فوگ: تفاوت میان نسخه‌ها

اصطلاح فوگ به [[موسیقی قرون وسطی]] برمی‌گردد. فوگ ابتدا به نوعی [[کنترپوان]] [[تقلید (موسیقی)|تقلیدی]] از جمله [[کانن (موسیقی)|کانن‌ها]] که امروزه به‌عنوان [[فرم (موسیقی)|فرمی]] جدا شناخته می‌شود، نامیده می‌شد.{{sfn|Walker|2000|p=۷7}} از فوگ به‌عنوان یک اصطلاح در موسیقی برای اولین بار در سال ۱۳۳۰م، استفاده شد. زمانی که یک تئوریسین موسیقی به نام ژاکوب لیژ{{یاد|dir=ltr|Jacobus of Liege}}، یک اثر خود را به‌نام «موسیقی آینه‌ای» نوشت.{{sfn|Mann|1960|p=۹9}} فوگ از روش [[تقلید (موسیقی)|تقلید]] ظهور کرد، هنگامی که تکرار موسیقی از نت متفاوت دیگری شروع می‌شود.<ref>{{پک|زندباف|۱۳۶۴|ک=فرم در موسیقی|ص=۵۹}}</ref> قبل از [[سده ۱۶ (میلادی)|قرن شانزدهم]]، فوگ در اصل یک سبک بود،{{sfn|Walker|2000|pp=۹–۱۰9–10}} تا این تاریخ آثاری با تکنیک‌هایی شبیه فوگ‌نویسی در قطعات [[موسیقی سازی|سازی]] و [[موسیقی آوازی|آوازی]] و فرم‌هایی چون [[فانتازیا (موسیقی)|فانتزیا]]، [[کاپریس (موسیقی)|کاپریس]]، کانزونا{{یاد|dir=ltr|Canzona}}{{یاد|قطعات آوازی که شبیه قطعات سازی هستند و [[پاساژ (موسیقی)|پاساژهایی]] مانند فوگ دارند.<ref>{{پک|وجدانی|۱۳۷۱|ک=فرهنگ تفسیری موسیقی|ص=۹۶}}</ref>}} و ریچرکار{{یاد|dir=ltr|Ricercare}}{{یاد|«ریچرکار» به معنی جستجوکردن، نوعی فرم پیشرو برای شروع فوگ‌نویسی بود.<ref>{{پک|وجدانی|۱۳۷۱|ک=فرهنگ تفسیری موسیقی|ص=۵۱۵}}</ref><ref>{{پک|زندباف|۱۳۶۴|ک=فرم در موسیقی|ص=۸۰}}</ref>}} یافت می‌شود که تا [[قرن هجدهم]]، فوگ با ترکیبی از این فرم‌های متضاد تکامل یافت.{{sfn|Walker.|2001}}

[[جوزفو زارلینو]] آهنگساز، نویسنده و نظریه‌پرداز در [[موسیقی دوره رنسانس|دورهٔ رنسانس]]، یکی از اولین کسانی بود که تفاوت بین دو نوع کنترپوان‌نویسی در فوگ و کانن (که به‌نام تقلید خوانده می‌شد) را تشخیص داد.{{sfn|Walker|2000|pp=۹–۱۰9–10}} در ابتدا، این امر برای کمک به [[بداهه‌نوازی]] بود ولی در دههٔ ۱۵۵۰م، این شیوه ترکیبی شد. سپس روش [[پالسترینا]] آهنگساز ایتالیایی است که آثارش بر اساس کنترپوان [[مد (موسیقی)|مدال]]، موسیقی تقلیدی و نوشتار «فوگ مانند» وی مبنای «موتِت»‌ها{{یاد|dir=ltr|Motet}}{{یاد|نوعی موسیقی آوازی مذهبی.<ref>{{پک|وجدانی|۱۳۷۱|ک=فرهنگ تفسیری موسیقی|ص=۳۸۴}}</ref>}} بود.{{sfn|Perkins|1999|pp=۸۸۰–۸۱}} سبکِ پالسترینا در روش‌های تقلیدی و موتِت‌ها از فوگ امروزی متفاوت است و هر متن و موضوعی به‌طور جداگانه معرفی می‌شد، در حالی که سوژهٔ فوگ در فرم جدید، سراسری است. با این حال سبک پولیفونیکِ پالسترینا مورد تأیید کشیشان بود و در کلیسای امروزی نیز اعتبار آن همچنان به قوت خود باقیست.{{یاد|اعتبار و محبوبیت پالسترینا به حدی بود که برخی او را «شاهزادهٔ موسیقی» و برخی دیگر وی را «پدر موسیقی» می‌خواندند.<ref>{{پک|ل-وینک|۱۳۶۶|ک=چگونه خوب بشنویم|ص=۲۵۵}}</ref>}}<ref>{{پک|ل-وینک|۱۳۶۶|ک=چگونه خوب بشنویم|ص=۲۵۶–۲۵۷}}</ref>

در [[قرن بیستم]] آهنگسازان [[موسیقی مدرن|مدرنی]] چون [[موریس راول]]، [[بلا بارتوک]]، [[ایگور استراوینسکی]]، [[شوستاکوویچ]]، [[الیویه مسیان]] و <bdi>[[پی‌یر بولز]]</bdi> آثاری در فرم فوگ خلق کردند. [[ماکس رگر]] و [[فروچو بوزونی]] با الهام از باخ، به فوگ‌نویسی پیچیده برای [[کیبورد (موسیقی)|کیبورد]] ادامه دادند. جنبش‌جنبش [[موسیقی نئوکلاسیک|نئوکلاسیک]] در این دوره نشانگر تجدید قوا و علاقهٔ آهنگسازان اروپایی و آمریکایی به فوگ بود.{{sfn|Walker|2001}}{{sfn|DeVoto|2021}} آهنگسازان قرن بیستم فوگ را به جایگاه برجستهٔ خود بازگرداندند و به اهمیت آن در مقدمهٔ موسیقی، بسط و گسترش، کاربرد در تمامی سازها و قابلیت‌های تکوین آهنگسازی فوگال پی بردند.{{sfn|Graves|1962|p=64}} الیویه مسیان در مجموعه قطعات ''بیست نگاه از عیسای نوزاد''،{{یادچپ|Vingt Regards sur l'enfant-Jésus}} در بارۀ قطعهٔ ششم با نام «همه چیز توسط او ساخته شد»{{یادچپ|Through Him everything was made}} که در فرم فوگ ساخته‌است، اینگونه به ستایش از آن می‌پردازد:<ref dir=ltr>Notes to ''Vingt Regards sur l'Enfant Jésus''. Translator not indicated. Erato Disques S.A. 4509-91705-2, 1993. Compact Disc.</ref>

'''فوگ''' یا '''فوگا'''{{یاد|dir=ltrیادچپ|Fuga}} از ریشه‌ای لاتین و کلمه‌ای قدیمی است و درلغت به معنی فرار، تعقیب، ناپایداری و پرواز (از شاخه‌ای به شاخه‌ای پریدن) است. این کلمه در آثار مصنّفان کهن نیز یافت می‌شود ولی با مفهومی که [[موسیقیدان|موسیقیدانان]] جدیدتر به‌کار برده‌اند متفاوت است.<ref>{{پک|کروبینی|۱۳۶۸|ک=کنترپوان و فوگ|ص=۶۹}}</ref><ref>{{پک|کودکا|۱۳۶۲|ک=فرهنگ اصطلاحات موسیقی|ص=۶۸–۶۹}}</ref> فوگ اوجِ موسیقی کنترپوانتیک به‌خصوص در دورهٔ باروک به‌ شمار می‌آید و بیشتر در این دوره بود که برای [[موسیقی سازی]] رواج یافت و برای سازهایی مانند [[ارگ (ساز)|ارگ]] و [[هارپسیکورد|هاپسیکورد]] مناسب بود، زیرا این سازها بر خلاف [[پیانو]]، با [[شدت (موسیقی)|شدت]] یکسانی به صدا درمی‌آیند و به خوبی تعادل بین بخش‌های کنترپوانتیک و تقلیدی را حفظ می‌کنند.<ref>{{پک|ل-وینک|۱۳۶۶|ک=چگونه خوب بشنویم|ص=۳۷۰-۳۷۱}}</ref>