آبخوان: تفاوت میان نسخه‌ها

'''آبخوان<ref>{{یادکرد فرهنگستان | مصوب=آبخوان | بیگانه=aquifer | بیگانه در فارسی= | حوزه=زمین‌شناسی | دفتر=دوم | بخش=فارسی | سرواژه=آبخوان}}</ref>''' یا '''سفرهٔ آب'''، '''آبزاآ‌ب‌زا'''<ref>{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی = جعفری|نام = عباس| پیوند نویسنده = | عنوان = فرهنگ گیتاشناسی| ترجمه = | جلد = | سال = ۱۳۶۲| ناشر = مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی|مکان = تهران| شابک = | صفحه = ۴|پیوند=https://gitashenasi.com/فرهنگ-گیتاشناسی| تاریخ بازبینی = ۲۵ فروردین ۱۳۹۹}}</ref> یا '''آبخوان<ref>{{یادکرد فرهنگستان | مصوب=آبخوان | بیگانه=aquifer | بیگانه در فارسی= | حوزه=زمین‌شناسی | دفتر=دوم | بخش=فارسی | سرواژه=آبخوان}}</ref>''' {{به انگلیسی|aquifer}} قسمتی از پوستهٔ [[زمین]] است که سوراخ‌ها یا خلل و فرج سنگ‌های آن از آب مملو و اشباع شده باشد. معمولاً منافذ و سوراخ‌های سنگ‌ها بر اثر بارندگی‌های ممتد از آب پر شده و با رسیدن به سطح غیرقابل تراوشی مانند سنگ‌های [[رسی]] در همان‌جا متوقف می‌گردد و به شکل چشمه‌سارهای مختلفی در سطح زمین آشکار می‌شود. بدیهی است متناسب با خارج شدن آب از این [[چشمه|چشمه‌ها]]‌ها سطح [[آب‌های زیرزمینی]] افت کرده و پائین می‌رود. قاعدتاً سطح آب‌های زیرزمینی در فصل‌های مرطوب بالا آمده و برعکس در فصل‌های خشک پائین می‌رود ولی هیچگاه از سطح معینی بالاتر یا پائین‌تر نخواهد رفت. پائین‌ترین سطح آب زیرزمینی هر منطقه را سطح آب دائمی آن منطقه می‌نامند.<ref>{{پک|جعفری |۱۳۶۳|ک=فرهنگ گیتاشناسی (اصطلاحات جغرافیائی)|ص=۷۹}}</ref>

برای منشأ آب‌های زیرزمینی تئوری‌های متعددی بیان گردیده استگردیده‌است که از همه مهمترمهم‌تر تئوری نفوذ آب در زمین است. قسمت بزرگی از آبی که به صورت برف و باران به زمین می‌رسد در زمین نفوذ کرده و پس از برخورد با سنگ‌ها و طبقات غیرقابل نفوذ مخازن آب‌های زیرزمینی را می‌سازند. این تئوری را نخستین بار فیزیکدانی فرانسوی به نام ماریوت، در قرن ۱۸ میلادی بیان گردید و پس از چندی لومونوسوف آن را تأیید کرد. با این توصیف که [[ترکیب شیمیایی]] این آب‌ها پس از نفوذ در زمین ثابت نمی ماندنمی‌ماند و بر حسب سنگی که در آن جریان یافته‌است تغییر می‌یابد.

سرانجام تئوری آب‌های فسیل مطرح می‌شود. در این تئوری آب‌های زیرزمینی نواحی عمیق به باقی‌مانده آب‌های حوضه‌های قدیمی که در زیر رسوبات مدفون شده‌اند ربط داده می‌شود. پس از اظهار نظر آبشناسان ممالک مختلف و بررسی تئوری‌های فوق، قریب به اتفاق متخصصین تئوری اول یعنی تئوری آب‌های نفوذی را در مورد آب‌های زیرزمینی قابل قبول می‌دانند.

در صورتی‌که چاه‌های عمیق که از مخازن عمیق ترعمیق‌تر زمین (منطقه اشباعی دائم) آب می‌گیرند مقدار آبشان چندان تغییر نمی‌نماید. به علاوه از نظر بهداشت هم آب چاه‌های عمیق (مخصوصاً در نواحی مسکونی) پاک تر از آب چاه‌هایی است که به مخازن سطحی مربوط می‌شوند. عوارض خارجی سطح زمین باعث می‌شود که سطح ایستایی آب‌های زیرزمینی افقی نباشد. آنان که در مجاورت دره‌ها که نیروی جذب سنگ‌های مخزن کمتر است و از مقاومت در مقابل مسیر جریان آب در داخل زمین کسر می‌شود سطح ایستایی پایین‌تر قرار می‌گیرد، بدین ترتیب سطح ایستایی آب‌های زیرزمینی عموماً در کنار دره‌ها انحنا پیدا می‌کند و تحدب سطح مزبور به سمت بالا می‌رود. همان طوری‌که برجستگی‌های سطح زمین باعث تقسیم [[آب‌های سطحی]] از یکدیگر است، چین خوردگی لایه‌های غیرقابل نفوذ در اعماق زمین هم وسیله جدا بودن حوضه‌هایی از سفره‌های آبدار زیرزمین می‌گردد و باعث می‌شود تغییرات آب یک مخزن در مخزن مجاور مؤثر نباشد.<ref>سایت جامع علمی داکفا/ نویسنده: احسان بهمنی 1394</ref>