متن‌باز: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
ویژگی پیوندهای پیشنهادی: ۳ پیوند افزوده شد. |
||
خط ۱:
'''متن‌باز'''<ref>'''متن‌باز''' واژهٔ مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی به جای open source در [[زبان انگلیسی|انگلیسی]] است. {{یادکرد وب| نشانی = http://www.persianacademy.ir/fa/wordspdf.aspx| عنوان = فرهنگ واژه‌های مصوّب فرهنگستان: ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۵، بخش لاتین، صفحهٔ ۷۸| تاریخ بازدید = ۲۲ خرداد ۱۳۸۹| تاریخ = | ناشر = وبگاه رسمی فرهنگستان| زبان = فارسی| archiveurl = https://web.archive.org/web/20090803145909/http://www.persianacademy.ir/fa/wordspdf.aspx| archivedate = ۳ اوت ۲۰۰۹| dead-url = yes}}</ref> یا '''منبع‌باز''' {{به انگلیسی|Open source}} یک [[کد منبع]] است که برای اصلاح و توزیع مجدد احتمالی آزادانه در دسترس قرار می‌گیرد. محصولات شامل اجازه استفاده از کد منبع، اسناد طراحی، یا محتوای محصول است. این معمولاً به مدل متن باز اشاره دارد که در آن نرم‌افزار منبع باز یا سایر محصولات تحت مجوز منبع باز به عنوان بخشی از جنبش نرم‌افزار منبع باز منتشر می‌شوند. استفاده از این اصطلاح با نرم‌افزار سرچشمه گرفته‌است، اما فراتر از بخش نرم‌افزار گسترش یافته‌است تا سایر مطالب باز و اشکال همکاری باز را پوشش دهد.
تا پیش از ترویج گستردهٔ این اصطلاح، توسعه‌دهندگان و تولیدکنندگان از انواع عبارات برای توصیف این مفهوم استفاده می‌کردند؛ اما اصطلاح متن‌باز (open source) با ظهور سامانهٔ عمومی، جهانی، و شبکه‌ایِ اینترنت، و نیاز ملازم برای باز تجهیز [[کد مبدأ]]، جا افتاد. بازکردن [[کد مبدأ]]، باعث خود بهبودیِ تنوع در مدل‌های تولید، مسیرهای ارتباط، و جوامع تعاملی شد. متعاقب آن، عبارت «[[نرم‌افزار متن‌باز]]» برای توصیف محیطی که در آن مسائل جدید [[کپی‌رایت]]، [[پروانه (قانون)|پروانه]]، [[دامنه (علوم رایانه)|دامنه]]، و [[مصرف‌کننده]] مطرح شد، به‌وجود آمد. مدل متن‌باز شامل مفهوم دستورکارهای همزمان ولی متفاوت، و رویکردهای متنوع در تولید است که با مدل‌های متمرکزتر توسعه چون آن‌هایی که معمولاً در شرکت‌های نرم‌افزاری تجاری به کار می‌رود، در تضاد است. اصل و عمل عمده در [[توسعه نرم‌افزار|توسعهٔ نرم‌افزار]] متن‌باز، شبه‌تولید بوسیلهٔ دادوستد و همکاری، با محصول نهایی (و مادهٔ منبع) است که بدون هیچ هزینه‌ای در دسترس عموم است.
== منشأ ==
اصطلاح «منبع باز»، همان‌طور که برای توصیف [[نرم‌افزار]] به کار می‌رفت، اولین بار توسط گروهی از افراد در [[جنبش نرم‌افزار آزاد]] مطرح شد که منتقد برنامه سیاسی و [[فلسفه اخلاق|فلسفه اخلاقی]] بودند که در اصطلاح «نرم‌افزار آزاد» آمده‌است و می‌کوشید گفتمان را دوباره تنظیم کند به منعکس کردن موقعیت تجاری تر علاوه بر این، ابهام اصطلاح «[[نرم‌افزار آزاد]]» به عنوان دلسردکننده پذیرش تجارت شناخته می‌شد. این گروه شامل [[کریستین پیترسون]]، تاد اندرسون، لری آگوستین، جون هال، [[مایکل نایمن|سام اوکمن، مایکل تایمن]] و [[اریک ریموند|اریک اس ریموند]] بود. پترسون در نشستی که در [[پالو آلتو، کالیفرنیا]] برگزار شد، در واکنش به اعلامیه [[نت‌اسکیپ|نت اسکیپ]] در ژانویه ۱۹۹۸ مبنی بر انتشار کد منبع برای ناوبر، «منبع آزاد» را پیشنهاد داد. روز بعد [[لینوس توروالدز]] از او حمایت کرد و فیل هیوز از این اصطلاح در مجله [[لینوکس]] حمایت کرد. در ابتدا به نظر می‌رسید که ریچارد استالمن، بنیانگذار جنبش نرم‌افزار آزاد، این اصطلاح را به کار برد، اما بعداً نظر خود را تغییر داد. Netscape کد منبع خود را تحت مجوز عمومی Netscape و بعداً تحت مجوز عمومی Mozilla منتشر کرد.<ref>{{Cite journal|date=2020-10-27|title=Open source|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Open_source&oldid=985765251|journal=Wikipedia|language=en}}</ref>
ریموند به ویژه در تلاش برای رواج اصطلاح جدید فعال بود. او اولین تماس عمومی را برای پذیرش آن در فوریه ۱۹۹۸ با جامعه نرم‌افزار آزاد انجام داد. اندکی بعد، او ابتکار منبع باز را با همکاری بروس پرنس تأسیس کرد.
خط ۱۹:
همکاری باز اصلی اساسی در تولید همتا، همکاری انبوه و ویکینومیک است. این در ابتدا در نرم‌افزارهای منبع باز مشاهده شد، اما در بسیاری از موارد دیگر مانند تالارهای گفتگوی اینترنتی، لیست‌های پستی، جوامع اینترنتی و موارد بسیاری از محتوای بازمانند Creative Commons نیز یافت می‌شود. همچنین برخی از موارد منابع عمومی، مصرف مشارکتی و نوآوری باز را توضیح می‌دهد.
ریله و همکاران همکاری باز را به عنوان همکاری مبتنی بر سه اصل برابری طلبی، شایسته سالاری و خود سازماندهی تعریف کنید. لوین و پریتولا همکاری باز را چنین تعریف می‌کنند: «هر سیستم نوآوری یا تولیدی که متکی به شرکت کنندگان هدف گرا و در عین حال هماهنگ و شل باشد که برای ایجاد یک محصول (یا خدمات) با ارزش اقتصادی با یکدیگر تعامل دارند و آنها را به‌طور یکسان در اختیار عوامل و غیر مشارکت کنندگان قرار می‌دهند.» این تعریف چندین نمونه را ضبط می‌کند که اصول مشابه به هم پیوستند. به عنوان مثال، همه عناصر - کالاهایی با ارزش اقتصادی، [[دسترسی آزاد]] به مشارکت و مصرف، تعامل و مبادله، کار هدفمند و در عین حال هماهنگ نشده - در یک پروژه نرم‌افزاری منبع باز، ویکی‌پدیا یا یک انجمن یا انجمن کاربران وجود دارد. آنها همچنین می‌توانند در یک وب سایت تجاری که مبتنی بر محتوای تولید شده توسط کاربر است، حضور داشته باشند. در همه این موارد همکاری آشکار، هر کسی می‌تواند مشارکت کند و هر کسی می‌تواند آزادانه در میوه‌های مشارکت، که توسط مشارکت کنندگان تعاملی که به‌طور ناهماهنگی هماهنگ شده‌اند، حاصل شود.
یک کنفرانس سالانه که به تحقیق و عمل در زمینه همکاری آزاد اختصاص دارد، سمپوزیوم بین‌المللی ویکی و همکاری آزاد است (OpenSym، ویکی سایم سابق). این گروه طبق وب سایت خود، همکاری آزاد را چنین تعریف می‌کند: "همکاری برابری طلبانه (همه می‌توانند به آن بپیوندند، هیچ مانعی اصولی یا مصنوعی برای مشارکت وجود ندارد)، شایسته سالاری (تصمیمات و وضعیت به جای تحمیل شدن مبتنی بر لیاقت است) و خود سازماندهی (فرایندها) با مردم سازگار شوند تا افراد با فرآیندهای از پیش تعریف شده سازگار شوند). "
| |||