حاج ایازخان قشقایی: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ربات: اصلاح ی/ک درون پیوندهای درون ویکی |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱:
'''حاج ایاز خان قشقایی''' مشاور و صندوق‌دار [[صولت‌الدوله]] ایلخانی [[قشقایی]] بود. او در [[سفر]] به [[مکه]]، [[مدینه]] و عتبات عاليات، شرح این سفر را نوشته است. سفرنامه او به نام ''[[سفرنامه حاج ایاز خان قشقایی]]'' در سال [[۱۳۸۸]] به کوشش پرویز شاکری در تهران منتشر شد.
وي در سفر [[حج]]،با [[شریف حسین]] سلطان مكه ديدار مي‌كند و در بازگشت از سفر خود، به همراه [[صولت‌الدوله]] و [[رضاخان]] سردار سپه از [[احمدشاه قاجار]] كه از دومين سفر به فرنگ بازمي‌گردد، استقبال مي‌كند. (تولد: ۱۲۸۷ قمري/[[۱۲۴۸]] خورشيدي- وفات: ۱۳۵۸ قمري/[[۱۳۱۸]] خورشيدي)▼
==تبار و نسب==
حاج ايازخان زاده ايل [[قشقایي]] است. تبار او به [[ايل شاملو]] برمي‌گردد كه گروهي از طوايف [[بيگدلي]] (از تركان مهاجر) محسوب مي‌شوند.
ايل شاملو در كنار ساير ايلات و طوايف از جمله تكه‌لو، استاجلو، قاجار، افشار، روملو و زنگنه، بعد‌ها هسته مركزي قواي [[قزلباش]] را تشكيل دادند. قدرت قزلباش ها تا زمان [[شاه عباس]] برقرار بود. وي اندك اندك از تعداد و قدرت آنان كاست و برخي از آنان را از آذربايجان كوچ داد كه بخشي از آنها به ايل [[قشقايي]] پيوسته‌اند.
ابوطالب آقا معروف به «طالب بُويْن قره» كه نَسَب حاج ايازخان به او مي‌رسد، از ايل شاملو است كه به ايل قشقايي وارد شده است. حاج اياز خان فرزند گرجين بيگ و ماه‌زينب مي‌باشد.
تولد حاج اياز خان در سال 1287 قمري/ 1248 خورشيدي است.
==حاج اياز خان و صولت الدوله==
اسماعيل خان [[صولت الدوله]] كه مدتي در زمان ايلخانيگري عبداله¬خان ضرغام¬الدوله (برادر بزرگش)، با اقتدار به عنوان ايلبيگي در مسند قدرت بود، در سال 1324 قمري/ 1284 خورشيدي به عنوان [[ايلخاني]] انتخاب مي‌شود. او به واسطه اعتماد و اطميناني كه به ايازخان دارد او را به عنوان مشاور و معتمد خود برمي‌گزيند.
اياز خان به واسطه كِبَر سنّ نسبت به [[صولت‌الدوله]]، علاوه بر همراهي وي در امور ديواني، گاه در امور خانوادگي او نيز ايفاي نقش مي‌كند. به عنوان نمونه، صولت‌الدوله طي نامه‌اي (احتمالاً) در سال 1303 خورشيدي هنگام راهي شدن به تهران حهت حضور در [[مجلس شوراي ملي]] كه به فرزندش ناصرخان نوشته، حاج ايازخان را به عنوان وكيل و نماينده براي جلب رضايت فاميل و پيشگيري از دلخوري احتمالي در رابطه با ازدواج ناصرخان تعيين مي‌كند.
وي به نيابت از صولت الدوله، مدتي سرپرستي حكومت بهبهان را داشته است.
حاج ايازخان، به مدت بيش از بيست سال (از دوره ايلبيگي شدن صولت الدوله قبل از سال ۱۳۲۰ قمري/ [[۱۲۸۰]] خورشيدي تا زمان آغاز سفر حج در سال ۱۳۴۰ قمري/[[۱۳۰۱]] خورشيدي) در دستگاه [[ایلخانی]]، همواره داراي منصب و قدرت بوده است.
==حاج اياز خان و جنگ جهاني اول==
▲(تولد: ۱۲۸۷ قمري/[[۱۲۴۸]] خورشيدي- وفات: ۱۳۵۸ قمري/[[۱۳۱۸]] خورشيدي)
ايازخان همانند ديگر همگنان خود، طي [[جنگ جهاني اول]] (در سالهاي 1333 قمري/1293 خورشيدي تا 1337 قمري/ 1297 خورشيدي)، در نبرد قشقایي‌ها بر عليه قواي استعمارگر انگليس در خطه جنوب شركت داشته است.
در نبرد سال 1336 قمری/ 1296 خورشیدی، چند خانوار از جمله خانوار حاج اياز خان توسط نيروهاي حامي قواي بيگانه، به اسارت گرفته شده و اموال آنان غارت شد كه با رشادت و پايمردي قشقايي ها به سرعت آزاد شدند.
==سفر به مكه و مدينه و عتبات عاليات ==
حدود چهار سال پس از خاتمه [[جنگ جهاني اول]]، در سال 1341 قمري/ 1301 خورشيدي توفيق سفر [[حج]] و زيارت عتبات عاليات، نصيب حاج‌ايازخان مي‌شود. او در اين سفر، به سبك روزنامه‌اي، سفرنامه اي تدوين نموده كه حائز ارزش تاريخي فراواني است و اولين سفرنامه مكتوب و مستند در ايل قشقايي است.
وي پس از بازگشت از سفر حج، از خدمات ديواني و دستگاه ايلخاني قشقایي كناره‌گيري مي‌كند.
==حاج ايازخان و اعتقادات ديني==
حاج ايازخان پايبند به اعتقادات ديني بوده و با مراجع و روحانيون به نامِ روزگار خود مكاتبه و مراوده داشته عكس ها و نامه هاي ارسالي تني چند از اين بزرگواران، منجمله حضرت آيت‌الله [[حاج شيخ عبدالكريم حائري]] بنيانگذار مدرسه فيضيه قم نمونه بارز اين مدعا مي باشد.
حاج ايازخان باتوجه به باورهاي ديني، در برگزاري مراسم مذهبي در ايل پيشگام بوده است. وي در تعمير اماكن مذهبي نيز كوشا بوده است. علاوه بر تعمير و احياي مسجد روستاي [[ظفرآباد]]، حاج ايازخان به موارد ديگري نيز همت گمارده كه به بيان خود او در كتاب [[سفرنامه حاج اياز خان قشقايي]]، بقعه سيد تاج‌الدين محمد در شهر قير از آن جمله است.
==سالهاي ابتداي حكومت پهلوي و اسكان اجباري==
در اين سال‌ها به دليل مسائل و مشكلات ايل قشقايي و شورش بزرگ اين ايل در سال 1308، حاج اياز خان، علي رغم كناره گيري از دستگاه ايلخاني قشقایي سختي هايي ار تحمل نمود. پس از وفات [[صولت‌الدوله]] در زندان [[رضاشاه]]، حاج‌ايازخان در سال 1313 خورشيدي با توجه به اوضاع سياسي كشور و وضعيت ايل قشقایي، در روستاي ظفرآباد در جنوب شرقي شيراز ساكن مي‌شود.
حاج اياز خان پس از حدود يك سال اقامت در ظفرآباد، در بهار 1314 خورشيدي و با آرام گرفتن نسبي اوضاع سياسي كشور به [[سميرم]] بازمي‌گردد، تا آنكه در زمستان سال 1318 خورشيدي در املاكش در سميرم، جان به جان آفرين تسليم مي‌كند.
آرامگاه او در امامزاده‌اي در داخل شهر سميرم واقع است.
== منابع ==
| |||