ماده‌تاریخ: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱:
{{منبع}}
 
'''ماده تاریخ''' کلمه یا کلماتی معنی دار است که به [[حساب جمل]] مساوی با یک تاریخ مشخص و مورد نظر می‌شود.<ref>لغت‌نامه دهخدا</ref> به عبارت دیگر ماده تاریخ آن است که مجموع حروف بیت یا مصراع یا عبارتی به حساب ابجد با تاریخ واقعه‌ای تطبیق کند. مانند شعر زیر که «قرب طاعت» معادل ۷۸۲ ه‍. ق. است.<ref>فرهنگ فارسی معین</ref>
{{شعر}}
{{ب|بهاءالحق والدین طاب مثواه|
امام سنت و شیخ جماعت}}
...
{{ب|به طاعت قرب ایزد می‌توان یافت|
قدم در نه گرت هست استطاعت}}
{{ب|بدین دستور تاریخ وفاتش|
برون آر از حروف «قرب طاعت»}}.
{{پایان شعر}}
 
ماده تاریخ [[پدیده]] ای است که از قرن هفتم به بعد در [[ادبیات]] [[فارسی]] شیوع یافت و آن ذکر تاریخ‌هایی است در قطعه‌های کوتاه برای واقعه‌های گوناگون اعم از [[جلوس]] یا [[فوت]] یا [[قتل]] [[پادشاه]]ی و یا [[مرگ]] و قتل [[امیر]] یا [[وزیر]] یا [[دبیر]] و یا [[شاعر]] و [[حکیم]] و امثال ذلک. معمولاً شعری که از این راه پدید آید قطعه‌ای کوتاه است که شاعر در یکی دو بیت آخر آن تاریخ مورد حجت را ذکر می‌نماید و بیت‌های پیشین از آن را برای تمهید می‌آورد و معمولاً این مقدمه برای معرفی و بیان وجه اهمیت کسی یا واقعه‌ای گفته می‌شود که تاریخ آن ذکر گردیده‌است. اصطلاحاً تاریخ گویی به این نحو را ماده تاریخ سازی می‌گویند.
 
== ماده تاریخ ==
فن ماده تاریخ از ظرائف شعریه‌است و اغلب آنرا جزو [[صنایع مستظرفه]] دانسته‌اند. در زمانهای کهن نزدیک به اوایل پیدایش اسلام، بیان تاریخ به [[حساب ابجد]] یا حروف مقطعه معمول بوده‌است . بعدها حساب جمل در میان شعرای عربی گو، ترکی سرا و پارسی گو جاری و معمول گردید و از سده پنجم به این سوی شایع گردید .
 
فن ماده تاریخ از ظرائف شعریه‌است و اغلب آنرا جزو [[صنایع مستظرفه]] دانسته‌اند. در زمانهای کهن نزدیک به اوایل پیدایش اسلام، بیان تاریخ به حساب ابجد یا حروف مقطعه معمول بوده‌است . بعدها حساب جمل در میان شعرای عربی گو، ترکی سرا و پارسی گو جاری و معمول گردید و از سده پنجم به این سوی شایع گردید .
 
در گذشته حتی برخی از اسامی، اشارات و محاسبات نجومی را به حساب جمل بکار می‌بردند. جرجی زیدان در آداب اللغه گوید:
سطر ۱۴ ⟵ ۲۴:
{{پایان شعر}}
(از مواد التواریخ حسین نخجوانی)
 
== منابع ==
{{پانویس}}‬
 
[[رده:شعر]]