ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

[[پرونده:Mohammad_Pahlavi_Coronation_(cropped_version).jpg|بندانگشتی|خانوادهٔ سلطنتی ایران هنگام تاج‌گذاری [[محمدرضا پهلوی]] در آبان ۱۳۴۶]]

[[آغاز پادشاهی محمدرضا پهلوی]]، با اشغال ایران در [[جنگ جهانی دوم]] هم‌زمان شد. کمی پس از پادشاهی وی، در آغاز دههٔ ۱۳۲۰، ایران پذیرفت که رسماً در کنار متفقین قرار گیرد و متفقین اعلام کردند، به استقلال و یکپارچگی سرزمین ایران احترام خواهند گذاشت.<ref group="یادداشت">[[کنفرانس تهران]] را ببینید.</ref> با پشتیبانی [[ایالات متحده آمریکا|آمریکا]] و با سیاست نخست‌وزیر وقت، [[احمد قوام|قوام السلطنه]] به حکومت خودمختار در [[آذربایجان]] و [[کردستان]] خاتمه داد. با پیشرفت جهان، در ایران نیز نیاز به فضای سیاسی و رسانه‌ای جدید حس شد و با فرمان محمدرضا پهلوی، تمام زندانیان سیاسی از عفو کامل برخوردار گشته و فضا برای رسانه‌ها بازتر شد؛ در همین حین، [[فهرست حزب‌ها در ایران|احزاب سیاسی در این کشور]] جان گرفته و بر عموم مردم اثر گذاشتند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=آخرین شاهنشاه، [[هوشنگ نهاوندی]]-ایوبوماتی، دادمهر ۱۳۹۲ خورشیدی، بخش دوم، فصل دوم (۱۳۷)}}</ref> با این وجود، اعتراضات فراوانی به شخص محمدرضا پهلوی شد و بخشی از مردم با قدرت داشتن یک «فرد» مخالفت داشتند. حزب‌هایی نیز به ترورهای برنامه‌ریزی‌شده دست زده و به مخالفت با شاه روی آوردند. از مهم‌ترین وقایع دوران محمدرضا شاه، آغاز [[جنبش ملی شدن نفت|جنبش ملی‌شدن نفت]] ایران و قدرت گرفتن [[محمد مصدق]] بود. مصدق که در اوایل جنبش نفت، از حمایت شاه برخوردار بود، پس از [[ملی‌شدن صنعت نفت]] در سال ۱۳۲۹، محبوبیت بسیاری میان مردم کسب کرد. اگرچه، دولت قانونی وی سرانجام با [[کودتای ۲۸ مرداد|کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲]] سرنگون شد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Nikki R. Keddie, Rudolph P Matthee. Iran and the Surrounding World: Interactions in Culture and Cultural Politics University of Washington Press, 2002 p. 366}}</ref>

سازمان اطلاعات و امنیت کشور ([[ساواک]]) تحت فرمان شاه تشکیل شد و وظیفه امنیت داخلی را به‌عهده گرفت<ref>{{پک|Roger Savory|۱۹۹۳|زبان=en|صص=۴۴۷–۴۴۸}}</ref> و در عمل به سرکوب مخالفان داخلی پرداخت.<ref>{{پک|Jonathan White|۲۰۱۲|زبان=en|ص=۲۸۱}}</ref> در سال ۱۳۴۱، محمدرضا پهلوی محبوبیت بالایی کسب کرده بود و اکثریت جامعه با [[انقلاب سفید]] موافق بودند. او برای نزدیکی به مردم؛ به همراه شهبانو از آموزشگاه‌ها، بیمارستان‌ها و خیریه‌ها بازدید می‌کرد. [[اصلاحات ارضی در ایران|اصلاحات ارضی]] و برابری حقوق زنان و مردان، قرار گرفتن ایران در بین مدرن‌ترین کشورهای جهان تا پایان سدهٔ بیستم از اهداف شاه بودند. او تلاش می‌کرد تا ایران را به‌سوی «[[تمدن بزرگ]]» هدایت کند، اصطلاحی که در سال ۱۹۷۲ ابداع شد. [[توسعه اقتصادی]] یک استراتژی کلیدی در جهت نیل به این مقصود بود.<ref>{{پک|Roger Savory|۱۹۹۳|زبان=en|ص=۴۴۹}}</ref> محمدرضاشاه سیاست‌های مدرن‌سازی پدرش را دنبال نمود و توسعه بخشید. از دید توسعه اجتماعی شاه یک انقلابی بود اما هر چقدر که سیاست‌های او انقلابی‌تر می‌شد، مخالفت علما و سایر گروه‌های ذی‌نفع بیشتر می‌شد. با این وجود اصلاحات سیاسی شاه بسیار عقب‌تر از اصلاحات اجتماعی ایران بود.<ref>{{پک|Roger Savory|۱۹۹۳|زبان=en|ص=۴۵۱}}</ref> شاه یکی از پرزرق‌وبرق‌ترین ارتش‌های جهان را در ایران ایجاد کرده بود.<ref>{{پک|Richard W. Cottam|۱۹۸۸|زبان=en|ص=۱۴۳}}</ref> بخش زیادی از درآمد نفتی کشور به تجهیز ارتش اختصاص می‌یافت. به‌طوری‌که سفرهای متعدد به انگلیس و دیگر کشورهای قدرتمند می‌کرد و پس از ایجاد رابطه دوستانه با آن‌ها، به خرید تجهیزات نظامی می‌پرداخت.<ref>{{پک|Ann Gillespie|۱۹۹۵|زبان=en|ص=۱۹۱}}</ref>