داوری همتا: تفاوت میان نسخه‌ها

'''داوری همتا''' یا '''بازنگری بادقت''' یا '''داوری دقیق''' {{به انگلیسی|Peer review}} به روند بازنگری همه‌جانبهٔ مقاله‌های علمی توسط کارشناسان همان رشته گفته می‌شود. کارشناسان آن رشته، پژوهش‌های دریافت شده را بررسی و یافته‌های آن را بررسی می‌نمایند و به پرسش‌های ویژه‌ای که دیگر صاحب‌نظران، مانند مسئولینمسئولان [[ژورنال علمی|مجله]] (معمولاً [[سردبیر]]ان) و خوانندگان کارشناس مطرح می‌کنند پاسخ می‌دهند. سپس داوران همتا، نکته‌های مفیدی در مورد میزان اهمیت، نوآوری، شیوه ارائه نتایج و اعتبار آنها، رعایت اصول اخلاقی، و دیگر ویژگی‌های مقاله‌هایی که داوری می‌کنند مطرح می‌کنند.<ref>{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=Fiona Godlee and Tom Jefferson|نام=|ناشر=Wiley-Blackwell|سال=October 6, 2003|کتاب=Peer Review in Health Sciences}} {{ISBN|0-7279-1685-8|en}} و صفحه ۷، ۶۶، ۷۱ و ۱۴۸</ref>

تا [[دهه ۱۹۹۰ (میلادی)]] بحث داوری همتا مورد مطالعه جدی قرار نگرفته بود.<ref name="BMJ Trish">{{یادکرد وب|نویسنده=Dr Trish Groves|نشانی=http://www.bmj.com/sites/default/files/attachments/resources/2011/07/presentation-1what-do-we-know-about-peer-review.ppt|عنوان=Peer reviewer training part I: What do we know about peer review?|ناشر=BMJ (British Medical Journal)|تاریخ=۲۰۱۱|تاریخ بازبینی=فروردین ۱۳۹۱}}</ref> اگرچه اصطلاح داوری واقعاً برای همه دانشمندان و متخصصان رشته‌ها و موضوعات گوناگون آشنا است، اما به‌ندرت تعریف شده و برای پوشش عملکردهای گوناگون گروه‌های گوناگون استفاده می‌شود. این اصطلاح بیشتر برای توصیف یک سیستم رسمی مورد استفاده قرار می‌گیردکهمی‌گیرد که یک اثر دانشگاهی توسط افرادی به دقت بررسی می‌شود که در تولید آن نقشی نداشته‌اند اما دربارهٔ آن موضوع آگاه هستند. همچنین داوری در مفهومی دیگر برای توصیف فرایند ارزیابی حرفه‌ای توصیف می‌شود که برای ارزیابی عملکرد یک فرد، گروه، یا بخش، استفاده شده‌است.<ref name="d">{{یادکرد|نویسنده=حیاتی، زهیر|عنوان=نگارش مقاله، گزارش و سایر انتشارات علمی: از انتخاب موضوع تا چاپ‌سپاری|ناشر=چاپار|شهر=تهران|تاریخ=۱۳۸۶}}</ref>

کَس یا کَسانی که به عنوان داور همتراز انتخاب می‌شوند باید تا جای ممکن در زمینه علمی مربوطه،مربوط، توانا و مجرب باشند و فاقد هرگونه [[تعارض منافع]] شناخته شده در زمینه مقاله مورد داوری باشند.<ref name="آرامش">{{یادکرد وب|نویسنده = دکتر کیارش آرامش و همکاران|نشانی = http://hbi.ir/ethics/aeeinnameh/publication_guideline.pdf|عنوان = راهنمای کشوری اخلاق در انتشار آثار پژوهشی علوم پزشکی|ناشر = دانشگاه علوم پزشکی تهران|تاریخ = ۱۳۸۸|تاریخ بازبینی = ۱۳۹۱|archiveurl = https://web.archive.org/web/20121101002028/http://hbi.ir/ethics/aeeinnameh/publication_guideline.pdf|archivedate = ۱ نوامبر ۲۰۱۲|dead-url = yes}}صفحهٔ ۱۵</ref> در داوری همتا، داور باید به نقاط قوت و ضعف مقاله توجه کند و در صورت امکان، راهکارهایی را برای رفع اشکالات موجود توصیه نماید.<ref name="آرامش"/> داوران همتا، انتظار دارند که مقاله ارائه شده، مهم، دست اول، و غیرتکراری بوده و به خوانندگانی که مجله را می‌خوانند مربوط و در عمل کاربردی باشد؛ همچنین راستگویی نویسنده، ساده و واضح نوشته شدن مقاله و جلب توجه خواننده نیز از موارد مورد انتظار از مقاله‌است.<ref name="BMJ Trish"/> داوری همتا، هم شامل داوری گروه داوران مجله‌های معتبر علمی (داوری درونی) و هم شامل داوری جامعه کارشناسان آن علم (داوری بیرونی) است.<ref name="BMJ Trish"/> داوران و نویسندگان پژوهش باید از برقراری ارتباط با یکدیگر (در رابطه با داوری) در طول فرایند داوری، بدون [[کسب اجازه]] از سردبیر مجله، خودداری کنند.<ref name="آرامش"/> مجله‌های معتبرتر، از داوران نمی‌خواهند که در مورد مقاله اظهار نظر کنند بلکه تنها سؤال می‌کنند که این مقاله را منتشر بکنند یا خیر.<ref name="BMJ Trish"/>