معنی عدد "اكتاناکتان" چیست ؟ می دانید كهکه تقریبا اكثراکثر خودروها از موتورهای 4 زمانه بنزینی استفاده می كنندکنند . یكییکی از این 4 مرحله همان مرحله تراكمتراکم است. یعنی زمانی كهکه سیلندر پر از هوا و سوخت را توسط پیستون تحت فشار قرار داده و حجم آن كاهشکاهش می یابد قبل از اینكهاینکه سیستم جرقه زنی اقدام جرقه زدن توسط شمع نماید. مقدار این تراكمتراکم "نسبت تراكمتراکم" خوانده می شود. موتور ها ممكنممکن است نسبت تراكمیتراکمی بین 8 تا 10 داشته باشند. دسته بندی (رتبه بندی ) اكتاناکتان بنزین به ما می گوید كهکه سوخت مورد نظر چه مقدار می تواند متراكممتراکم شود قبل از اینكهاینکه خود به خود منفجر شود. زمانی كهکه مخلوط سوخت و هما قبل از جرقه زنی شمع به علت تراكمتراکم منفجر می شود . در این حالت اصطلاحا می گویند كهکه حالت "ضربه " پیش آمده و مخلوط سوخت و هوا قبل از جرقه زنی منفجر شده . كهکه این ضربه می تواند صدماتی به موتور بزند ( از جمله به گژنپین , پیستون , شاتون و.. ) .بنابراین چیزی نیست كهکه دوست داشته باشید رخ بدهد.سوخت های با اكتاناکتان پایین (مانند بنزین معمولی با اكتاناکتان 87) می توانند كمترینکمترین مقدار تراكمتراکم قبل از انفجار خود به خودی را داشته باشند . نسبت تراكمتراکم موتور شما توسط درجه بندی اكتاناکتان سوختی كهکه شما بایستی به خودرو خود بزنید مشخص می شود. یكییکی از راه های افزایش "اسب بخار " موتور , افزایش نسبت تراكمتراکم است . بنابراین "موتور با كاراییکارایی بالا " یكیک نسبت تراكمتراکم بالا دارد و نیز نیاز به سوخت با اكتاناکتان بالا نیز دارد . از مزیت های نسبت تراكمتراکم بالا این این است كهکه اسب بخار بیشتری بدست می دهد بدون اینكهاینکه اندازه موتور تغییری كندکند یا وزنش زیاد شود . و از معایب آن نیز این است كهکه استفاده از سوخت با اكتاناکتان بالا هزینه بالایی نیز دارد . اسم "اكتاناکتان" از حقیقت زیر ناشی می شود : وقتی شما نفت خام را در پالایشگاه (تصفیه خانه) می شكنیدشکنید. د ر حقیقت شما زنجیرهای كربنیکربنی با طول های متفاوت بدست مىمی آورید. این طول های زنجیری متفاوت می توانند از همدیگر جدا شوند و یا در سوخت های دیگر مخلوط شوند . برای مثال شما ممكنممکن است نام " متان " و "پروپان" و "بوتان" را شنیده باشید. هر سه اینها از هیدرو كربنکربن ها هستند . متان فقط یكیک اتم كربنکربن دارد . پروپان نیز سه اتم زنجیری كربنکربن دارد و بوتان 4 اتم و پنتان 5 اتم و هگزان 6 اتم و هپتان 7 اتم و سرانجام اكتاناکتان 8 اتم كربنکربن دارد. هپتان از نظر نسبت تراكمتراکم ضعیف است و فقط به مقدار كمیکمی متراكممتراکم مىمی شود و بعد از آن نیز خود به خود منفجر مىمی شود . ولی اكتاناکتان از این نظر بسیار خوب است . شما می توانید . شما می توانید آن را بسیار متراكممتراکم كنیدکنید و اتفاقی نمی افتد.بنزین با اكتاناکتان 87 بنزینی است كهکه 87 درصد اكتاناکتان و 13 درصد هپتان دارد. اكتاناکتان نیز در یكیک سطح از نسبت تراكمتراکم خود به خود منفجر می شود و فقط بایستىبایستی در موتورهایی به كارکار رود كهکه نسبت تراكمتراکم آنها از این سطح بالاتر نباشد . در طول جنگ اول جهانی كشفکشف شده بود كهکه مىمی توان یكیک ماده شیمیایی به نام تترا اتیل سرب به بنزین اضافه كردکرد و رتبه اكتاناکتان آن را به صورت قابل توجهی افزایش داد.و این باعث افزایش استفاده از سرب در بنزین مىمی شود . متاسفانه تبعات افزودن سرب به بنزین به قرار زیر است:
• سرب مانعی در مقابل مبدل كاتالیستکاتالیست ایجاد می كندکند و آن را ظرف چند دقیق خراب می كندکند .
• زمین پوشیده از لایه های نازكنازک سرب می شود و سرب نیز یكیک ماده شیمیایی بسیار سمی است كهکه برای انسانها خطرناكخطرناک است.
زمانی كهکه استفاده از سرب در بنزین ممنوع شد. بنزین گرانتر شد چون پالایشگاه دیگر نمی توانست با افزودن سرب درجه اكتاناکتان آن را بالا ببرد.
هواپیماها اما هنوز اجازه دارند كهکه بنزین با سرب بزنند كهکه این نوع از بنزین به Avgas معروف است و عدد اكتاناکتان 100 یا بالاتر عموما در موتورهای با عملكردعملکرد بالای هواپیما استفاده می شود . در مورد Avgas 100 رتبه كاراییکارایی بنزین است و نه درصدی از عدد اكتاناکتان آن . در حقیقت افزودن تترا اتیل سرب سطح تراكمتراکم بنزین را بال می برد و نه عدد اكتاناکتان را.
مهندسان هم اكنوناکنون در تلاشند تا موتورهای هواپیما را بهبود بخشند تا بتواند ز بنزین بدون سرب استفاده كندکند .موتورهای جت هم اكنوناکنون نفت سفید می سوزانند.
