خیرالنساء بیگم: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
ویژگی پیوندهای پیشنهادی: ۲ پیوند افزوده شد.
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳:
reign-type=حکمرانی|
reign= ۱۵۷۷ – ۱۵۷۹|predecessor=ندارد|successor=[[حمزه میرزا]]|birth_date=۱۵۴۸ میلادی|birth_place=[[بهشهر]]، [[طبرستان]]|death_date=۲۷ ژوئیه ۱۵۷۹ (۳۰ سال)|death_place=[[قزوین]]، [[امپراتوری صفوی]]|burial_place=[[حرم معصومه]]، [[قم]]|consort=yes|spouse=[[شاه محمد خدابنده]]|issue=[[حمزه میرزا]]{{سخ}}[[شاه عباس یکم]]{{سخ}}تهماسب میرزا{{سخ}}ابوطالب میرزا{{سخ}}شاه بیگم|religion=[[اسلام]]، [[شیعه]]|ful name=|full name='''مهدعلیا خیرالنساء بیگم'''|father=[[میرعبدالله خان ثانی]]|mother=فخرالنساء بیگم|house=[[مرعشیان]] (هنگام تولد){{سخ}}[[صفویان]] (هنگام ازدواج)|succession1=[[ملکه ایران]]|reign-type1=حکمرانی|reign1= ۱۵۷۷ – ۱۵۷۹|predecessor1=[[پری‌پیکر بیگم]]|successor1=[[فخرجهان بیگم]]}}
'''خیرالنساء بیگم''' یا '''مهدعلیا،''' (تولد حدود ۱۵۴۸ در [[بهشهر]]، [[طبرستان]] – درگذشته ۲۷ ژوئیه ۱۵۷۹ در [[قزوین]]، [[ایران صفوی]]) [[شاهدخت]] [[مرعشیان]]، [[ملکه همسر]] [[شاه محمد خدابنده]] و همچنین مادر [[شاه عباس اول|شاه عباس یکم]] در دوران [[ایران صفوی|صفویان]] بود. او به مدت دو سال شخصاً به نام خود امپراتوری صفوی را اداره می‌کرد و در تمام مجالس و جلسات حکومتی حضور و فرمان رسمی شاهی داشت.
 
== آغاز زندگی ==
خط ۹:
 
== نفوذ سیاسی ملکه ==
پس از کشته شدن [[شاه اسماعیل دوم]]، برادرش خدابنده به پادشاهی رسید. خدابنده مبتلا به ضعف بینایی شدید بود و در صلاحیتش برای پادشاهی تردید جدی وجود داشت اما با کمک و حمایت خواهرش [[پری خان خانم]] به این مقام دست یافت. پری خان خانم متحدانی از [[قزلباش‌ها]] داشت و بر این باور بود که با به قدرت رسیدن خدابنده قدرت اصلی در دستان خود او خواهد بود. با قدرت گرفتن پری خان خانم و حمایت قزلباشان از او وزیراعظم،وزیر اعظم، میرزا سلمان جابری اصفهانی که بوسیله [[شاه طهماسب]] بر سرکار آمده بود و چندان مورد عنایت شاهزاده خانم نبود، به بهانه احترام به شاه جدید و در واقع از ترس جانش پایتخت، [[قزوین]]، را ترک گفت. هنگامیکه وزیر اعظم وارد [[شیراز]] شد، مهدعلیا او را مردی آگاه به امور و وقایع پایتخت و متحدی بالقوه برای رسیدن به اهدافش یافت چراکه میرزا سلمان جابری اصفهانی نیز همچون ملکه به یک خانواده اشرافی ایرانی متعلق بود و ارج و قربی در میان قزلباشان نداشت.
 
با اتحاد وزیر اعظم و ملکه، [[میرزا سلمان جابری اصفهانی]] بار دیگر مقام برتر خود را در زمان شاه جدید نیز به دست آورددست‌آورد و شاهد تنزل موقعیت دشمن خویش پری‌خان خانم گردید. پری‌خان خانم در مدتی بسیار زیاد کوتاه بعد از ورود شاه و ملکه جدید به دربار قزوین اقتدار و نفوذ بیش از حدش را از دست داد و در همان شب، به سرعت به قتل رسید. با این همه میرزا سلمان جابری اصفهانی نیز به تدریج قدرت و نفوذی که پریخان خانم روزی صاحبش بود را به ملکه واگذار کرد. خیرالنساء بیگم پذیرای نفوذ کم و بیش غیرمستقیم در جریان امور نبود و به جای آن علناً همه مسئولیت‌های اساسی را خود برعهده گرفت که مخصوصاً شامل انتصاب و عزل افسران عالی‌رتبه و بالاترین مقامات امپراتوری می‌شد. این افسران و مقامات بجایبه‌جای حضور در دربار عام سلطنتی، هر روز از صبح تا شب به در [[حرم‌سرا|حرمسرا]] می‌آمدند تا عریضه‌ها و نامه‌های مهم از سراسر امپراتوری را به ملکه برسانند و فرامین ملکه را دریافت کنند و در آنجا احکام درباری صادر و مهر می‌شد. به مدت بیش از یکسال امور حکومتی بر این روال رتق و فتق می‌شد و این امر باعث بروز اختلافات شدید بین او و سران قزلباش شد.<ref>تاریخ ایران کمبریج، جلد ششم، صفویان، انتشارات جامی، صفحات ۷۰ و ۷۱</ref>
 
== توطئه و قتل ملکه ==