گرمدشت: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
بدون خلاصۀ ویرایش |
Ardavan123 (بحث | مشارکتها) ویژگی پیوندهای پیشنهادی: ۷ پیوند افزوده شد. برچسبها: ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه ویرایش پیشرفتهٔ همراه وظیفه تازهوارد پیشنهادی: افزودن پیوند |
||
خط ۱:
{{تغییرمسیر|ساوانا}}
[[پرونده:Male lion on savanna.jpg|250px|چپ|بندانگشتی|یک [[شیر (گربهسان)|شیر]] [[نر]] در گرمدشت، آفریقا]]
'''ساوانا''' یا '''گَرمدشت'''<ref name="ReferenceA">واژههای مصوّب فرهنگستان تا پایان دفتر یازدهم فرهنگ واژههای مصوّب</ref> به علفزارهای گرمسیری و نیمهگرمسیری [[منطقه گرمسیری|ناحیه مداری]]، عموماً با درختان و درختچههای پراکنده، بهصورت تکپایهای یا گروهی، گفته میشود. عرصهای که قبلاً جنگل بوده و به دلیل قطع و سوزاندن درختان به گرمدشت تبدیل شدهاست و با سوزاندن مداوم یا سالانهٔ پوشش علفی آن حفظ میشود گرمدشت مصنوعی نامیده میشود.<ref name="ReferenceA"/> گرمدشت سرزمینی وسیع از [[علفزار]] است که در [[آفریقا]] قرار دارد. این بخش تنها دو فصل دارد: یک فصل طولانی [[خشکسالی|خشکسالی]] که در آن علفها و سبزهها، زرد و نیمه مرده میشوند و فصل دیگر فصل کوتاه [[بارندگی]] است که در آن علفها و سبزهها به سرعت سبز میشوند و رشد میکنند.<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = دارلین گایز| نام = | پیوند نویسنده = | عنوان = تازهترین کشفیات دربارهٔ پیدایش و مرگ دایناسورها| ترجمه = بهروزبیضایی| جلد = | سال = ۱۳۸۴| ناشر = انتشارات قدیانی|مکان = تهران| شابک = 964-417-141-1| صفحه = ۸| پیوند = | تاریخ بازبینی =}}</ref> بالغ بر ۲۰٪ از پوشش سطح [[کره زمین]]، ساوانا است.<ref>{{Cite journal|last1=Sankaran|first1=Mahesh|last2=Hanan|first2=Niall P.|last3=Scholes|first3=Robert J.|last4=Ratnam|first4=Jayashree|last5=Augustine|first5=David J.|last6=Cade|first6=Brian S.|last7=Gignoux|first7=Jacques|last8=Higgins|first8=Steven I.|last9=Le Roux|first9=Xavier|date=December 2005|title=Determinants of woody cover in African savannas|journal=Nature|language=En|volume=438|issue=7069|pages=846–849|doi=10.1038/nature04070|pmid=16341012|bibcode=2005Natur.438..846S|s2cid=4344778|issn=0028-0836}}</ref>
در این منطقه درخت [[بائوباب]] و [[خیزران]] نیز میروید؛ همچنین حیوانات درندهای چون: [[شیر (گربهسان)|شیر]]، [[سگ وحشی آفریقایی]] و [[پلنگ]] و گیاهخوارانی مانند: [[فیل]]، [[زرافه]] و [[گورخر]] آفریقایی در علفزارهای ساوان زندگی میکنند. ساوان منطقهٔ علفزارها با درختان تک و منفرد است که در مجاورت جنگلهای استوایی واقع شدهاست. بیشترین وسعت ساوان در قارهٔ آفریقاست. آب و هوای ساوان در تمام طول سال، گرم است و در آن، دو [[فصل خشک]] و مرطوب وجود دارد. ساوان از نظر تنوع جانوری بسیار غنی است. در ساوان، علف خواران تنومند چون گورخر، فیل، زرافه و کرگدن فراوان اند و گوشت خواران درنده، چون شیر از این گیاهخواران تغذیه میکنند. درختان بائوباب از گونههای گیاهی مشهور ساوان هستند.
بر اثر تغییرات اقلیمی ناشی از [[گرمایش زمین]] به دست انسانها، میزان بارش در ۴۰ درصد از [[جنگلهای آمازون]] به حدی پایین آمده که انتظار بدلشدن آن به گرمدشت میرود.<ref>رادیو زمانه: [https://www.radiozamaneh.com/542681 بحران اقلیمی: ۴۰ درصد جنگلهای بارانی آمازون در خطر تبدیل شدن به گرمدشت].</ref>
خط ۱۰:
قبل از اواسط قرن نوزدهم، یعنی زمانی که مفهوم آب و هوای ساوانای گرمسیری مطرح شد، بسیاری از مناظر چمنزار و محیطهای که ترکیبی از درختان، درختچهها و علفها بودند به عنوان ساوانا توصیف میشدند. معنای رایجی که برای توصیف پوشش گیاهی استفاده میشود اکنون با یک معنای ساده و در عین حال گسترده در چارچوب مفهوم اقلیمی در تضاد است <ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://archive.org/details/humanecologyinsa0000unse|عنوان=}}</ref>.
دو عامل مشترک در همه محیطهای ساوانا، تغییرات بارندگی از سال به سال، و آتشسوزی در فصل خشک است.[نیازمند منبع] در قاره آمریکا، به عنوان مثال، در بلیز، در آمریکای مرکزی، پوشش گیاهی ساوانا از [[مکزیک]] تا [[آمریکای جنوبی]] و [[دریای کارائیب]] مشابه است <ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://archive.org/details/imperfectbalance00lent|عنوان=}}</ref>.
در بسیاری از مناطق بزرگ گرمسیری، زیستبوم غالب (جنگل، ساوانا یا علفزار) را نمی توان تنها با آب و هوا پیش بینی کرد، زیرا رویدادهای تاریخی مانند آتش سوزی نیز نقشی کلیدی ایفا می کنند <ref>{{یادکرد وب|عنوان=Savanna Biome|نشانی=https://letstalkscience.ca/educational-resources/backgrounders/savanna-biome|وبگاه=Let's Talk Science|بازبینی=2021-12-20|کد زبان=en}}</ref>.
== منابع ==
* کتاب جغرافیای سال سوم متوسطه [[علوم انسانی]] سال ۱۳۸۸
{{پانویس}}
|