زبان لتونیایی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''زبان لتونیایی''' یا '''زبان لاتویایی''' یا '''لِتونی''' (به لاتویایی:latviešu valoda) زبان رسمی کشور [[جمهوری لاتویالتونی]]‌ست‌ است. ۱.۴ میلیون تن در لاتویا و نزدیک به ۱۵۰هزار تن در بیرون این کشور بدین زبان سخن می‌رانند.

لاتویاییلتونیایی یک [[زبان‌های هند و اروپایی|زبان هندواروپایی]] و از شاخه خاوری [[زبان‌های بالتیک]] است. از زبان‌های بالتیک تنها زبان لاتویاییلتونیایی و زبان نزدیک به آن [[زبان لیتوانیایی|لیتوانیایی]] به‌جا مانده‌اند. هر چند دگرش میان واژگان این دو زبان، درک گویشوران این دو زبان را نسبت به زبان هم ناشدنی می‌سازد.

لاتویاییلتونیایی از آنجاکه سیمایی از [[زبان نیاهندواروپایی]] را در خود نگاه داشته مورد توجه زبانشاسان است.

در [[سده ۱۶ (میلادی)|سده ۱۶]] زبان لاتویاییلتونیایی از دل [[زبان لاتگالیایی]] بیرون آمد و زبان‌های [[زبان کورونی|کورونی]]، [[زبان سمیگالی|سمیگالی]] و [[زبان سلونی|سلونی]] را نیز در خود حل‌نمود. همه زبان‌های یادشده از خانواده زبان‌های بالتیک بودند.

کهن‌ترین نمونه شناخته شده از زبان لاتویاییلتونیایی سروده‌ای آیینی‌است از سال [[۱۵۳۰ (میلادی)|۱۵۳۰]] که از اصل [[زبان آلمانی]] اثر به لاتویایی برگردان شده‌بوده‌است.

== لاتویاییلتونیایی و سیاست ==

در درازای تاریخ لاتویالتونی دارای پیوندهای پرآشوبی با کشورهای [[آلمان]]، [[سوئد]]، [[روسیه]] و [[لهستان]] بوده‌است و همواره چهره‌ای چندفرهنگه داشته‌است. در روند اشغال این سرزمین به دست [[شوروی]] میان سال‌های [[۱۹۴۰ (میلادی)|۱۹۴۰]]-[[۱۹۴۱ (میلادی)|۱۹۴۱]] و سپس [[۱۹۴۵ (میلادی)|۱۹۴۵]]-[[۱۹۹۱ (میلادی)|۱۹۹۱]] سیاست روسی‌سازی آن دولت اثر بسیاری بر زبان لاتویایی گذارد. در این دو دوره نزدیک به یک‌سوم لاتویاییانلتونیایی‌ها تبعید شدند و یا آزارهایی دیگر بدان‌ها روا داشتند. همچنین کوچاندن بزرگ مردمانی از [[روسیه]]، [[اوکراین]] و [[روسیه سفید]] از سوی شوروی به [[لاتویالتونی]] شمار لاتویایی‌زبانانلتونیایی‌زبانان را از ۸۰درصد در سال [[۱۹۳۵ (میلادی)|۱۹۳۵]] به ۵۲درصد در [[۱۹۸۹ (میلادی)|۱۹۸۹]] کاهش داد. بسیاری از این کوچندگان هرگز کوششی در آموختن لاتویاییلتونیایی ننمودند. امروزه شمار کسانی که زبان مادریشان در این کشور لاتویایی‌است به ۶۰درصد می‌رسد.

پس از استقلال دوباره لاتویالتونی در [[۱۹۹۱ (میلادی)|۱۹۹۱]] سیاست نوین آموزشی درباره زبان لاتویایی طرح شد و آماج نخستین آنان آموزش زبان اقلیت‌ها در سامانه‌ای دو زبانه بود. برخی پژوهشگران این کنش را در زوال زبان لاتویایی اثردار می‌دانند. زبان‌های اقلیت که در سامانه آموزشی لیتوانی آموزانده می‌شوند دربرگیرنده [[زبان اوکراینی|اوکراینی]]، [[زبان عبری|عبری]]، [[زبان بلاروسی|بلاروسی]]، [[زبان رومانیایی|رومانیایی]]، [[زبان استونیایی|استونیایی]]، [[زبان لهستانی]]، [[زبان روسی|روسی]] و [[زبان لیتوانیایی|لیتوانیایی]] می‌باشند. در آنجا لاتویایی در جایگاه زبان دوم آموخته‌می‌شود. آماج از این کار این است که اقلیت‌های زبانی به آسانی به جامعه و سیاست لاتویایی اندرشوند و دچار واپس‌ماندگی نگردند.

== نویسشخط ==