eastern-part-of-the-persian-empire Ri. Schmitt, 'ARIA', Encyclopaedia Iranica, 1986]</ref>

جغرافیدان یونانی [[اراتوستن]] (۲۷۶–۱۹۴ قبل از میلاد)، که به عنوان مخترع اولین نقشه جهان بر اساس دانش جغرافیایی موجود در زمان خود شناخته شده‌است، قلمرو بزرگی به نام آریانا را شناسایی می‌کند که او بین میان رودانبین‌النهرین و هند قرار می‌دهد. وی رودخانه هند را به عنوان مرز خاوریشرقی آریانا تعریف کرد در حالی که آن را به نام کوه‌های Tauros به شمال محدود می‌کرد. [i] مرز جنوبی آریانا اراتوستن توسط دریا تشکیل شد در حالی که محدوده غربی آن شامل سرزمین‌های بین کارمانیا و دریای خزر بود. [ii]

اما جغرافیدان برجسته یونانی استرابو (۶۴ سال قبل از میلاد مسیح - ۲۴ میلادی) و نویسنده رومی" پلینی"Pliny (23-78 میلادی) مرزهای آریانا را با وضوح خاصی تعریف کردند. [iii] "استرابو"Strabo مرز شرقی خود را به عنوان [[سند (رود)|رودخانه سند]] و مرز جنوبی آن به عنوان اقیانوس هند از دهانه [[سند (رود)|رودخانه سند]] به خلیج فارس توصیف می‌کند. حد غربی آریانا از دو طریق مختلف مشخص می‌شود: در یک مورد با خطی که بین دریای خزر به کارمانیا (کرمان) کشیده شده‌است مشخص می‌شود و در صورت دیگر این مرز به عنوان خط جداکننده پارتیا از رسانه و کارمانیا از پارس مشخص شده‌است. که شامل همهکل یزد و کرمان است، اما فارس را شامل نمی‌شود. [iv] مرز شمالی کوه‌های پاروپامیسوس (هندوکش) است که ادامه توده ای است که مرز شمالی هند را تشکیل می‌دهد. با این حال، استرابو شامل برخی از ایرانیان شرقی، باکتری‌ها و سوگدی‌ها به عنوان بخشی از مردم آریانا که در شمال کوه‌ها زندگی می‌کنند ظاهراً به دلیل وابستگی به زبان آنها است؛ بنابراین گفته می‌شود که آریانا استانهای پارتیا (کشوری بین [[هرات]] و کاسپین)، آریا (هرات)، کارمانیا (کرمان)، باکتریا (بلخ)، مارگیانا (مورگاب - مرو)، هیرکانیا (گرگان)، درنگیانا را تشکیل داده‌است. (سیستان)، گدروزیا (مکران)، آراخوزیا (کندهار بزرگ) و کوه پاروپامیسوس (هندو کوش). [v] این شامل قسمت‌های شرقی فلات ایران، کل افغانستان مدرن، شرق و جنوب ایران، تاجیکستان، بخش‌هایی از ازبکستان، ترکمنستان و شمال غربی پاکستان است.