پرکامبرین: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ربات: تصحیح کاما، شمارگان هزارگان |
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب: تمام رده‌ها را حذف کرد(AF) |
||
خط ۱:
حدود زیرین و بالایی پرکامبرین
حد زیرین پرکامبرین در حقیقت مقارن با پیدایش زمین در حدود 4.6 میلیارد سال پیش است. با توجه به اینکه هیچگونه اطلاعی از 700 میلیون سال اولیه آن وجود ندارد، شاید بتوان این مدت را زمان قبل از زمین شناسی در نظر گرفت. بطور کلی پرکامبرین با قدیمی‌ترین سنگ‌های تعیین سن شده زمین در غرب گرینلند یعنی تقریبا 3.8 میلیارد سال پیش شروع میشود. حد بالایی پرکامبرین را معمولا با ظهور اولین جنس از تریلوبیت‌های مربوط به قاعده کامبرین مشخص می‌کنند. در واقع ظهور این تریلوبیت‌ها می‌تواند نشانه پایان پرکامبرین باشد.
شناخت پرکامبرین
خنمون‌های سنگ‌های پرکامبرین در قاره‌ها ، نادر و کمیاب است. علت کمیابی این سنگ‌ها پوشیده شدن آنها توسط لایه‌های جوانتر می‌باشد. در چنین مناطقی بیرون زدگی این زمین‌ها در هسته کوههای به شدت فرسایش یافته و قعر دره‌های عمیق قابل مشاهده است. در واقع این سنگ‌ها در مناطق وسیعی که به آن سپر (Shield) می‌گویند گسترش یافته‌اند. سپرها از نظر زمین شناسی پیچیده و درهم می‌باشند و عمدتا از سنگ‌های دگرگونی و تغییر شکل یافته‌ای تشکیل شده‌اند. نیمرخ آنها تحدب ملایمی داشته و در مقطع شبیه به سپر جنگجویان می‌باشد. پرکامبرین ناشناخته ترین گستره از تاریخ زمین است، در نتیجه تقسیم بندی آن به واحدهای زمانی متعدد مشکل می‌باشد.
دلایل ناشناخته ماندن پرکامبرین
پرکامبرین شامل رخدادهای پراکنده‌ای می‌باشد، که این رخدادها به دلیل گذشت زمان دارای جزئیات و آثار کمی می‌باشند. دلیلی که بر این حقیقت وجود دارد، این است که سپرها و دیگر بیرون زدگی‌های پرکامبرین از سنگ‌های دگرگون شده و پیچیده‌ای تشکیل شده است که در بسیاری موارد توسط توده‌های بزرگ آذرین قطع شده اند. برخی از این سنگ‌ها چندین بار چین خورده ، گسل یافته و بارها مورد نفوذ توده‌های آذرین قرار گرفته و دگرگون شده‌اند. عامل دیگری که مطالعه تاریخ پرکامبرین را پیچیده می‌سازد، کمبود فسیل‌ها و سنگواره‌ها می‌باشد. شواهد سنگواره‌ای و فسیلی فراوانی تا قبل از دوران پالئوزوئیک در تاریخچه زمین شناسی ثبت نشده است. در زمان پرکامبرین حیات وجود داشته است، اما اشکال حیاتی ، ساده و از نظر بدنی نرم و قابل انعطاف بوده‌اند. به همین دلیل تاریخچه فسیلی پرکامبرین ناقص می‌باشد.
سنگواره‌های پرکامبرین
سنگواره‌ها و فسیل‌های پرکامبرین چندان شناخته شده نبوده و فراوان نمی‌باشند. ولی گاهی اوقات فسیل‌هایی با سن پرکامبرین یافت میشود. احتمالا عادی ترین سنگواره‌های پرکامبرین ، ستون‌ها یا برجستگی‌های کاملا لایه لایه از جنس کربنات کلسیم می‌باشد. این ساختمان‌ها که استروماتولیت (Stromato lite) نام دارد، بقایای موجودات حقیقی نبوده، بلکه مواردی هستند که توسط جلبک‌ها رسوب کرده‌اند. اگرچه استروماتولیت‌ها غالبا ساختمان‌های نسبتا بزرگی دارند، ولی اکثر سنگواره‌های دیگر پرکامبرین در حد میکروسکوپی و کوچک هستند. در آفریقای جنوبی سنگ‌های پرکامبرین قدیمی ، با سن بیش از 3.1 میلیارد سال ، پیدا شده است که شامل باکتری‌ها و جلبک‌های سبز - آبی هستند. محتوای فسیلی پرکامبرین بدلیل اینکه موجودات این دوران دارای بدنی نرم و قابل انعطاف بودند، بسیار کم و محدود می‌باشد.
زمین‌های پرکامبرین
به عقیده بعضی از زمین شناسان در پرکامبرین یک خشکی واحد به نام پانگه‌آ وجود داشته است. گاهی اوقات این خشکی تقسیم شده و تشکیل دو خشکی گندوانا و لوراسیا را داده است. بین این دو خشکی را اقیانوس واحدی اشغال کرده بود. زمین‌های این دوره به دو شکل دیده می‌شوند.
•سپرها یا زمین‌های ثابت :
سپرها زمین‌هایی هستند که تا کنون کمتر توسط رسوبات پوشیده شده و کمتر تحت عمل فرسایش و چین خوردگی قرار گرفته‌اند. مهمترین سپرها دنیا عبارتند از سپر آفریقا ، سپر برزیل ، آمریکای جنوبی ، سپرهند ، ایتالیا ، کانادا ، چین و سیبری.
•فلات قاره‌ها :
این زمین‌ها در قسمت‌های چین خورده و یا دره‌های مرتفع قرار گرفته‌اند. این زمین‌ها در اغلب زمان‌های زمین شناسی در زیر دریاها قرار داشته و توسط رسوبات پوشیده شده و تحت عمل چین خوردگی نیز قرار گرفته‌اند.
سنگ‌های پرکامبرین
تعیین سن سنگ‌های پرکامبرین بر اساس روش‌های رادیومتریک صورت گرفته است. بطور کلی سنگ‌های مربوط به این دوره به دو دسته تقسیم می‌شوند.
•سنگ‌هایی با درجه دگرگونی بالا یا گرانولیت : این سنگ‌ها قدیمی ترین سنگ‌های شناخته شده می‌باشند.
•سنگ‌های آذرین و رسوبی تخریبی اغلب دگرگون شده : این سنگ‌ها جوانتر از سنگ‌های قبلی بوده و بر روی آنها قرار می‌گیرند. این سنگ‌ها به علت داشتن کلریت سبز رنگ بوده و به مجموعه سنگ‌های سبز رنگ مشهور هستند.
آب و هوای پرکامبرین
به علت کمبود اطلاعات فسیلی از پرکامبرین نمی‌توان به خوبی در مورد آب و هوای این دوره اظهار نظر کرد. شواهد آب و هوایی اندک موجود در پرکامبرین بسیار متناقض می‌باشد. چون از یک طرف فراوانی کربنات‌ها از قبیل دولومیت و ساختمان جلبکی احتمالا معرف آب و هوای گرم می‌باشد و از طرف دیگر وجود تیلیت‌ها در روی اکثر سپرها حاکی از یک زمان یخبندان عمومی می‌باشد. بطور کلی از روی تمامی شواهد موجود می‌توان نتیجه گرفت که پرکامبرین دارای آب و هوای گرم و مرطوب با اتمسفر غنی از بخار آب بوده است. بطوری که بخارات آب در ارتفاعات ، باعث تشکیل و گسترش یخچال‌ها شده‌اند. رسوبات ماسه سنگی و شیل‌هایی که از این زمان باقی مانده‌اند، نشاندهنده وجود عوامل فرسایشی است که بر سطح زمین حکمفرما بوده است.
مشخصات پالئوژئوگرافی پرکامبرین
بطور کلی پوسته زمین در پرکامبرین طی سه مرحله یا فاز انجام گرفته است که عبارتند از :
فازپرموبیل ( Permobilephase) (آرکئن)
در این مرحله که حدود 3.4 میلیارد سال پیش به پایان می‌رسد، پوسته زمین مشابه قشر کره ماه از گابرو غنی بوده و اولین اقیانوس‌ها در آنها تشکیل گردیده است. ضمنا در این مرحله درجه حرارت پایین آمده و کمتر از 374 درجه سانتیگراد گردیده است. سپس بطور ناگهانی فرسایش ، رسوبگذاری ، فرونشینی و دگرگونی ایجاد شده و در نهایت سنگ‌های گرانیتی تشکیل شده است. در این مرحله با اینکه پوسته مقاوم تر گردیده ولی هنوز نمی‌توانسته وزن تشکیلات رسوبی ضخیم تر از 7 کیلومتر را تحمل نماید.
فاز تحولی (Transitional Phase) پرتروزوئیک زیرین
در پروتروزوئیک زیرین ، پوسته گرانیتی برای اولین بار به صفحه‌ها و پلیت‌های باثبات و کمربندهای پر تحرک تقسیم میشود. پلیت‌های با ثبات از رسوبات اولیه پوشیده شده است. کمربندهای پر تحرک متعددی نیز به وسعت صدها کیلومتر گسترده شده‌اند. از لابلای شکستگی‌ها و خرد شدگی‌های کمربندها ، مواد نفوذی بازیک خارج شده و در سطح زمین گسترده شده است. در واقع در این مرحله پلیت‌ها و کمربندها مجموعا سطح زمین را پوشانده بود و حاشیه این پلیت‌ها و کمربندها ریفت‌ها (Rift) و شکاف‌های زیر دریایی را ایجاد نموده است.
فاز تکتونیک صفحه‌ای (Plate –Tectonic) (پروتروزئیک بالایی)
در این فاز دو قاره آفریقا و قاره آمریکای جنوبی تشکیل شده و طبق مطالعات مغناطیس دیرینه ، این دو قاره تا کرتاسه یکی بوده‌اند. در این زمان دریاهای کم عمق و کنار خشکی (Epicontinental) گسترش یافته و محیطی مطلوب برای رشد و توسعه استرماتولیت‌ها ایجاد گردیده است
| |||