محمد قزوینی: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Shirvanloo (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Shirvanloo (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۳۱:
== زندگی ==
محمد قزوینی در ۱۲۵۶ خورشیدی در [[تهران]] در محله [[دروازه قزوین]] متولد شد. پدرش و اجدادش از اهل قلم و فرهنگ بودند. جد او ملا عبدالعلی قزوینی از دانشمندان [[قزوین]] بود . پدرش ملا عبدالوهاب قزوینی معروف به «ملا آقای قزوینی» اصلا اهل بلوک بشاریات (اکنون [[بخش بشاریات]]) بود که با کوشش شخصی صاحب مرتبه‌ای در دانش و ادب شد و به تهران آمد و در [[مدرسه معیرالممالک]] درس می‌داد . او در عین حال در دارالتالیف و دارالترجمه ناصری در تدوین ''[[نامه دانشوران]]'' شرکت داشت.
پدر محمد قزوینی در ۱۲۶۷ در گذشت . محمد در این زمان دوازده ساله بود و به کمک شمس‌العلما بجای پدر در تدوین ''نامه دانشوران'' شرکت کرد تا کمک معاش خانواده باشد. او [[صرف و نحو]] و [[فقه]] و [[کلام]] و [[حکمت]] را نخست نزد پدر و سپس نزد استادان دیگر مانند شیخ فضل‌الله نوری و میرزا حسن آشتیانی و ملا محمد آملی تحصیل کرد. او از محضر ادیب پیشاوری و شیخ هادی نجم‌آبادی نیز برخوردار شد. در مدرسه معیرالملک حجره‌ای گرفت و [[طلبه]] شد. زیر نظر شمس‌العلما در علوم اسلامی و هیئت و ریاضی و تاریخ و تاریخ ادب و رجال و عروض و قافیه متبحر شد. بعد در [[مدرسه آلیانس
در سال ۱۲۸۳ خورشیدی به دعوت برادر خود که آن زمان در [[لندن]] بود، به قصد دیدار از کتابخانهٔ عظیم لندن و نسخه‌های قدیمی نفیس آن، از راه روسیه و آلمان و هلند رهسپار لندن شد. به گفتهٔ خودش «پس از مشاهدهٔ عظمت کتابخانهٔ آن شهر و تأمل آن‌همه کتب نفیسهٔ نادره از عربی و فارسی و غیره شوق مطالعهٔ آنها چنان بر من غلبه کرد که بی‌اختیار اهل و وطن و خانواده را نمی‌گویم فراموش کردم ولی موقتاً خیال آنها را به کناری گذاردم.»
<ref>بیست مقالهٔ قزوینی، جلد اول، ص ۱۳</ref>
محمد قزوینی دو سال در [[لندن]] اقامت داشت و در این مدت با جمعی از خاورشناسان انگلیسی همچون اِی.اِی.بوان، اِی.جی.الیس، و مشهورتر از همه [[ادوارد براون]] آشنایی یافت. ادوارد براون که سمت ریاست امنای اوقاف گیب را داشت، به او پیشنهاد کرد که کار تصحیح بعضی از کتابهای کهن فارسی را جهت نشر در سلسله انتشارات اوقاف گیب به عهده گیرد. در سال ۱۲۸۵ محمد قزوینی به منظور آغاز کار تصحیح تاریخ [[جهانگشای جوینی]] که بهترین نسخه‌های آن در كتابخانه ملی [[پاریس]] بود عازم آن شهر شد و تا هشت سال بعد در پاریس مشغول به تحقیق بود. در این مدت موفق به نشر جلد اول تاریخ جهانگشای جوینی و آماده كردن جلد دوم آن شد و ضمناً چند مقاله و رساله درباره ادبیات و تاریخ ایران نوشت ، و دو سه متن کهن فارسی را تصحیح كرد. در این دوران با جمعی از خاورشناسان نامدار فرانسوی چون [[کلمان هوار]]، و [[آدریان باربیه دومنار]] مراوده داشت. در خاطرات خود از سال‌های اقامت پاریس از تجدید دیدار با [[علی‌اکبر دهخدا]] نیز یاد می‌کند که مدتی در اوایل [[استبداد صغیر]] جزو مهاجرین ملی در پاریس اقامت داشته است.
<ref>بیست مقالهٔ قزوینی، جلد اول، ص ۱۶</ref>
در سال ۱۲۹۴ که بر اثر جنگ جهانی اول امکان پیشرفت کارهای تحقیقی نبود، به پیشنهاد دوست قدیم خود حسینقلی نواب که به سمت وزیر مختار ایران در [[آلمان]] منصوب شده بود همراه او رهسپار [[برلین]] شد. اقامت او در برلین تا پس از پایان جنگ جهانی و بیش از پنج سال به طول انجامید. در آنجا در انجمنی از ایرانیان تبعیدی مقیم برلین به اسم «کمیتهٔ ایرانی» وارد شد که به سرپرستی [[سید حسن تقی‌زاده]] با مساعدت دولت آلمان تشکیل شده بود و روزنامه كاوه را منتشر می ساخت. از اعضای برجستهٔ این انجمن میرزا فضلعلی آقا مجتهد تبریزی، [[محمدعلی جمالزاده]]، [[محمود غنی‌زاده]]، [[حسین کاظم‌زاده ایرانشهر]]، [[محمدعلی تربیت]] و [[ابراهیم پورداود]] بودند.<ref>بیست مقالهٔ قزوینی، جلد اول، ص ۱۹</ref> محمد قزوینی در این دوران با برخی از خاورشناسان مشهور آلمانی همچون [[یوزف مارکوارت]]، [[ادوارد زاخائو]] ، [[اویگن میتووخ]] و [[مارتین هارتمان]] نیز آشنایی و مراوده یافت.
پس از پایان جنگ جهانی و رفع موانع سفر در سال ۱۲۹۹ به [[پاریس]] بازگشت و کار تصحیح کتاب‌هایی را که نیمه‌كاره مانده بود از سر گرفت. از آن هنگام با مساعدت [[محمدعلی فروغی]] مقرری سالانه‌ای از طرف دولت ایران درمورد او برقرار شد.<ref>بیست مقالهٔ قزوینی، جلد اول، ص ۲۷</ref> همچنین از سوی وزارت فرهنگ مبلغی در اختیار او گذاشته شد كه از بعضی نسخ خطی نفیس عكسبرداری کند و به ایران ارسال دارد، و او جمعاً از ۱۶ كتاب عكس گرفت و همراه با مقدمه‌هایی که برای آنها نگاشته بود به ایران فرستاد.
محمد قزوینی در سال ۱۳۱۸ با توجه به مشكلاتی كه اتباع خارجی مقیم در اروپا به علت بروز جنگ جهانی دوم گرفتار آن شده بودند، تصمیم به بازگشت به ایران گرفت و بعد از سی و شش سال غربت ، در مهر ماه آن سال برای اقامت دایم به ایران بازگشت. در ایران نیز تمام اوقات او صرف مطالعه و تحقیق و تصحیح متون کهن می‌شد. تصحیح [[دیوان حافظ]] با همکاری [[قاسم غنی]] یادگار دورهٔ اقامت او در تهران است.
علامه محمد قزوینی در ۶ خرداد سال ۱۳۲۸ در تهران درگذشت و در [[شاه‌عبدالعظیم]] در کنار مزار [[شیخ ابوالفتوح رازی]] دفن شد. [[محمدتقی بهار]] [[قصیده]] معروف خود را با [[مطلع]]:▼
▲علامه محمد قزوینی در ۶ خرداد سال ۱۳۲۸ در [[تهران]] درگذشت و در [[شاه‌عبدالعظیم]] در کنار مزار [[
[[محمدتقی بهار]] [[قصیده]] معروف خود را در سوگ او سرود که [[مطلع]] آن چنین است:
{{شعر}}
{{ب|از ملک ادب
{{پایان شعر}}
▲[[دانشگاه تهران]] کتابخانه شخصی او را برای [[کتابخانه دانشگاه تهران]] خریداری کرد.
== آثار ==
سطر ۶۳ ⟵ ۶۷:
=== مقالات ===
* بیست مقاله قزوینی، جلد اول (به کوشش [[ابراهیم پورداوود]])، ۱۳۰۷
* بیست مقاله قزوینی، جلد دوم (به کوشش [[عباس اقبال آشتیانی]])، ۱۳۱۳
=== نامه‌ها و یادداشت‌ها ===
* نامه‌های قزوینی به تقی‌زاده (به کوشش [[ایرج افشار]])
* یادداشت‌های
== پانویس‌ها==
{{پانویس}}
== منابع ==
* بیست مقاله قزوینی، جلد اول، ''زندگینامهٔ خودنوشت محمد قزوینی''، ص ۷-۳۰
* از نیما تا روزگار ما ، یحیی آرین‌پور
* مصاحب، غلامحسین، ''دائرةالمعارف فارسی''، شرکت سهامی کتابهای جیبی، تهران ۱۳۵۶
== پیوند به بیرون ==
* [http://www.radiozamaneh.org/morenews/
[[رده:اهالی قزوین]]
[[رده:
[[رده:مصححان اهل ایران]]
[[fr:Mohammad Ghazvini]]
| |||