ماکیان ایکس یک: تفاوت میان نسخهها
[نسخهٔ بررسینشده] | [نسخهٔ بررسینشده] |
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
جز ربات:تغییر الگو: اعداد جعبه ستاره |
جز ربات: تصحیح جایگذاری کاما، شمارگان هزارگان |
||
خط ۷۳:
| کتاب=Compact Stellar X-ray Sources
| ناشر=Cambridge University Press
| صفحه=p. 159 | شابک= ISBN 0-521-82659-4 }}<small>(یادکرد دست دوم)</small></ref> تولید میکند. ماکیان ایکس یکی از بزرگترین احتمالات برای [[سیاهچاله]] است. این جسم حدود ۸.۷ برابر جرم خورشید، جرم دارد<ref name=iorio/> از آنجایی که هرچه در اطرافش باشد به مشابه این رفتار میکند که در کنار یک سیاهچالهاست. شعاع [[افق رویداد]] آن ۲۶ [[کیلومتر]] محاسبه میشود.<ref>{{یادکرد وب
| =نویسنده=هاروکو | تاریخ=[[۲۸ ژوئن]]، [[۲۰۰۶ (میلادی)|۲۰۰۶]]
| نشانی=http://www.physics.hku.hk/~astro/harko_science.html
خط ۱۰۴:
|نشانی=http://soha-star.blogfa.com/post-9.aspx
|ناشر=گروه سها
|تاریخ بازدید=[[۳ اوت]] [[۲۰۰۸ (میلادی)|۲۰۰۸]]}}</ref> یک جفت [[افشانه فضایی]] به شکل عمودی از دو سر سیاهچاله خارج میشود.<ref>{{یادکرد
| نوسنده=گالو النا
| مقاله=قرص برافزایشی و تولید افشانهها در سیاهچالههای دوتایی پرتو ایکس
خط ۱۱۳:
این سامانه عضو یک مجموعه ستاره به نام ماکیان OB3 است، به معنی اینکه ماکیان ایکس یک حدود پنج میلیون سال قدمت دارد و و تشکیل یافته از ستارهای با جرم بیشتر از ۴۰ برابر [[جرم خورشید]]. اکثر جرم ستارهٔ قدیمی به خاطر از دست دادن پوسته از بین رفتهاست.مرگ این ستاره همراه با یک [[ابرنواختر]] همراه بوده است، نتیجه انفجار این بودهاست که مرکز ستاره به سیاهچاله تبدیل شدهاست.<ref name=science300/>
ماکیان ایکس یک موضوع شرطبندی علمی بین [[استیون هاوکینگ|استفان هاوکینگ]] و [[کیپ تورن|کیپ ثورن]] در سال ۱۹۷۴
| نویسنده=استاف | تاریخ=[[۲۷ فوریه]]،۲۰۰۴ میلادی)
| عنوان=ورود به کهکشان یا راه اصلی؟
خط ۱۲۲:
== کشف و رصد ==
رصد پرتوهای ایکس به اخترشناسان اجازه بررسی پدیدههای آسمانی را میدهد، بلعیدهشدن گازها در سیاهچاله موجب افزایش دمای گازها تا میلیونها درجه [[کلوین]] میشود و بدین جهت پرتوی ایکس تابش میکنند. بهر
| نویسنده=فربرد هریتمن | سال=2002
| فصل=From the ionosphere to high energy astronomy – a personal experience
خط ۱۴۰:
| عنوان=ماهواره اوهارو | ناشر=ناسا
| تاریخ بازدید=2008-05-09
| زبان=انگلیسی}}</ref> اوهارو ۳۰۰ منبع جدید پرتو ایکس را کشف کرد.<ref>{{یادکرد وب
| نویسنده=ریکاردو گیاکونی
| تاریخ=[[۸ دسامبر]]،۲۰۰۲
خط ۱۴۷:
| ناشر=The Nobel Foundation
| تاریخ بازدید=2008-03-24
|زبان=انگلیسی}}</ref> بررسیهای اوهارو نشان داد در ماکیان ایکس یک بیثباتی وجود دارد و در هر چند ثانیه تغییراتی در آن به وجود میآید.<ref>{{یادکرد
| نویسنده=ام.اودا
| مقاله=[http://adsabs.harvard.edu/abs/1971ApJ...166L...1O X-Ray Pulsations from Cygnus X-1 Observed from UHURU]
| ژورنال=The Astrophysical Journal
| سال=۱۹۹۹ | شماره=166 | صفحه=L1–L7
| doi=10.1086/180726 }}<small>(یادکرد دست دوم)</small></ref> این تغییرات سریع این معنی میداد
زایش انرژی به اندازه مساحتی کوچک ۱۰<sup>۵</sup> km، است *<ref>این مسافت معادل حرکت سه ثانیه نور است.</ref> سرعت نور ارتباط بین فضاها را محدود میکند. برای یک مقایسه قطر [[خورشید]] ۱.۴{{چر}}×۱۰<sup>۶</sup> کیلومتر است.
در مدت
| نویسنده=اس باویر
| مقاله=[On the Optical Identification of Cygnus X-1 http://adsabs.harvard.edu/abs/1971ApJ...168L..91K]
خط ۱۷۰:
| سال=1999 | صفحه=91 | ناشر=Springer
| شابک=ISBN 1-85233-165-8 |نقل قول=Eta Cygni is 25 arc minutes to the
west-south-west of this star.}}(ارجاع دست دوم)</ref> BD ۳۴°۳۸۱۵ یک [[ابرغول]] است
لویی وبستر و پائول ماردین، در [[رصدخانه سلطنتی گرینویچ]]،<ref>{{یادکرد
خط ۲۰۳:
| ژورنال=Astrophysical Letters
| سال=۱۹۷۵ | شماره=16 | دوره=1 | صفحه=9–12
}}<small>(ارجاع دست دوم)</small></ref> بررسیهای دقیقتر نشان داد ماکیان ایکس یک تپهای با مدت یک [[میلیثانیه]] از خود بیرون میدهد. این وقفههای منظم نشان داد که ماده در محیط سیاهچاله در حال بلعیدهشدن است. تپهای پرتو ایکس سه ثانیه بعد از سقوط ماده به سمت سیاهچاله ایجاد میشود.<ref name=apj189>{{یادکرد
| نویسنده=آرای روچیلد
| مقاله=[http://adsabs.harvard.edu/abs/1974ApJ...189L..13R Millisecond Temporal Structure in Cygnus X-1]
خط ۲۱۶:
| ژورنال=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society
| سال=2006 | شماره=372 | صفحه=1366–1378
| doi=10.1111/j.1365-2966.2006.10954.x }}<small>(ارجاع دست دوم)</small></ref> به این علت، ماکیان ایکس یک در زمره ستارگانی قرار میگیرد که به آنها [[ریزتپاختر]] میگویند.<ref>{{یادکرد وب
| نویسنده=جیم برینرد | تاریخ=[[۲۰ ژوئیه]]، [[۲۰۰۵ (میلادی)|۲۰۰۵]]
| نشانی=http://www.astrophysicsspectator.com/topics/observation/XRayAGN.html
خط ۲۲۹:
|ژورنال=Astronomy & Astrophysics
| سال=۱۹۹۹ | شماره=343 | صفحه=861–864
}}(ارجاع دست دوم)</ref> از دید زمین، این جسم فشرده هیچ وقت پشت ستاره دیگر نمیرود; به عبارت دیگر، این سیستم دوتایی به هیچ وجه [[گرفتی]] نیست. اگرچه، [[انحراف مداری]] مدار این دو، در بررسیهای سال ۲۰۰۷ ۶.۸±۴۸.۰°
| نویسند=سی.تی بولتون
| مقاله=[http://adsabs.harvard.edu/abs/1975ApJ...200..269B Optical observations and model for Cygnus X-1]
| ژورنال=The Astrophysical Journal
| سال=۱۹۷۵ | شماره=200 | صفحه=269–277
}}<small>(ارجاع دست دوم)</small></ref> فاصله زمین تا این سامانه برابر ۲٬۰۰۰ [[پارسک]] (۶٬۰۰۰[[سال نوری]]) است که توسط قمر مصنوعی [[ابرخس]] اندازهگیری شدهاست، اما در مورد این مقدار شک و تردیدهایی وجود دارد.<ref name=SIMBAD/>
این سامانه، حرکاتی نیز با مجموعه ستارهای به نام ماکیان OB3 دارد که در ۲٬۰۰۰ سال نوری از خورشید قرار دارد.این به معنی این است که HDE 226868، Cygnus X-1 و این [[خوشه ستارگان|مجموعه ستاره ماکیان OB3]] ممکن است در یک زمان و در یک مکان تشکیل شدهباشند. اگر این چنین باشد، عمر این سامانه حدود ۱.۵±۵ میلیون سال است. حرکت HDE 226868 به سوی Cygnus OB3 برابر ۳±۹ [[متر بر ثانیه|کیلومتر بر ثانیه]] است، فاصله این سامانه با مرکز مجموعه ستارگان ۶۰ پارسک است، و ممکن است جاذبهای بین آنها باشد به طوری که این فاصله ممکن است در ۲±۷ میلیون سال پیش در کنار هم بودهباشند که با سن تخمینی مطابقت دارد.<ref name=science300>{{یادکرد
خط ۲۴۹:
| مقاله=The Estimated Distance to Cygnus X-1 Based on its Low-Energy X-Ray Spectrum
| ژورنال=Astrophysical Journal | شماره=167 | صفحه=L15
}}<small>(ارجاع دست دوم)</small></ref> این بازو در نزدیکی [[بازوی کمان]] قرار دارد اما ثابت شدهاست که ماکیان ایکس یک در این بازو نیست،<ref>{{یادکرد وب
| نشانی=http://www.vectorsite.net/tastgal_07.html
| عنوان=7.0 The Milky Way Galaxy
| نویسنده=جرج جیئوبل | ناشر=In The Public Domain
| تاریخ بازدید=2008-06-29
|زبان=انگلیسی}}</ref> با وجود اینکه در کهکشان راه شیری مرز مشحصی بین بازوها وجود ندارد.
=== جرم فشرده ===
خط ۲۶۴:
| سال=۲۰۰۵ | شماره=358 | صفحه=851–859
| doi=10.1111/j.1365-2966.2005.08796.x
}} نکته: برای شعاع و درخشندگی، به جدول یک نگاه کنید ''d''=2 kpc.</ref> در صورتی که با روشهای دیگر ۱۰ برابر جرم خورشید تعیین شدهاست. بررسی دوره تناوب جسم پرتو ایکس مقدار جرمش به طور دقیق برابر۰.۸±۸.۷ جرم خورشید بهدست میدهد. در همه حالات این جسم بسیار مشابه سیاهچالهاست.<ref name=iorio>{{یادکرد
| نویسنده=لورنزو یوریو
| تاریخ=[[۲۴ ژوئیه]]، ۲۰۰۷ | ژورنال=e-print
خط ۲۷۸:
| عنوان=Scientists find black hole's 'point of no return' | ناشر=Massachusetts Institute of Technology | تاریخ بازدید=2008-03-28 | زبان=انگلیسی }}</ref>
تنها گواه وجود افق رویداد در سال ۱۹۹۲ و استفاده [[تلسکوپ فضایی هابل]] از نور [[فرابنفش]] بر میگردد. درخشانی یک سیاهچاله به خاطر آن است که اجرام انبوهی به دور آن میگردند، این سری تپها از طریق [[انتقال به سرخ گرانشی|انتقال به قرمز گرانشی]] تغییر میکنند. که به همین دلیل [[طول موج]]شان زیاد
[[تلسکوپ فضایی چاندرا]] [[خطوط طیفی]] اتم [[آهن]] را در پرتوهای ایکس بررسی کرد نتیجهاش این بود. یک [[سیاهچاله کر|سیاهچاله چرخان]] اجازه میدهد اتمهای در نزدیکی افق رویداد بچرخند اما برای ماکیان ایکس یک هیچ اتمی تا فاصه ۱۶۰ کیلومتری یافت نشد. اگرچه، این جسم ممکن است سیاهچاله باشد، اما این دادهها نشان میدهد این سیاهچاله نمیچرخد.<ref>{{یادکرد گردهمایی | آخر=Miller | اول=J. M.
| مشارکت=Fabian، A. C.; Nowak، M. A.; Lewin، W. H. G. | عنوان=Relativistic Iron Lines in Galactic Black Holes: Recent Results and Lines in the ASCA Archive | عنوانکتاب=Proceedings of the 10th Annual Marcel Grossmann Meeting on General Relativity | مکان=Rio de Janeiro، Brazil | تاریخ=July 20–26، 2003 | نشانی=http://arxiv.org/abs/astro-ph/0402101 | تاریخ بازدید = 2008-03-11 }}<small>(ارجاع دست دوم)</small></ref><ref>{{یادکرد وب | نویسنده=روی استیو | تاریخ=[[۱۷ سپتامبر]]، ۲۰۰۳ | عنوان="Iron-Clad" Evidence For Spinning Black Hole
| ناشر=Chandra press Room | نشانی=http://chandra.harvard.edu/press/03_releases/press_091703.html | تاریخ بازدید=2008-03-11 }}</ref> یا به عبارت دیگر این یک [[سیاهچاله کر]] نیست.<ref name="History">{{یادکرد|فصل=سیاهچالهها|کتاب=[[تاریخچه زمان]]|نویسنده =[[استیون هاوکینگ|استفان هاوکینگ]]|ترجمه=محمدرضا محجوب
|ناشر =شرکت سهامی انتشار|چاپ=اول|شهر=|کوشش=|ویرایش=|صفحه=۱۲۳-۱۲۷|سال=۱۳۸۳|شابک=ISBN 964-5735-19-X}}</ref>
خط ۲۹۰:
==== شکلگیری ====
بزرگترین ستاره در خوشه ستارهای ماکیان OB3 نزدیک به چهل برابر جرم خورشید جرم دارد. جرم این ستاره به سرعت در حال خارج شدن است، این احتمال را به وجود میآورد که از طرف ماکیان ایکس یک در حال جذب شدن است. این ستاره ۳۰ واحد جرم خورشیدی را تا کنون از دست دادهاست. بخشی از جرم از دست رفته ستاره HDE 226868، بسیار شبیه یک طوفان بسیار بزرگ ستارهای است. غنای [[هلیم|هلیوم]] خارج شده از ستاره HDE 226868 نیز گواه سیاهچاله بودن این امر را تایید میکند.<ref>{{یادکرد | نویسنده=فیلیپ پودیلوزسکی | مقاله=[http://arxiv.org/abs/astro-ph/0207153 On the formation and evolution of black-hole binaries] | ژورنال=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society | سال=۲۰۰۲ | دوره=2 | شماره=341 | صفحه=385–404 | doi=10.1046/j.1365-8711.2003.06464.x }}<small>(ارجاع دست دوم)</small></ref> این امکان وجود دارد که ستاره پدر یک [[ستاره]] [[ستاره ولف-رایه|ولف رایت]] باشد، که بخش قابل توجهی از پوستهاش را با یک باد ستارهای قوی از دست دادهاست.<ref name=science300/>
اگر ستاره پدر با یک [[ابرنواختر]] از بین رفته باشد، رصدها باید از جسم مشابهای خبر میدادند که به سرعت در حال خارج شدن باشد.اگرچه این جسم در مدار است، این حاکی از این است که ستاره پدر با انفجار از بین نرفتهاست یا با انفجاری خفیف تبدیل به سیاهچاله شدهاست.<ref name=science300/>
خط ۳۰۷:
| ژورنال=The Astrophysical Journal
| سال=1999 | شماره=611 | صفحه=1084–1090
| doi=10.1086/422209 }}<small>(ارجاع دست دوم)</small></ref> و بزرگترین منبع پرتو ایکس در صورت فلکی [[ماکیان (صورت فلکی)|ماکیان]] است.<ref>{{یادکرد گردهمایی
|اول=محمدتقی
|آخر=میرترابی
خط ۳۱۴:
|تاریخ=زمستان ۱۳۸۳
|ناشر[[مجله نجوم]]
|عنوان=خواص سیاهچالهها}}</ref> پرتوهای ایکس با انرژی پایین در درون قرص برافزایشی ایجاد میشوند، سپس انرژی آنها از طریق [[پراکندگی کامپتون]] و به خاطر دمای بالای الکترونها در یک geometrically thicker بالا میرود، اما در نزدیکی تاج احاطه میشود، و از سطح لوح کوچکتر بازتاب میشود.<ref>{{یادکرد
| نویسنده=جی سی لینگ
| مقاله=[http://www.journals.uchicago.edu/doi/abs/10.1086/304323 Gamma-Ray Spectra and Variability of Cygnus X-1 Observed by BATSE]
| ژورنال=The Astrophysical Journal
| سال=۱۹۹۷ | شماره=484 | صفحه=375–382
| doi=10.1086/304323 }}<small>(ارجاع دست دوم)</small></ref> یک امکان دیگر این است که پرتوهای ایکس از طریق پراکندگی کامپتون و از تاج یا افشانهها بیرون آمده باشند.<ref>{{یادکرد
| نویسنده=ان. کیلیفس
| مقاله=[http://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0273117705014286 Spectra and time variability of black-hole binaries in the low/hard state]
خط ۳۳۴:
| تاریخ بازدید=2008-04-02
|زبان=انگلیسی }}</ref>
ماکیان ایکس یک تغییرات غیرقابل پیشبینی بین دو حالت پرتو ایکس دارد، اگرچه ممکن است به طور مداوم بین این دو حالت باشد. در وضعیت بالا، پرتوهای ایکس سخت هستند، که بدین معنی است که انرژی زیادی دارند.در وضعیت پایین، پرتوهای ایکس نرم هستند، بدین معنی که پرتوهای ایکس انرژی کمتری دارند. در حالت نرم تغییرات بالاتری اتفاق میافتد.در وضعیت سخت محیط تاج و قرص برافزایشی حالت مات به خود میگیرند. حالت نرم زمانی اتفاق میافتد که قرص برافزایشی به جسم فشرده نزدیک میشود(موقعیتی نزدیکتر از ۱۵۰ کیلومتر)
پرتوهای ایکس شارشیافته از ماکیان ایکس یک در مدت ۵.۶ روز تغییر میکنند، مخصوصاً در خلال نزدیکی دو ستاره و نزدیک شدن به خط دید زمین. این بدین معنی است که بخشی از پرتوها توسط گازهای دور ستاره جذب میشوند، که ممکن به خاطر بادهای ستارهای که از ستاره HDE 226868 میوزد، باشد. حدسی دیگر این است که در دوره ۳۰۰ روزه شارش پرتوها به دلیل تغییر قرص برافزایشی تغییر، میکند.<ref name=apj531>{{یادکرد
خط ۳۵۵:
| زورنال=The Astrophysics Journal
| سال=۲۰۰۵ | شماره=626 | صفحه=1015–1019
| doi=10.1086/430125 }}<small>(ارجاع دست دوم)</small></ref> یکی از جتها با غبار میان ستارهای برخورد داشتهاست، که به خاطر برخود امواج رادیویی شکل گرفتهاست. این تصادم موجب تشکیل یک [[سحابی]] شد که از طریق [[طیف مرئی|طول موج مرئی]] نیز قابل دیدن بود. برای تولید چنین سحابی به طور متوسط جت <span dir="ltr">(۱۴-۴){{چر}}×۱۰<sup>۳۶</sup></span> [[ارگ]]/، یا <span dir="ltr">(۹±۵){{چر}}×۱۰<sup>۲۹</sup></span>[[وات]] انرژی صرف کرد.<ref>{{یادکرد
| نویسنده=دی.ام راسل
| مقاله=[http://arxiv.org/abs/astro-ph/0701645 The jet-powered optical nebula of Cygnus X-1]
| ژورنال=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society
| سال=۲۰۰۷ | شماره=376 | دوره=3 | صفحه=1341–1349
| doi=10.1111/j.1365-2966.2007.11539.x }}<small>(ارجاع دست دوم)</small></ref> این انرژی ۱٬۰۰۰ برابر انرزی شارش یافته از خورشید است.<ref>{{یادکرد
| نویسنده=جولیانو ساکمن
| مقاله=[http://adsabs.harvard.edu/abs/1993ApJ...418..457S Our Sun. III. Present and Future]
| ژورنال=The Astrophysical Journal
| سال=۱۹۹۳ | شماره=418 | صفحه=457–468
| doi=10.1086/173407 }}<small>(ارجاع دست دوم)</small></ref> تاکنون حلقهای در مخالف مسیر وجود ندارند زیرا چگالی جتها کم است.<ref>{{یادکرد
| نویسنده=ای.گالو
| مقاله=[http://arxiv.org/abs/astro-ph/0508228 A dark jet dominates the power output of the stellar black hole Cygnus X-1]
خط ۳۸۷:
| عنوان=Integral's view of Cygnus X-1 | publisher=ESA
| تاریخ بازدید=2008-03-20
|زبان=انگلیسی}}</ref> و جرمش بین ۲۰ تا ۴۰ برابر [[جرم خورشید]] است. با مدل تکاملی ستارهای فاصله این ستاره ۲٬۰۰۰ پارسک و شعاعش ۲۰-۲۲ برابر [[شعاع خورشیدی|شعاع خورشید]] و درخشندگی ۳۰۰٬۰۰۰-۴۰۰٬۰۰۰ برابر [[درخشندگی خورشید]] پیشبینی میشود..<ref name=MNRAS358/><ref name=iorio/>برای مقایسه، فاصله جسم فشرده با ستاره حدود ۴۰ برابر شعاع خورشید
سطح ستاره HDE 226868 همواره با جذر و مد از طرف همدماش روبهرو بوده است، و گاهی اوقات پوسته آن پاره میشود. بدین علت درخشندگی ظاهری ستاره ۰.۰۶ قدر در مدت ۵-۶ روز تغییر میکند، کمترین قدر هنگامی رخ میدهد که ستاره در راستای دید ما باشد.<ref name=caballero>{{یادکرد گردهمایی
خط ۳۹۶:
|تاریخ=۱۶-۲۰ فوریه ۲۰۰۴ | مکان=مونیخ.آلمان
| نشانی=http://adsabs.harvard.edu/abs/2004ESASP.552..875C
| تاریخ بازدید=2008-03-17 }}<small>(ارجاع دست دوم)</small></ref> دلیل این مسئله میتواند این باشد که این نورها توسط سیاهچاله احتمالی جذب میشوند<ref>{{یادکرد
| نویسنده=آرتور کوکس |سال=۲۰۰۱ | صفحه=۴۰۷
| کتاب=Allen's Astrophysical Quantities
خط ۴۰۷:
| سال=۱۹۹۵ | شماره=۳۱ | دوره=1
| صفحه=63–86
}}<small>(ارجاع دست دوم)</small></ref> بررسی خطوط طیفی ستاره در نور [[فرابنفش]] و [[هلیوم آلفا]] و تطابق آن با ستاره مشابه یعنی [[پی ماکیان]] نشان میدهد، که گازهای زیادی دور ستاره را احاطه کردهاند و سرعت این گازهای حدود ۱۵۰۰ [[متر بر ثانیه|کیلومتر بر ثانیه]] است.<ref>{{یادکرد
| نویسنده=پی.اس کونتی
| مقاله=[http://adsabs.harvard.edu/abs/1978A%26A....63..225C Stellar parameters of five early type companions of X-ray sources]
خط ۴۲۵:
| ژورنال=The Astrophysical Journal
| سال=۱۹۷۶ | شماره=۲۰۳ | صفحه=438–447
| doi=10.1086/154095 }}</ref> این بدین معنی است که هر ۴۰۰٬۰۰۰ سال به اندازه کل جرم خورشید جرم از دست میدهد.اثر گرانشی جسم فشرده باعث چنین بادهایی میشود.<ref name=apj620>{{یادکرد
| نویسنده=جی.ام میلر
| مقاله=Revealing the Focused Companion Wind in Cygnus X-1 with ''Chandra''
| ژورنال=The Astrophysical Journal
| سال=۲۰۰۵ | شماره=۶۲۰ | صفحه=398–404
| doi=10.1086/426701 }}(ارجاع دست دوم)</ref> پرتوهای ایکس ناحیه محیط جسم فشرده نشان میدهند که گرم و یونیزه این بادهای خود ستاره هستند. مدار جسم از مناطق مختلفی در مسیر بادهای ستارهای و در طول ۵-۶ روز میگذرد، خطوط فرابنفش،<ref>{{یادکرد
| نویسنده=سیکوا ورتیلک
| مقاله=[http://adsabs.harvard.edu/abs/2006HEAD....9.0131V X-Ray Ionization Effects on the Stellar Wind of Cygnus X-1]
| ژورنال=Bulletin of the American Astronomical Society
| سال=۲۰۰۶ | شماره=۳۸ | صفحه=334
}}<small>(ارجاع دست دوم)</small></ref> امواج رادیویی،<ref>{{یادکرد
| نوینسده=جی.جی پولی
| مقاله=[http://arxiv.org/abs/astro-ph/9809305v1 Orbital modulation and longer-term variability in the radio emission from Cygnus X-1]
خط ۴۶۰:
| ژورنال=The Astrophysical Journal
| سال=۱۹۷۳ | شماره=۱۸۵ | دوره=2 | صفحه=L113–L116
| doi=10.1086/181333 }}(ارجاع دست دوم)<small></small></ref> بدون کاهش قدر از طریق غبار میان ستارهای این ستاره از قدر پنجم خواهد بود<ref>{{یادکرد وب
| نشانی=http://astronomy.swin.edu.au/cosmos/I/Interstellar+Reddening
|عنوان=Interstellar Reddening
خط ۴۷۵:
== استفان هاوکینگ و کیپ ثورن ==
ماکیان ایکس یک موضوع یک شرطبندی علمی بین [[استیون هاوکینگ|استفان هاوکینگ]] و [[کیپ تورن|کیپ ثورن]] بود، در این شرطبندی هاوکینگ اعتقاد داشت در این منطقه سیاهچالهای وجود ندارد. هاوکینگ توضیح داد که اینهم یک جور سیاست عاقبت اندیشانهاست. در نوشته او در کتاب، ''[[تاریخچه زمان]]''، {{نقل قول|این یک بیمه نامه برای من است. من بسیار بر روی سیاهچالهها کار کردم، و احساس کردم که اگر اینجا سیاهچاله نباشد تمام زحماتم به هدر میرود. اما در آنصورت، من این احساس را دارم که شرط را
در ویرایش دهمین سالگرد کتاب تاریخچه زمان هاوکینگ شرط را واگذار کرد<ref name="History" />با توجه به اینکه بسیاری از رصدخانهها ماکیان ایکس یک را سیاهچاله میدانند، کیپ ثورن در کتاب شخصیاش ''[[سیاهچالهها و ریسمانهای زمان]]''، گفت که هاوکینگ در [[روسیه]] به دفتر وی آمده و شرط را واگذار کردهاست.<ref>{{یادکرد
|