ابوسعید گورکان: تفاوت میان نسخه‌ها

'''اَبوسَعید بن محمد بن میرانشاه بن تیمور'''<ref> {{یادکرد-ویکی|پیوند =http://en.wikipedia.org/wiki/Abu_Sa'id_(Timurid_dynasty)|عنوان =Abu Sa'id (Timurid dynasty)|زبان = انگلیسی|بازیابی = ۲۴ مارس ۲۰۱۰}}</ref> یا '''اَبوسَعیدِ گورَکان''' یا '''میرزا سلطان ابوسعید''' معروف به '''سلطان ابوسعید گورکانی''' (حک‍ ۸۵۴ ـ- ۸۷۳ه‍.ق/ ۱۴۵۰ ـ- ۱۴۶۹ م)، پسر [[میرزا سلطان محمد]]، نوه[[جلال‌الدین میران‌شاه تیموری|میرزا میرانشاه]] و نبیره [[تیمور|امیر تیمور گورکان]] بود که بر [[فرارود]] یا ماوراء‌النهر و [[خراسان]] حکم می‌راند. ابوسعيد پس از [[شاهرخ]] دومين سلطان مقتدر از بازماندگان تيمور است كه بر قسمت وسيعي از متصرفات تيمور از حدود [[مغولستان]] تا [[عراق]] و از [[فرارود]] تا [[سیستان]] و [[قندهار]] حكومت می‌كرد و سلطنت را نه به وراثت بلكه به زور شمشير به دست آورد. او آخرین پادشاه مقتدر [[تیموریان|خاندان تیموری]] در ایران محسوب می‌شود.<ref>دانشنامه جهان اسلام - ابوسعيد گورکان</ref>

در میان کشمکش‌های خاندان تیموری برای تصاحب قدرت، سلطان ابوسعید در ۸۶۳ ه‍.ق پس از غلبه بر لشکریان مشترک [[علاءالدوله]] و [[ابراهیم سلطان]] و [[سنجر میرزا]] (نوهٔ [[عمرشیخ]]) توانست مستقلاً بر خراسان حکومت کند و با مرگِ این مدعیانِ حکومت، سلطان ابوسعید از این رقیبان آسوده خاطر شد و تا مدتها از بازماندگان خاندان تیموری، کسی قدرت مقابله با او را نداشت<ref>دولتشاه سمرقندی، ص ۴۷۵ـ۴۷۶۴۷۵-۴۷۶</ref>.

با کشته شدن [[جهانشاه]] به دست سپاهیان [[اوزون حسن]] [[آق قوینلو]]، اقتدار سلطان ابوسعید با خطری جدّی مواجه شد. اوزون حسن، [[یادگارمحمد]] (نوهٔ [[بایسنقر میرزا]]) را اسماً در آذربایجان بر تخت نشانده بود و خود به نام او حکومت می‌کرد. سلطان ابوسعید در ۸۷۲ ه‍.ق با لشکریان بسیار و امید دریافت کمک از [[شروانشاه]] (فرخ یسار)، به آذربایجان لشکر کشید، سپاهیان وی به سبب سرمای زودرس دچار بی آذوقگی گردیدند و پراکنده شدند و به سبب این خیانت، ابوسعید اسیر اوزون حسن گردید و در ۸۷۳ ه‍.ق کشته شد<ref>اسفزاری، بخش ۲، ص ۲۹۱ـ۲۹۱ ۲۹۸</ref><ref>عبدالرزاق سمرقندی، ج ۲، جزء ۲، ص ۱۳۳۵، ۱۳۳۹، ۱۳۴۹، ۱۳۵۲ـ۱۳۵۳۱۳۵۲-۱۳۵۳</ref><ref>کنتارینی، ص ۳۹</ref>. لشکرکشی به آذربایجان را تنها اشتباه او می‌دانند.

با مرگ سلطان ابوسعید و پایان حکومت هجده سالهٔ او و نیز با قدرت گرفتن اوزون حسن در غرب ایران و عراق عجم، خاندان تیموری با سرعت بیشتری رو به زوال رفت. از سلطان ابوسعید ده پسر باقی ماند اما هیچکدام اقتدار او را نداشتند<ref>واله اصفهانی، ص ۶۴۱ـ۶۴۲۶۴۱-۶۴۲</ref>.

* [http://www.farhangsara.com/fhistory_teymorian1.htm وب‌گاه فرهنگسرا ـ- جانشینان تیمور]

* معین الدین محمد اسفزاری، روضات الجنات فی اوصاف مدینة هرات، چاپ محمدکاظم امام، تهران ۱۳۳۸ـ۱۳۳۹۱۳۳۸-۱۳۳۹ ش

* عبدالرزاق سمرقندی، مطلع سعدین و مجمع بحرین، ج ۲، چاپ محمد شفیع، لاهور ۱۳۶۵ـ۱۳۶۵ ۱۳۶۸