پیمان آخال: تفاوت میان نسخه‌ها

'''پیمان آخال (آخال-تکه)''' [[معاهده]]‌ای میان [[امپراتوری روسیه]] و [[ایران]] است که در ۲۱ سپتامبر ۱۸۸۱ میلادی/۳۰ شهریور ۱۲۶۰ خورشیدی برای تعیین مرزهای دو کشور در مناطق [[ترکمن|ترکمن‌نشین]] شرق [[دریای خزر]] بسته شد.

 

 

[[ناصرالدین‌شاه]] برای عقد این قرارداد وزیر خارجه‌اش [[مؤتمن‌الملک]] را به دیدار [[ایوان زینوویف]] فرستاد تا پیمانی را در [[تهران]] امضا کنند. با این پیمان، [[ناصرالدین‌شاه]] که هیچ‌گاه نتوانسته بود ترکمن‌ها را شکست دهد، حکومت روسیه را بر این مناطق به رسمیت شناخت و ایران و روسیه برای نخستین‌بار در ناحیهٔ شرق دریای خزر با یک‌دیگر همسایه شدند.

پیمان آخال تأثیر دوگانه‌ای بر ایران داشت. از یک‌سو ایران تا حدی از یورش‌های ترکمن‌ها رهایی می‌یافت؛ اما این امر به بهای گران از دست‌رفتن سرزمین‌هایی به دست آمد که ناصرالدین شاه ادعای سلطنت بر آن‌ها را داشت.<ref>گلی، امین. ''تاریخ سیاسی و اجتماعی ترکمن‌ها''. نشر علم، ۱۳۶۶، ص ۱۶۴</ref> همچنین خط مرزی کاملاً به نفع روس‌ها طراحی شده بود. به گفتهٔ [[لرد کرزن]] «روس‌ها در ضمن انعقاد قرارداد مرزی اولاً کوه‌های بلند مرتفع سرحدی را در مرز خودشان انداختند، سپس سرچشمهٔ رودخانه‌ها را نیز جزء خاک روسیه ثبت کردند که هروقت اراده نمایند آب را از ده‌های ایران قطع کنند و در نتیجه محصول [[خراسان]] را تباه سازند.» علاوه بر این دولت ایران تعهد کرده بود که اجازه ندهد در امتداد رودهایی که وارد خاک روسیه می‌شود، روستای جدید ساخته شود یا اراضی زراعی آن مناطق گسترش یابد یا برای زمین‌های در حال کشت بیش از حد آب مصرف شود.<ref>[http://www.iichs.org/index.asp?id=55&doc_cat=1 قرارداد آخال، گونه‌ای حاتم‌بخشی قجری] مؤسسه تاریخ معاصر ایران</ref>

 

 

== جستارهای وابسته ==