غزوه احد: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Amirobot (بحث | مشارکت‌ها)
جز ربات: تصحیح جایگذاری کاما، شمارگان هزارگان
هاكلبري فين (بحث | مشارکت‌ها)
کپی پیست از اینجا: http://hajj.ir/hadjwebui/news/wfshowopinion.aspx?id=50678
خط ۴:
== نام نبرد ==
در مورد علت نام گیری کوه احد، برخی می‌گویند به خاطر جدا بودن این کوه از سایر کوه‌های منطقه احد نامیده شد. و برخی معتقدند محمد بخاطر علاقه به توحید و اشاعه آن نام آن کوه را احد نامید.<ref> تاریخ سیاسی اسلام. رسول جعفریان چاپ ششم . ۱۳۸۶ ص۵۰۴ </ref>
 
== متن توضیحات کلی ==
جنگ احد یکی از غزوه‌های مشهور رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم بود که در دامنه کوه احد، در 4 کیلومتری شمال مدینه و در روز شنبه [[۷ شوال]] سال سوم هجری، بین مشرکان قریش و سپاه اسلام رخ داد.
قریش به تلافی شکست در جنگ بدر و خونخواهی کشتگان خود با سه هزار مرد جنگی و دویست اسب و هزار شتر، به همراه جمعی از زنان از جمله هند جگرخوار، به قصد جنگ با مسمانان راهی مدینه شدند و پس از ده روز راهپیمایی در دامنه کوه احد که در شمال مدینه و جای خوش آب و هوایی بود چادر زدند.
پیامبر که از طریق عمویش، عباس بن عبدالمطلب، از حرکت قریش اطلاع یافته بود، پس از مشورت با یاران خود آماده جنگ شد و به همراه هزار نفر از مسلمانان از مدینه بیرون آمد. اما در میان راه عبدالله بن ابی، رئیس منافقان مدینه، با سیصد تن از یاران خود از صف مسلمانان خارج شد و به مدینه بازگشت. سرانجام رسول خدا با هفتصد تن از جنگجویان مسلمان (و تنها با دو اسب و صد تن زره‌پوش) شامگاه به احد رسید.
فردای آن روز جنگ تن به تن آغاز شد و در نهایت با یورش همگانی مسلمانان، قریش شکست خورد. پس از این پیروزی اولیه، هنگامی که مسلمین به جمع آوری غنایم مشغول بودند، محافظان و تیراندازانی که حفاظت تنگه مهم و سوق الجیشی احد را بر عهده داشتند، علی رغم تاکید شدید پیامبر به حفظ محل نگهبانی خود، به دنبال سهم خود از غنایم، مقر خویش را ترک کردند.
خالد بن ولید که در کمین همین فرصت بود با سواران خود از تنگه احد به مسلمانان حمله کرد و از پشت، بر قلب سپاه اسلام خنجر زد. به این ترتیب، پیروزی مسلمین به شکست تبدیل شد.
در این نبرد، دندان رسول خدا شکست، ۷۴تن از مسلمانان، از جمله حمزه سید الشهدا، به شهادت رسیدند و بسیاری نیز مجروح شدند.
فردای شبی که پیامبر و سپاهش به مدینه برگشتند، دوباره از طرف خدا مامور شدند دشمن را تعقیب کنند. پیامبر ابن ام مکتوم را جانشین خود در مدینه قرار داد و با پیشروی به‌سوی حمراء الاسد در هشت فرسخی مدینه، دشمن را از حمله مجدد به مرکز اسلام منصرف ساخت.
 
=== موقعیت احد ===
 
قال رسول الله صلی الله علیه و آله:«احد جبل یحبنا و نحبه.»
در ناحیه شمالی مدینه رشته کوهی به طول تقریبی شش کیلومتر از شرق به غرب کشیده شده که به دلیل جدایی آن از دیگر رشته کوهها،«احد»خوانده می‏شود.این کوه خاطره یکی از مهمترین جنگهای صدر اسلام را در سینه دارد;غزوه‌ای که بسیار دردناک بوده و صحنه‌های عبرت انگیزی از خود بر جای گذاشته است.در این غزوه بود که عده نسبتا زیادی از اصحاب رسول خدا-ص-به دلیل بی توجهی جمعی از مسلمانان به اوامر آن حضرت، به شهادت رسیدند.
 
 
=== غزوه احد ===
 
پس از آن که مشرکان در غزوه بدر دچار شکست‌سخت‌شدند، تصمیم گرفتند تا در سال بعد از آن;یعنی سال سوم هجرت، بار دیگر به جنگ با مسلمانان روند.آنها یک سال نیروهای خود را آماده کردند و پس از آن به مدینه تاختند.آنان در شمال مدینه مستقر شدند و رسول خدا-ص-با جمعیتی نزدیک به هفتصد تن در برابر آنان قرار گرفت.کوه کوچک عینین که نام دیگرش رمات است، در پشت‌سر مسلمانان قرار داشت.پیامبر-ص-پنجاه تن از تیراندازان خود را بالای آن کوه گماشت تا از پشت‌سر حمله‌ای به مسلمانان صورت نگیرد.پس از نخستین درگیری و آشکار شدن علائم پیروزی مسلمانان و گریز مشرکان، چهل تن از تیر اندازان به پایین کوه رمات سرازیر شدند و اصرار فرمانده خویش را دایر بر ماندن سر جای خود نپذیرفتند.سر انجام، سپاه قریش کوه را دور زدند و بر سر مسلمانان غفلت زده ریختند. گروهی از مسلمانان صحنه را ترک کردند و جمعی در حدود هفتاد نفر به شهادت رسیدند و رسول خدا-ص-با تنی چند از یاران از دامنه کوه احد بالا رفتند.مشرکان که به گمان خود رسول خدا-ص-را کشته بودند، جنگ را خاتمه یافته تلقی کردند و به مثله کردن شهدا پرداختند.از جمله شهدا، حمزة بن عبد المطلب عموی پیامبر بود که به تحریک هند همسر ابو سفیان توسط وحشی به شهادت رسید و به دست هند مثله شد.
در پایان آن روز، جنگ خاتمه یافت و مشرکان منطقه را ترک کردند.
تحلیل چگونگی جنگ در منطقه احد
نکته مهم برای زائران شهر مدینه، توجه به رخداد مهم جنگ احد و عبرت آموزی از این نبرد خونین در صدر اسلام است.برای دیدار کننده از منطقه احد، پرسش اساسی این است که جنگ در کدام ناحیه رخ داده است؟و پرسش دیگر آن است که اگر مکه در جنوب مدینه قرار دارد چرا جنگ در شمال مدینه واقع شده نه در جنوب آن که مدخل ورودی راه مکه به درون شهر مدینه است؟
نخست باید دانست که شهر مدینه در محاصره نعل گونه سنگلاخها(حره‌ها)و کوههای کوچک و بزرگ قرار داشته و تنها در بخش میان کوه احد در شمال شرق و کوه سلع در غرب زمین مسطح و هموار برای آمد و شد کاروان و لشکر به مدینه است.در گذشته، در جنوب مدینه، یعنی منطقه قبا، تنها مسافران اندک و بدون وسائل می‏توانستند داخل و خارج شوند. به همین دلیل است که هر دو بار که مشرکان در جنگ احد و خندق به مدینه یورش آوردند، از شمال و از حد فاصل کوه احد و کوه سلع وارد منطقه مدینه می‏شد.
در جنگ احد مشرکان، از این حد فاصل گذشتند و در زمین هموار و کشاورزی بزرگ جرف;حد فاصل احد تا سلع و بیشتر در بخش غربی تا شرقی، مستقر شدند.رسول خدا-ص-همراه سپاه خود از مدینه خارج شد و راه مستقیمی را از خیابان ابا ذر و سپس راه سید الشهدای فعلی به سمت کوه احد در پیش گرفت.آن حضرت تا دامنه احد پیش آمد و از غرب کوه کوچک رمات، آن را دور زد و در حالی که پشتشان به کوه احد بود و سمت چپشان کوه رمات قرار داشت مستقر شدند.این در حالی بود که روی دشمن به کوه احد و پشتشان آنها به شهر مدینه بود.در میان میدانی وسیع در شرق کوه رمات یا عینین مستقر بودند که اکنون بخشی راه و بخشی محل توقف اتومبیلها و بخشی نخلستان و بناست، آن محور، محل اصلی جنگ میان مسلمانان و مشرکان بود.
با چنین آرایشی، سپاه اسلام از پشت‌سر کوه احد را داشتند که پناهگاه مناسبی بود.در سمت غرب(چپ)آنان کوه رمات بود.میان کوه رمات و احد، فاصله‌ای وجود داشت که اکنون مسجد حمزه و زمینهای اطراف آن تا دامنه احد است.این منطقه می‏توانست مورد استفاده دشمن قرار گیرد.بویژه که محل استقرار لشکر همین نقطه بود و سپاهیان قدری جلوتر مشغول جنگ بودند.
رسول خدا-ص-برای آن که کاملا از پشت‌سر ایمن باشد، پنجاه نفر را روی کوه رمات گماردند تا مراقب حمله دشمن باشند.آنها روی رمات ایستاده و جنوب و غرب خود را کنترل می‏کردند.در فاصله درگیری چندین بار شماری از لشکر دشمن به رهبری خالد بن ولید و عکرمه، خواستند تا رمات را دور زده و از پشت‌سر به دامنه احد نفوذ کنند و از پشت به مسلمانان هجوم آورند که هر بار محافظان کوه رمات آنها را با تیر هدف قرار می‏دادند.
زمانی که دشمن در میدان جنگ شکست‌خورد، چهل تن از میان این پنجاه نفر کار جنگ را تمام شده پنداشتند و محل ماموریت‌خود را ترک کردند.آنها از غرب کوه رمات پایین آمده، وارد میدان جنگ شدند تا قبل از پایان یافتن غنائم، سهمی برای خود بر دارند.در این هنگام خالد که از دور رمات را می‏نگریست، متوجه خالی شدن آن از محافظان گردید و برق آسا حمله خود را با شماری اسب سوار آغاز کرد.این بار ده نفر باقی مانده نتوانستند آنها را متوقف کنند.دشمن به آنها رسید و آنان را از پای در آورد و به مسلمانان متفرق که هر یک در گوشه‌ای مشغول جمع آوری غنیمت بودند یورش برد و فاجعه از همین جا آغاز شد.
در این درگیری گروهی به شهادت رسیدند و بقیه هر یک به سویی رفتند.رسول خدا-ص-همراه امام علی-ع-و شماری از یاران، وارد وادی پشت‌سر خود در درون کوه احد شدند.آنها در این وادی پانصد تا هفتصد متر راه را طی کردند و پس از آن از کوه بالا رفتند. پس از خاتمه تهدید دشمن، حضرت در پایین کوه در کنار وادی، نماز ظهر و عصر را اقامه کردند که اکنون به جای آن خرابه مسجد فسح قرار دارد.
تطبیق این توضیحات را بر روی نقشه‌ای که ضمیمه کتاب شده است بهتر می‏توان دریافت.
 
== تاریخ نبرد ==