سد: تفاوت میان نسخه‌ها

<div class="thumb tmulti tleft"><div class="thumbinner" style="width:204px;max-width:204px"><div class="trow"><div class="theader" style="text-align:center;background-color:transparent">سدهای مشهور در جهان</div></div><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:202px;max-width:202px"><div class="thumbimage">[[پرونده:Tarbela_Dam_during_the_2010_floods.jpg|جایگزین=|200x200پیکسل]]</div><div class="thumbcaption">[[سد تربیلا]]، بزرگترین سد خاکریزی شده جهان</div></div></div><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:202px;max-width:202px"><div class="thumbimage">[[پرونده:ThreeGorgesDam-China2009.jpg|جایگزین=|200x200پیکسل]]</div><div class="thumbcaption">[[سد سه‌دره]]، بزرگ‌ترین [[نیروگاه]] جهان در [[چین]]</div></div></div><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:202px;max-width:202px"><div class="thumbimage">[[پرونده:Kariba_dam.jpg|جایگزین=|200x200پیکسل]]</div><div class="thumbcaption">[[سد کاریبا]]، [[فهرست بزرگترین سدها بر پایه ذخیره|بزرگترین سد بر پایه ذخیره]]</div></div></div><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:202px;max-width:202px"><div class="thumbimage">[[پرونده:Grand-Ethiopian_dam.jpg|جایگزین=|200x200پیکسل]]</div><div class="thumbcaption">[[سد نوزایی بزرگ]]، مورد مناقشه [[سودان]] و [[اتیوپی]]</div></div></div></div></div>'''سَد''' یا به [[فارسی]] (و فارسی افغانستان) «'''بَند'''» مانعی است که جریان [[آب‌های سطحی]] یا جریان‌های زیرزمینی را متوقف یا محدود می‌کند. سدها سیلاب‌ها را مهار کرده و از آب ذخیره شده در پشت آنها برای فعالیت‌هایی مانند [[آبیاری]]، [[آب شیر|مصارف انسانی]]، [[منابع آب|استفاده‌های صنعتی]]، [[آبزی‌پروری|پرورش آبزیان]] و کشتیرانی استفاده می‌شود. غالباً همراه با سدها از [[برق آبی|برق‌آبی]] برای تولید برق استفاده می‌گردد. همچنین می‌توان از یک سد برای جمع‌آوری یا ذخیره آب استفاده کرده و سپس این آب به‌طور مساوی بین مکان‌های مختلف توزیع شود. عموماً هدف اصلی ساخت سدها نگهداری آب است، در حالی که از سازه‌های دیگر مانند [[سیلاب‌گیر]] یا [[خاکریز]] برای مدیریت آب یا جلوگیری از جاری شدن آب به مناطق خاصی از زمین استفاده می‌شود. اولین سد شناخته شده [[سد جاوا]] در [[اردن]] است که مربوط به ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد است.

ساخت یک [[برق آبی|نیروگاه برق آبی]] به زمان طولانی برای انجام مطالعات سایت، مطالعات [[آب‌شناسی|هیدرولوژیکی]] و [[ارزیابی اثرات زیست‌محیطیزیست محیطی]] نیاز دارد و در مقایسه با تولید برق مبتنی بر کربن، پروژه‌های مقیاس بزرگی هستند. در هرکشوری تعداد سایت‌هایی که می‌توان از نظر اقتصادی برای تولید برق‌آبی توسعه داد محدود است؛ سایت‌های جدید معمولاً دور از مراکز جمعیتی هستند و معمولاً به خطوط انتقال برق گسترده نیاز دارند. میزان برق تولیدی توسط نیروگاه‌های برق‌آبی می‌تواند توسط عواملی از قبیل تغییرات [[بارندگی]]، تغییر سطح آب‌های زیرزمینی و سطحی، و ذوب [[یخچال طبیعی|یخچال‌ها]] تحت تأثیرتاثیر قرار بگیرد، که برای مقابله با آن باید ظرفیت مخازن سدها را با هزینه اولیه بیشتر، بزرگتر ساخت تا در سال‌های کم‌آب تولید برق دچار مشکل نشود.

نیروگاه‌های برق‌آبی پس از تکمیل، در صورتی که صحیح طراحی شده باشند و به خوبی نگهداری شوند، معمولاًمعمولا منابع نسبت خوب و قابل اطمینانی برای تولید برق محسوب می‌شوند. این نیروگاه‌ها هیچ نوع سوخت و آلایندگی خاصی نداشته و به عنوان یک منبع انرژی تمیز، از [[نیروگاه بادی|نیروگاه‌های بادی]] و [[نیروگاه هسته‌ای|هسته‌ای]] ارزان‌تر هستند.<ref>{{cite web|url=http://en.openei.org/apps/TCDB/|title=Transparent Cost Database – Transparent Cost Database|website=en.openei.org}}</ref> این نیروگاه‌ها نسبت به نیروگاه‌های بادی بسیار آسان‌تر قابل تنظیم برای تولید برق بیشتر برای زمان اوج مصرف هستند.

=== حذف سدهاسد‌ها ===

جریان آب و [[رسوب]] را می‌توان با برداشتن سدها از مسیر رودخانه دوباره برقرار کرد. برداشتن سد زمانی مناسب تلقی می‌شود که سد قدیمی بوده و هزینه‌های نگهداری آن بیش از هزینه حذف آن باشد.<ref name=":30">{{Cite journal|last1=Bellmore|first1=J. R.|last2=Duda|first2=J. J.|last3=Craig|first3=L. S.|last4=Greene|first4=S. L.|last5=Torgersen|first5=C. E.|last6=Collins|first6=M. J.|last7=Vittum|first7=K.|date=2017|title=Status and trends of dam removal research in the United States|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/wat2.1164|journal=WIREs Water|language=en|volume=4|issue=2|pages=e1164|doi=10.1002/wat2.1164|issn=2049-1948}}</ref> برخی از اثرات حذف سد عبارتند از از بین رفتن رسوب ذخیره شده در [[مخزن سد]]، افزایش عرضه رسوب در پایین دست، افزایش عرض و شاخه‌های رودخانه، برقراری مجدد دمای طبیعی آب و شکل‌گیری زیستگاه‌هایی که قبلاً به دلیل وجود سدها در دسترس نبودند.<ref name=":30" />

{{پانویس|۲}}