فرهنگستان ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Mandro (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
Mandro (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱:
{{ویکی سازی}}
{{بدون منبع}}
'''فرهنگستان ایران''' نام، نهادی بود که در دوره۲۹ اردیبهشت [[رضاشاه]]۱۳۱۴ برای اصلاح زبان و خط فارسی تشکیلتأسیس شد و تا سال ۱۳۳۳ فعالیت کرد. آن را «فرهنگستان اول» نیز نامیده‌اند.
 
[[وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه]] اساسنامه فرهنگستان را در شانزده ماده تنظیم کرد که به تصویب هیئت وزرا رسید. در ۲۹ اردیبهشت ۱۳۱۴، [[رضاشاه]] فرمان تشکیل فرهنگستان ایران را صادر کرد. ریاستوظایف فرهنگستان،فرهنگستان طبق اساسنامه عبارت بود از «ترتیب فرهنگ به ترتیب،قصد برعهدهرد اینو اشخاصقبول بود:لغات [[محمدعلیو فروغی]]اصطلاحات (اردیبهشتدر ۱۳۱۴)،زبان [[حسنفارسی، وثوق]]اختیار (آذرالفاظ ۱۳۱۴)،و [[علی‌اصغراصطللاحات حکمت]]در (اردیبهشتهر ۱۳۱۷)،رشته‌ [[اسماعیلاز مرآت]]رشته‌های (مردادزندگانی، ۱۳۱۷)،پیراستن [[عیسیزبان صدیق]]فارسی (مهراز ۱۳۲۰)،الفاظ بارنامتناسب دیگرخارجی، محمدعلیتهیه فروغیدستور (آذرزبان، ۱۳۲۰)جمع آوری لغات واصطلاحات پیشروان و [[حسینصنعتگران سمیعی]]و (ادیب‌السلطنه)الفاظ (۱۳۲۱)و اصطلاحات قدیمی و اشعار و امثال و قصص و نوادر و ترانه‌ها و آهنگ‌های ولایتی، هدایت افكار به حقیقت ادبیات و چگونگی نظم و نثر، تشویق شعرا و نویسندگان در ایجاد شاهكارهای ادبی، تألیف و ترجمه كتب سودمند و مطالعه و اصلاح خط فارسی».
 
ریاست فرهنگستان، به ترتیب، بر عهدهٔ این اشخاص بود: [[محمدعلی فروغی]] (اردیبهشت ۱۳۱۴)، [[حسن وثوق]] (آذر ۱۳۱۴)، [[علی‌اصغر حکمت]] (اردیبهشت ۱۳۱۷)، [[اسماعیل مرآت]] (مرداد ۱۳۱۷)، [[عیسی صدیق]] (مهر ۱۳۲۰)، بار دیگر محمدعلی فروغی (آذر ۱۳۲۰) و [[حسین سمیعی]] (ادیب‌السلطنه) (۱۳۲۱).
اعضای پیوسته فرهنگستان عبارت بودند از: [[ملک‌الشعرای بهار]]، [[علی‌اکبر دهخدا]]، محمدعلی فروغی، [[ابوالحسن فروغی]]، [[سعید نفیسی]]، [[سید نصرالله تقوی]]، [[صادق رضازاده شفق]]، [[بدیع‌الزمان فروزانفر]]، [[علی‌اصغر حکمت]]، [[عبدالعظیم قریب]]، [[حسین گل‌گلاب]]، [[رشید یاسمی]]، [[رهنما]]، [[ادیب‌السلطنه سمیعی]]، صدیق اعلم، [[کاظم عصار]]، فاطمی، [[قاسم غنی]]، [[ابراهیم پورداوود]]، [[عباس اقبال آشتیانی]]، [[محمد حجازی]]، [[محمد قزوینی]]، [[محمد تدین]]، [[مسعود کیهان]]، [[جلال همایی]]، [[غلامعلی رعدی آذرخشی]]، [[احمد بهمنیار]]، [[حسنعلی مستشار]]، [[سرهنگ مقتدر]]، [[مصطفی عدل]]، [[علی‌اکبر سیاسی]]، [[محمود حسابی]].
 
نخستین جلسهٔ فرهنگستان روز دوشنبه ۱۲ خرداد ۱۳۱۴ در عمارت سابق [[دانشكده حقوق]] به ریاست [[محمدعلی فروغی]] (ذكاءالملك) نخست‌وزیر وقت تشكیل شد و تا شهریور ۱۳۲۰ به مدت شش سال به فعالیت پرداخت. در این مدت طرح‌های تازه‌ای در زمینهٔ زبان و ادبیات ریخته شد و تعدادی اصطلاحات فنی و علمی بوسیله فرهنگستان برگزیده و رواج داده شد كه مجموعه‌ای از آن به نام « واژه‌های نو» انتشار یافت.
 
اعضای پیوسته فرهنگستان عبارت بودند از: [[ملک‌الشعرای بهار]]، [[علی‌اکبر دهخدا]]، [[محمدعلی فروغی،فروغی]]، [[ابوالحسن فروغی]]، [[سعید نفیسی]]، [[سید نصرالله تقوی]]، [[صادق رضازاده شفق]]، [[بدیع‌الزمان فروزانفر]]، [[علی‌اصغر حکمت]]، [[عبدالعظیم قریب]]، [[حسین گل‌گلاب]]، [[رشید یاسمی]]، [[رهنما]]، [[ادیب‌السلطنه سمیعی]]، صدیق[[عیسی اعلم،صدیق]]، [[کاظم عصار]]، فاطمی، [[قاسم غنی]]، [[ابراهیم پورداوود]]، [[عباس اقبال آشتیانی]]، [[محمد حجازی]]، [[محمد قزوینی]]، [[محمد تدین]]، [[مسعود کیهان]]، [[جلال همایی]]، [[غلامعلی رعدی آذرخشی]]، [[احمد بهمنیار]]، [[حسنعلی مستشار]]، [[سرهنگ مقتدر]]، [[مصطفی عدل]]، [[علی‌اکبر سیاسی]]، [[محمود حسابی]].
 
اعضای وابسته فرهنگستان عبارت بودند از: [[محمدعلی جمال‌زاده]]، [[فخر ادهم]]، [[کریستن‌سن]] (دانمارک)، [[هانری ماسه]] (فرانسه)، [[یان ریپکا]] (چکسلواکی)، [[منصور بیک فهمی]]، [[علی بیک الجارم]]، [[محمد رفعت پاشا]] (مصر)، [[آرتر پوپ]] (آمریکا)، [[محمد اقبال]] (پاکستان)، [[ربتس وپولووسکی]] (روسیه)، [[ر.ا.نیکلسون]] (انگلستان)، [[هادی حسن]] و [[محمد حسنین هیکل]] (مصر).
 
گروههایگروه‌های فرهنگستان ایران عبارت بودند از: گروه لغت، گروه دستور، گروه اصطلاحات پیشه، گروه کتب قدیم، گروه اصطلاحات ولایتی، گروه راهنما، گروه خط. بعد از مدتی این گروههای هفت‌گانه به گروههای شش‌گانه زیر تغییر یافت: گروه فرهنگ فارسی و واژه‌گزینی و گردآوری واژه‌ها، گروه دستور زبان، گروه جغرافیا، گروه دستور، گروه لغت، گروه کتب قدیم.
 
بیشتر کوشش فرهنگستان صرف انتخاب معادل برای اصطلاح‌ها و واژگان خارجی شد.
 
فرهنگستان ایران، در بهمن ۱۳۱۵ نظام‌نامه‌ای برای "«بازبینی در اصطلاحات علمی"» تصویب و در آن راه و روش و ضوابط معادل‌یابی را تعیین کرد. عملکرد فرهنگستان در این حوزه موفقیت‌آمیز و نتایج مصوبات آن از اقبال عمومی خوبی برخوردار شد. اما برخی اعضای برجسته آن، چون اعتقادی به واژه‌سازی نداشتند، نیازی به فعالیت پی‌گیر احساس نکردند. کمیسیونهاییکمیسیون‌هایی نیز که برای تهیه فرهنگ و دستور زبان و مطالعه در اصطلاحهایاصطلاح‌های جغرافیایی و نشر متون قدیم در آن تشکیل یافت، دستاورد قابل توجهی نداشت. رفته‌رفته فرهنگستان اول دچار رکود شد و موقتاً در ۱۳۱۷ به مدت یک هفته منحل گردیدگردید، و،و پس از بازگشایی مجدد،مجدد تا ۱۳۲۰،۱۳۲۰ به ریاست اسماعیل مرآت فعالیت داشت.
 
از ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۲، کار زبان‌پیرایی و واژه‌سازی فرهنگستان متوقف شد و فعالیت آن سازمان بیشتر جنبه ادبی و تحقیقی داشت. فرهنگستان ایران رسماً در سال ۱۳۳۳ رسماً تعطیل شد.
 
از عملکردهای این فرهنگستان، به تصویب رساندن ۲۰۰۰ واژه تا سال ۱۳۲۰ بود. همچنین نامه فرهنگستان در سال ۱۳۲۲ منتشر شد. از این نشریه، به سردبیری [[حبیب یغمائی،یغمایی]]، در سال اول چهار شماره، در سال دوم (۱۳۲۴) دو شماره، در سال سوم دو شماره، در سال چهارم یک شماره و در سال پنجم (۱۳۲۶) یک شماره منتشر شد. تأسیس انجمن ادبی فرهنگستان به ریاست ملک‌الشعرای[[ملک‌الشعرا بهار]] و تشکیل کمیسیونهایکمیسیون‌های زبان‌شناسی، باستان‌شناسی، قواعد و دستور زبان، تئاتر، موسیقی و ترانه‌ها نیز از جمله فعالیتهای دیگر این دوره بوده است.
 
== فرهنگستان‌های بعدی ==
* [[فرهنگستان زبان و ادب فارسی]]
 
== منبع ==
 
* فرهنگستان اول و دشواريـهای وضع و ترويـج واژه‌های نو، نشر دانش، سال دوازدهم، شماره يـک /آذر و دی ۱۳۷۰
 
 
[[رده:زبان فارسی]]