یحیی مشیرالدوله

ميرزا يحيي‌خان مشيرالدوله قزوينی، فرزند ميرزا نبي‌خان امير ديوان قزويني، که دارای القابی چون آجودان مخصوص، معتمدالملک، وزیر مخصوص، و مشیرالدوله بود، از رجال برجسته و نامدار ایران در عصر قاجار بود. وی که شوهر چهارم عزت‌الدوله، خواهر ناصرالدين شاه و بیوه امیرکبیر به شمار می آمد، به مسووليت‌هاي مهمي همچون حكومت عراق و کمره، لرستان و خوزستان، یزد، گیلان، مازندران، فارس و... رسید و مدتی هم وزیر امور خارجه و وزير عدليه بود.

مشيرالدوله برادر میرزاحسین خان سپهسالار، صدراعظم نامی ایران در عهد قاجاریه است.

زندگینامه

یحیی خان در سال 1247 هجری قمری در قزوین متولد شد. پدرش میرزا نبی خان امیر دیوان قزوینی از رجال نامی عصر قاجار بود. میرزا نبی خان در تربیت فرزندان خود تلاش بسیار داشت و در ابتدای سلطنت ناصرالدین شاه قاجار دو فرزند خود، میرزا حسین خان و یحیی خان را برای تحصیل به اروپا فرستاد. میرزا حسین خان به زودی بازگشت، اما یحیی خان در پاریس به یادگیری زبان فرانسه مشغول شد و تا سال 1272 هجری قمری در فرانسه ماند.

یحیی خان پس از مراجعت از فرانسه بعنوان مترجم در وزارت امورخارجه مشغول به کار شد. وی مدتی بعد به نیابت سفارت پطرزبورگ (لنین گراد بعدی) منصوب شد.

در سال 1273 هجری قمری، وی از پطرزبورگ به ایران برگشت و در همین سال میرزاآقاخان نوری، وی را به سمت آجودان مخصوص خود منصوب نمود. پس از عزل میرزاآقاخان نوری در سال 1275 قمری، ناصرالدین شاه، یحیی خان را به سمت آجودان مخصوص و مترجم حضور خود برگزید. وی در سال 1276 قمری، به عنوان مأمور مخصوص به عثمانی سفر کرد و در استانبول نشان خاص شاه ایران را تقدیم سلطان عثمانی نمود و یک سال بعد در مراجعت نیز نشانهایی از جانب سلطان عبدالمجید عثمانی برای شاهزادگان و اعیان دولت ایران آورد.

وی در سال 1278 هجری قمری فرمان ولایتعهدی مظفرالدین شاه و خلعت او را از جانب شاه به تبریز برد.

در سال 1282 هجری قمری، علاوه بر پستهای دیگری که داشت، تحویلداری وجوه صرف جیب شاه نیز به وی محول گردید. همچنین در اواخر سال 1284 قمری به لقب معتمدالملک، ملقب گردید و در سال بعد با خانم عزت الدوله، خواهر تنی شاه ازدواج کرد.

یحیی خان معتمدالملک در سال 1288 قمری به حکومت عراق و کمره منصوب شد و مدتی بعد حکومت لرستان و خوزستان نیز، ضمیمه حکومتش گردید. در سال 1289 قمری به سمت کشیکچی باشی گری شاه معین و در همین سال به حکومت گیلان انتصاب یافت. در سالهای بعد وی به حکومت یزد و سرانجام در سال 1291 قمری، والی فارس شد.

وی پس از مراجعت از ماموریت فارس و تا سال 1294 قمری شغل مهمی نداشت تا در این سال به حکومت مازندران و سپس به جای برادرش که در معیت شاه به فرنگ رفته بود، به کفالت وزارت خارجه و سپهسالاری قشون منصوب شد.

و در سال 1309 ه.ق در سن ۶۲ سالگي فوت كرد. جسد وي طي مراسمي در مشهد به خاك سپرده شد.