گاه‌شماری شمسی–قمری: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ویرایش عنوان فارسی و افزودن عنوان انگلیسی
جز ویرایش کم
خط ۱:
'''گاه‌شماری شمسی–قمری''' یا '''گاه‌شماری ماهوخورشیدیماه‌وخورشیدی''' {{انگلیسی|Lunisolar calendar}} در بسیاری از فرهنگ‌ها، نوعی [[گاه‌شماری]] (تقویم) است که ماه‌های آن قمری و طول سال آن شمسی می‌باشد و در هر سه سال (و به‌ندرت دو سال) یک بار، یک ماه کبیسه خواهد داشت. این تقویم، علاوه بر [[گام‌های ماه]]، زمان سال شمسی را نیز نشان می‌دهد. اگر سال شمسی براساس [[سال اعتدالی]] محاسبه شود، تقویم شمسی–قمری زمان [[فصل]]‌ها را مشخص می‌کند، و اگر سال شمسی براساس [[سال نجومی]] محاسبه گردد، تقویم [[برج فلکی|برج فلکی‌ای]] را که در آن [[بدر (ماه)|بدر]] رخ می‌دهد پیش‌بینی می‌کند. معمولاً مقرر می‌کنند که تعداد ماه‌های سال عدد ثابتی (۱۲) باشد که در این صورت هر دو یا سه سال تعداد ماه‌ها ۱۳ تا محاسبه می‌شود.
 
[[گاه‌شماری عبری]]، [[گاه‌شماری هندو]]، گاه‌شمار هخامنشی، [[گاه‌شماری بودایی]]، [[گاه‌شماری چینی]]، [[گاه‌شماری کره‌ای]]، [[گاه‌شماری یونانی]]، [[گاه‌شماری بابلی]]، و [[گاه‌شماری سنتی برمه‌ای]] همه تقویم‌های شمسی–قمری هستند.
 
== کبیسه‌گیری ==
در این گاهشماریگاه‌شماری که امتزاج سال شمسی با انتقسام ماه‌های قمری است، لازم می‌آید در هر سه یا دو سال خورشیدی یک ماه کبیسه قمری افزوده شود (هر ۲٫۷ سال شمسی نیاز به یک کبیسه یکماهه قمری است). در یک [[دوره متونی]] که [[متون]] ستاره‌شناس یونانی در ۴۳۰ پیش از میلاد بدستبه دست آوردآورد، هر دوره ۱۹ ساله خورشیدی با ۲۳۵ ماه قمری برابری می‌کند (یعنی با اعمال هفت کبیسه ماه قمری طی هر ۱۹ سال). دورهٔ متونی در بیشتر گاهشماری‌هایگاه‌شماری‌های خورشیدی-مهی (از [[امپراتوری سلوکی|سلوکیان]] و اشکانیان و یهودیان تا بعضی از چینیان) مورد استفاده قرار گرفته‌است. بنا بهبر تفاضل این دو گاهشماریگاه‌شماری به بطورطور معمول در این تقویم در هر گردش ۱۹ ساله، هفت ماه کبیسه (سالهای: ۳ - ۶ - ۸ - ۱۱ - ۱۴ - ۱۷ - ۱۹) اعمال و اضافه می‌شود که دو کبیسه آن دو ساله است. در تقویم یهود از دورهٔ هشت سالهٔ خورشیدی- مهیماه‌وخورشیدی با ۹۹ ماه قمری و سه کبیسه نیز استفاده می‌شده‌است.<ref>گاهشماری ایرانی، موسی اکرمی، دفتر پژوهشهای فرهنگی (۱۳۹۰)، ص ۳۹</ref>
 
در [[کبیسه‌گیری]] 19 ساله از طریق [[گاه‌شماری هجری قمری هلالی|ماه‌های قمری هلالی]] با ۱۲۶ دوره (دورهٔ آخر ۲۰ ساله با کبیسه سال ۲۰ بجای سال ۱۹) طی چرخه ی ۲۳۹۵ ساله هماهنگی دقیقتریدقیق‌تری با سالهایسال‍‌های خورشیدی حفظ می‌شود.<!-- کبیسه‌گیری دیگر این تقویم می‌تواند با همان گردش ۱۹ ساله با ۳۴۲ دوره یکنواخت با حذف آخرین کبیسه (طی چرخه ۶۴۹۸ ساله) باشد. -->
 
در کبیسه‌گیری ۱۹ ساله از طریق [[گاه‌شماری هجری قمری قراردادی|ماه‌های قمری قراردادی]] با ۱۳۸ دوره (دورهٔ آخر ۲۰ ساله با کبیسه سال ۲۰ بجای سال ۱۹) طی چرخه ی ۲۶۲۳ به دست می آید. طبق تقویم قمری قراردادی برای نمونه سال ۳۸ تا ۵۶ خورشیدی می‌تواند آغاز اولیننخستین دوره و سال ۱۳۸۷ تا ۱۴۰۵ دورهٔ کنونی کبیسه‌گیری متوازن ۱۹ ساله باشد. سال ۵۰ خورشیدی که تقریباً با یک ماه قمری آغاز می‌شود نقطه اتکایی محاسبه این چرخه خواهد بود. سال ۲۶۶۰ خورشیدی آخرین سال این چرخه خواهد بود که کبیسه است.
 
در تقویم بابلی به نوعی در نیمه یا پایان هر سه سال ماه کبیسه اعمال می‌شده‌است اما در درازمدت کبیسه‌گیری مشخصی به دست نیامده است. در دوره بابلی نو دوره کبیسه‌گیری ۹ یا ۱۹ ساله اعمال می‌شده‌است. بنظربه نظر می‌رسد در ایران اولیننخستین بار در زمان خشایارشاه کبیسه‌گیری ۱۹ ساله اعمال می‌شده‌است.<ref>https://nbsh.basu.ac.ir/article_2730_7b31418b495c374121b4170f05667328.pdf</ref>
 
== جستارهای وابسته ==